Читайте также:
|
?
Увеличение ночного диуреза называется:
-полиурией
-олигурией
-анурией
-полакизурией
+никтурией
?
Никтурия наблюдается при:
+ хронической сердечной недостаточности
- хронической почечной недостаточности
- хронической дыхательной недостаточности
- остром цистите
- пароксизмальной ночной миоглобинурии
?
Никтурия наблюдается при:
+ нефроптозе
- уратной мочекаменной болезни
- остром гломерулонефрите
- остром простатите
- ночной перемежающей порфирии
?
Никтурия наблюдается при:
+ аденоме простаты
- наследственной оксалатурии
- хронической почечной недостаточности
- остром уретрите
- обурационной желтухе
?
Выделение более трех литров мочи в сутки отмечается при:
-цистите
+несахарном диабете
-хронической сердечной недостаточности
-остром гломерулонефрите
-острой почечной недостаточности
?
Выделение более трех литров мочи в сутки называется:
+полиурией
-олигурией
-анурией
-полакизурией
-никтурией
?
Выделение менее 0,8 литра мочи в сутки называется:
-полиурией
+олигурией
-анурией
-полакизурией
-никтурией
?
Отсутствие суточного диуреза называется:
-полиурией
-олигурией
+анурией
-полакизурией
-никтурией
?
Выделение более трех литров мочи в сутки отмечается при:
-цистите
+сахарном диабете
-аденоме простаты
-остром гломерулонефрите
-нефроптозе
?
Термин "полакизурия" означает:
-полное прекращение выделения мочи
-уменьшение суточного количества мочи
-увеличение суточного количества мочи
+частое мочеиспускание
-редкое мочеиспускание
?
Полакизурия наблюдается при
-гломерулонефрите
+цистите
-аденоме простаты
-пиелонефрите
-интерстициальном нефрите
?
Полакизурия наблюдается при
-почечной колике
-уретрите
-простатите
-пиелонефрите
-интерстициальном нефрите
?
Цвет мочи обычно напрямую зависит от:
-относительной плотности мочи
- суточного диуреза
- степени протеинурии
+ частоты мочеиспускания
- рН мочи
?
Цвет мочи обычно напрямую зависит от относительной плотности мочи. Исключением из этого правила является мочи при:
- несахарном диабете
- пиелонфрите
+ сахарном диабете
- остром цистите
- кристаллурии
?
У больного высокая относительная плотность мочи, низкая рН мочи и полиурия. Наиболее вероятная причина таких изменений мочи:
- несахарный диабет
- обострение хронического пиелонфрита
+ декомпенсированный сахарный диабет
- острый цистит
- приступ мочекаменной болезни
?
У больного нормальная относительная плотность мочи, щелочная рН мочи и полиурия. Наиболее вероятная причина таких изменений мочи:
- несахарный диабет
- обострение хронического пиелонфрита
- декомпенсированный сахарный диабет
+ острый цистит
- приступ мочекаменной болезни
?
У больного низкая относительная плотность мочи, нейтральная рН мочи и полиурия. Наиболее вероятная причина таких изменений мочи:
+ несахарный диабет
- обострение хронического пиелонфрита
- декомпенсированный сахарный диабет
- острый цистит
- приступ мочекаменной болезни
?
У больного высокая относительная плотность мочи, низкая рН мочи, олигоурия и выраженный болевой синдром. Наиболее вероятная причина таких изменений мочи:
- несахарный диабет
- обострение хронического пиелонефрита
- декомпенсированный сахарный диабет
- острый цистит
+ приступ мочекаменной болезни
?
Относительная плотность мочи обратно пропорциональна величине:
-концентрации солей
+ суточного диуреза
- степени протеинурии
- частоты мочеиспускания
- рН мочи
?
Относительная плотность утренней порции мочи в норме составляет в среднем:
-1,000
-1,004
-1,010
+1,015
-1,040
?
Снижение относительной плотности мочи называется:
- поллакизурия
- ишурия
+ гипоизостензурия
- полиурия
- олигоурия
?
Причиной глюкозурии является:
-употребление избыточного количества сахара
-нарушение функции печени
-неправильное проведение анализа крови
+употребление большого количества белковой пищи
-избыточное количество инсулина в крови
?
Причиной глюкозурии является:
+гипертиреоз
-нарушение функции печени
-наследственное дефект обмена фруктозы
-мочекаменная болезнь
-болезнь Аддисона
?
Причиной глюкозурии является:
+повреждение проксимального канальца почки
-назначение фуросемида
-несахарный диабет
-аденома надпочечсников - альдостерома
-прием ингибитора АПФ лизиноприла
?
Кетоновые тела в моче обнаруживают при:
-остром нефрите
-хронической почечной недостаточности
-мочекаменной болезни
-туберкулезе почек
+сахарном диабете
?
Кетоновые тела в моче обнаруживают при:
+хронической сердечной недостаточности
-аденоме простаты
-длительном стоянии
-потреблении большого количества сахара
-хронической обструктивной болезни легких
?
Кетоновые тела в моче обнаруживают при:
-гипотиреозе
-хронической почечной недостаточности
-мочекаменной болезни
-остром менингите
+раке желудка
?
Кетоновые тела в моче обнаруживают при:
-остром гломерулонефрите
-хронической почечной недостаточности
-артериальной гипертензии
-гельминтозе
+алкогольном панкреатите
?
Концентрационная способность почек исследуется:
- пробой Нечипоренко
+ пробой Зимницкого
- трехстаканной пробой
- пробой с сухоядением
- пробой Аддиса-Каковского
?
Низкая концентрационная способность почек отмечается во всех порциях мочи при:
-опухоли почек
-почечно-каменной болезни
+хронической почечной недостаточности
-туберкулезе
-пиелите
?
Низкая концентрационная способность почек отмечается во всех порциях мочи при:
-опухоли почек
-мочекаменной болезни
+повреждении петли Генле
-альдостероме
-феохромацитоме
?
Для острой почечной недостаточности характерно:
-увеличение суточного диуреза
+уменьшение или полное прекращение выделения мочи
-преобладание ночного диуреза
-частое мочеиспускание
-болезненное мочеиспускание
?
При остром цистите характерно преобладание в осадке мочи:
-эритроцитов
+лейкоцитов
-почечного эпителия
-переходного эпителия
-плоского эпителия
?
Моча цвета пива наблюдается при:
- остром вирусном гепатите
- приеме поливитаминов, содержащих рибофлавин
+ обострении калькулезного холецистита
- остром гломерулонефрите
-сахарном диабете
?
Бесцветная моча наблюдается при приеме:
- трихопола
- рибофлавина
+ фуросемида
- рифампицина
- парацетамола
?
Красная моча наблюдается при приеме:
- трихопола
- рибофлавина
- фуросемида
+ рифампицина
- парацетамола
?
Оранжевая моча наблюдается при приеме:
- трихопола
+ рибофлавина
- фуросемида
- рифампицина
- парацетамола
?
Насыщенно-желтая моча наблюдается при приеме:
+ трихопола
- рибофлавина
- фуросемида
- рифампицина
- парацетамола
?
Протеинурия при хронической сердечной недостаточности называется:
- гломерулярной
+застойной
-ортостатической
- транзиторной
- напряжения
?
Протеинурия, появляющаяся при длительном стоянии, называется:
- гломерулярной
-застойной
+ортостатической
- транзиторной
- напряжения
?
Протеинурия, возникшая при переохлаждении организма, называется:
- гломерулярной
- застойной
-ортостатической
+ транзиторной
- напряжения
?
Протеинурия после длительного интенсивного плача у ребенка называется:
- гломерулярной
-застойной
-ортостатической
- транзиторной
+ напряжения
?
Протеинурия при хронической сердечной недостаточности называется:
- гломерулярной
+застойной
-ортостатической
- транзиторной
- напряжения
?
Протеинурия при хроническом гломерулонефрите называется:
+ гломерулярной
-застойной
-ортостатической
- транзиторной
- напряжения
?
Скриниговым маркером прогрессирования диабетической нефропатии является:
- удельная плотность мочи
- степень гликозурии
+ микроальбуминурия
- уровень артериального давления
- массивная протеинурия
?
Наиболее специфическим признаком интерстициального нефрита в общем анализе мочи
- удельная плотность мочи является:
- лейкоцитурия
+ микроальбуминурия
- эритроцитурия
- уратурия
?
Наиболее специфическим признаком бактериального воспаления мочевыводящих путей в общем анализе мочи является:
- удельная плотность мочи
+ лейкоцитурия
- микроальбуминурия
- эритроцитурия
- уратурия
?
Наиболее специфическим признаком мочекаменной болезни в общем анализе мочи является:
- удельная плотность мочи
- лейкоцитурия
- микроальбуминурия
- эритроцитурия
+ кристаллурия
?
Резкий аммиачный запах мочи свидетельствует о:
- неправильно собранной моче
+ остром бактериальном цистите
- полиурии
- избытке мочевой кислоты в моче
-это нормальный запах мочи
?
Щелочная реакция моче свидетельствует о наличии в моче:
+ бактерий
- уратов
-оксалатов
- глюкозы-
- белка
?
Увеличение гемоглобина в крови наблюдается при:
-атрофическом гастрите
- эритремии
-сидероахристической анемии
+гипоплазии костного мозга
-дисфункциональных маточных кровотечениях
?
Увеличение гемоглобина в крови наблюдается при:
- атрофическом гастрите
+ хронической сердечной недостаточности
- хронической почечной недостаточности
- нарушении мозгового кровообращения
-гемолитической анемии в стадии ремиссии
?
Увеличение гемоглобина в крови наблюдается при:
+ начальной стадии витамин В12-дефицитной анемии
- апластической анемии
- гемолитической анемии в стадии ремиссии
-сидероахрестической анемии
- железодефицитной анемии
?
Уровень сывороточного железа повышен при:
- витамин В12-дефицитной анемии
- апластической анемии
- гемолитической анемии в стадии ремиссии
+сидероахрестической анемии
- железодефицитной анемии
?
Укажите вид анемии при атрофическом гастрите:
- ЖДА+гемолитическая
+ЖДА+дефицит витамина В12
- ЖДА
- гемолитическая
- апластическая анемия
?
Высказывается мнение, что уксусной кислотой можно заменить соляную кислоту в случае анацидного гастрита. Укажите, как измениться кровь больного после приема уксусной кислоты, например, в майонезе:
- усугубиться имеющаяся ЖДА
- появятся признаки гемолиза на фоне ЖДА
+ появятся признаки гемолиза на фоне имеющегося дефицита железа и витамина В12
- картина крови не измениться
- разовьется эритропоэтинпеническая анемия
?
Укажите вид анемии при дисфункциональных маточных кровотечениях:
- ЖДА+гемолитическая
-ЖДА+дефицит витамина В12
+ ЖДА+ эритропоэтинпеническая
- ЖДА
- ЖДА+гипоплазия костного мозга
?
Более высокий уровень гемоглобина и количество эритроцитов в крови у мужчин обусловлены:
- отсутствием менструаций у мужчин
- большей мышечной массой
+ стимуляцией тестостероном синтеза гемоглобина и эритропоэтина
- большим объемом костного мозга
- меньшим объемом плазмы крови
?
Повышение всасывания железа в организме, например, после применения анаболических стероидов, может спровоцировать:
+ цирроз печени
- острую кишечную непроходимость
- хроническую сердечную недостаточность
- развитие опухоли красного кровяного ростка
- повышение вязкости крови, тромбоз, инсульт
?
Эхиноцитоз эритроцитов является признаком:
- гемолитической анемии
- железодефицитной анемии
+ хронической эндогенной интоксикации
- нормальных эритроцитов
- апластической анемии
?
Мишеневидные (таргетные) эритроциты являются признаком:
- гемолитической анемии
- железодефицитной анемии
- хронической эндогенной интоксикации
- нормальных эритроцитов
+ апластической анемии
?
Плантоциты и овалоциты – это эритроциты при:
- гемолитической анемии
+ железодефицитной анемии
- хронической эндогенной интоксикации
- нормальных эритроцитов
- апластической анемии
?
В биохимическом анализе крови содержание сывороточного железа снижено, ОЖСС повышена, уровень ферритина снижен. Это соответствует:
- гемолитической анемии
+ железодефицитной анемии
- сидероахрестической анемии
- нормальных эритроцитов
- апластической анемии
?
В биохимическом анализе крови содержание сывороточного железа повышено, ОЖСС снижена, уровень ферритина повышен. Это соответствует:
- гемолитической анемии
- железодефицитной анемии
+ сидероахрестической анемии
- нормальных эритроцитов
- апластической анемии
?
Укажите вещество, которое угнетает синтез эритропоэтина в юкстагломерулярном аппарате почек:
- тестостерон
- соматотропный гормон
- кортизол
+ эстрадиол
-тироксин
?
Укажите вещество, которое угнетает синтез эритропоэтина в юкстагломерулярном аппарате почек:
- интерферон
- гепсидин
- ферритин
+ фактор некроза опухоли
-интерлейкин-4
?
Запасы железа в организме отражает уровень этого белка в крови:
+ ферритина
-трансферрина
-эритропоэтина
- гепсидина
- гемосидерина
?
Чем выраженее степень хронической сердечной недостаточности, тем выше в крови уровень этого белка:
- ферритина
-трансферрина
+эритропоэтина
- гепсидина
- гемосидерина
?
К гранулоцитам относятся:
-лимфоциты
-ретикулоциты
+нейтрофилы
-макрофаги
-клетки Купфера
?
К агранулоцитам относятся:
+моноциты
-нейтрофилы
-эозинофилы
-базофилы
-ретикулоциты
?
К агранулоцитам относятся:
+лимфоциты
-нейтрофилы
-эозинофилы
-грануляты
-ретикулоциты
?
Эозинофилия наблюдается при:
+глистных инвазиях
-пиелонефрите
- системной красной волчанке
-В12-дефицитной анемии
-воспалительных процессах
?
Эозинофилия наблюдается при:
+аллергической бронхиальной астме
-железо-дефицитной анемии
-пиелонефрите
- системной красной волчанке
-воспалительных процессах
?
Эозинопения наблюдается при:
+туберкулезе
-бронхите
-скарлатине
-паренхиматозном гепатите
-пиелонефрите
?
Гемоглобин в норме у женщин:
+120 – 140 г/л
-140 – 160 г/л
-100 – 110 г/л
-80 – 100 г/л
-100 – 120 г/л
?
Гемоглобин в норме у мужчин:
+130 – 160 г/л
-110 – 130 г/л
-100 – 110 г/л
-80 – 100 г/л
-100 – 120 г/л
?
Гемоглобин в норме у детей до 3-5 лет:
+150 – 170 г/л
-120 – 140 г/л
-130 – 150 г/л
-100 – 110 г/л
-100 – 120 г/л
?
Пойкилоцитоз – это:
+изменение формы эритроцитов
-изменение размера эритроцитов
-изменение окраски эритроцитов
-увеличение количества эритроцитов
-уменьшение количества форменных элементов
?
Анизоцитоз – это:
+изменение формы эритроцитов
-изменение размера эритроцитов
-изменение окраски эритроцитов
-увеличение количества эритроцитов
-уменьшение количества форменных элементов
?
Анизохромия – это:
-изменение формы эритроцитов
-изменение размера эритроцитов
+изменение окраски эритроцитов
-увеличение количества эритроцитов
-уменьшение количества форменных элементов
?
Укажите анизоцитоз при железодефицитной анемии:
- Овалоцитоз
- Макроцитоз
- Шизоцитоз
+ Микроцитоз
- Эхиноцитоз
?
Укажите анизоцитоз при гемолитической анемии:
- Овалоцитоз
- Макроцитоз
+Шизоцитоз
- Микроцитоз
- Эхиноцитоз
?
Укажите анизохромию при витамин В12-дефицитной анемии:
- Гипохромия
- Нормохромия
- Анулоцитоз
+ Гиперхромия
- Стоматоцитоз
?
Укажите нормальный уровень холестерина в крови:
- до 6,0 ммоль/л
+ 3.1-5,1 ммоль/л
- 3,3-5,5 ммоль/л
- 4,0-6,0 ммоль/л
- 140-160 ммоль/л
?
Укажите нормальный уровень глюкозы в венозной крови:
- 4,0-6,1 ммоль/л
- 3.1-5,1 ммоль/л
+ 3,3-5,5 ммоль/л
- 4,0-6,0 ммоль/л
- 140-160 ммоль/л
?
Укажите нормальный уровень натрия в крови:
- 4,0-6,1 ммоль/л
- 3.1-5,1 ммоль/л
- 3,3-5,5 ммоль/л
- 4,0-6,0 ммоль/л
+ 130-150 ммоль/л
?
Укажите наиболее вероятную причину при величине СОЭ, равной 0:
- Наличие выраженного бактериального воспаления
+ Наличие обильного кровотечения
- Наличие железодефицитной анемии
- Высокая температура тела
- Наличие выраженного нефротического синдрома
?
Гиперкальциемия может наблюдаться при:
- Увеличении кальцитонина в крови
+ Повышении кальцитриола в крови
- Повышении эстрогенов в крови
- Снижении кортизола в крови
- Снижении паратгормона в крови
?
Наличие кетовых тел, глюкозы и оксалатов в моче свидетельствует о:
- Нарушении реабсорбции глюкозы в проксимальных канальцах почек
- Алиментарном злоупотреблении сладким
- Выраженном бактериальном воспалении в мочевыделительной системе
+ Обострении хронического панкреатита
- Выраженной физической нагрузке перед сдачей мочи.
?
Укажите анизоцитоз при витамин В12-дефицитной анемии:
+ Овалоцитоз
- Макроцитоз
- Шизоцитоз
- Микрооцитоз
- Эхиноцитоз
?
Укажите анизохромию при выраженной железодефицитной анемии:
-. Шизоцитоз
- Нормохромия
+ Анулоцитоз
- Гиперхромия
- Стоматоцитоз
?
Укажите микроскопическую картину общего анализа крови при аплазии костного мозга:
- Гипохромия эритроцитов, микроцитоз, лейкоцитоз, тромбоцитоз
- Нормохромия эритроцитов, лпантоцитоз, эхиноцитоз, лейкопения, тромбоцитоз.
- Гипохромия эритроцитов, эхиноцитоз, микроцитоз, лейкопения, тромбоцитопения
+ Гипохромия эритроцитов, мишеневидные эритроциты, микроцитоз, лейкопения, тромбоцитопения.
- Гиперхромия эритроцитов, ретикулоцитоз, макроцитоз, лейкоцитоз, тромбоцитоз.
?
Укажите нормальный уровень калия в крови:
- 4,0-7,1 ммоль/л
- 3.1-5,1 ммоль/л
+ 3,3-5,5 ммоль/л
- 4,0-6,0 ммоль/л
- 140-160 ммоль/л
?
Укажите, что из ниже перечисленного можно с уверенностью исключить как причину при величине СОЭ, равной 20:
- Наличие выраженной бактериального воспаления
+ Наличие обильного кровотечения
- Наличие железодефицитной анемии
- Высокая температура тела
- наличие выраженного нефротического синдрома
?
Гиперкальциемия может наблюдаться при:
- Аденоме предстательной железы
+ Аденоме паращитовидных желез
-. Аденоме щитовидной железы
- При интерстициальном нефрите
- При аденоме гипофиза
?
В общем анализе мочи обнаружено большое количество уратов, лейкоциты 5-7 в поле зрения, рН 5,9. Наиболее вероятная причина этих изменений в моче:
- Большое потребление винограда, томатов, яблок
- Нарушение углеводного обмена - предиабет
- Малое потребление воды с течение дня
+ Мочевислый диатез – подагра
- Наличие солей в мочевой пузыре в результате застоя мочи при аденоме простаты
?
Укажите биохимический маркер цитолиза гепатоцитов в крови:
- Инсулин
+ Аспартатаминотрансфераза
- Щелочная фосфатаза
- Амилаза
- Креатинфосфокиназа
?
Укажите биохимический маркер цитолиза кардиомиоцитов в крови:
- Холестерин
+ Тропонин
- Натрийуретический пептид
- Эритропоэтин
- Прокальцитонин
?
Лимфоцитоз является признаком:
+ Герпетической инфекции
- Стафилококковой инфекции
- Кандидозной инфекции
- Опухолевого процесса
- Генерализованной микобактериальной инфекции
?
Нейтрофилез является признаком:
- Герпетической инфекции
+ Стафилококковой инфекции
- Кандидозной инфекции
- Опухолевого процесса
- Генерализованной микобактериальной инфекции
?
У мужчины среднего возраста наблюдается почечная колика. На основании каких из наблюдаемых симптомов можно предположить возможную причину заболевания?
- Ксантоматоз сухожилий.
- Признаки мальабсорбции.
+ В анамнезе перенесенный в прошлом году артрит большого пальца ноги.
- Концентрация кальция в сыворотке крови — 2,82 ммоль/л.
- Неконъюгированная гипербилирубинемия.
?
Молодой человек доставлен в госпиталь в бессознательном состоянии, после того как был сбит поздно ночью автомобилем. Концентрация натрия в сыворотке - 140 ммоль/л, калия - 4,2 ммоль/л, бикарбонатов - 25 ммоль/л, мочевины - 6,2 ммоль/л, глюкозы - 7,1 ммоль/л, осмоляльность - 322 ммоль/кг. Возможный диагноз:
- Острая надпочечниковая недостаточность.
+ Отравление этанолом.
- Несахарный диабет вследствие травмы головы.
- Отравление салицилатами.
- Водная интоксикация.
Тақырып:Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды және қызметкерлер денсаулығының өзге де зақымдануларын тергеп-тексеру мен есепке алу.
Жоспар:
1. Өндірістегі жазатайым жағдайларды тергеп-тексерудің және есепке алудың құқықтық негіздері.
2. Жұмыс берушінің өндірістегі жазатайым оқиға кезіндегі міндеттері.
Өндірістегі жазатайым оқиға - өзінің еңбек (қызмет) міндеттерін немесе жұмыс берушінің тапсырмаларын орындауы кезінде, қызметкердің өндірістік жарақаттануы, денсаулығының кенеттен нашарлауы немесе улануы салдарынан оның еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айрылуына, кәсіптік ауруға шалдығуына не өліміне әкеп соқтырған зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік фактордың қызметкерге әсер етуі.
еңбектің қауіпсіз жағдайлары - жұмыс берушінің қызметкерге зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсері болмайтындай не олардың әсер ету деңгейі қауіпсіздік нормаларынан аспайтындай етіп жасаған еңбек жағдайлары;
зиянды (ерекше зиянды) еңбек жағдайлары - белгілі бір өндірістік факторлардың әсері қызметкердің еңбекке қабілеттілігінің төмендеуіне немесе сырқаттануына не оның ұрпақтарының денсаулығына теріс ықпалы болуына әкеп соқтыратын еңбек жағдайлары;
зиянды өндірістік фактор - әсері қызметкердің сырқаттануына немесе еңбекке қабілеттілігінің төмендеуіне және (немесе) оның ұрпақтарының денсаулығына теріс ықпалы болуына әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор;
кәсіптік ауру - қызметкердің өз еңбек (қызмет) міндеттерін орындауына байланысты оған зиянды өндірістік факторлардың әсер етуінен туындаған созылмалы немесе қатты ауру;
қауіпсіздік нормалары - қызметкерлердің еңбек қызметі процесінде олардың өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған ұйымдастырушылық, техникалық, санитарлық-гигиеналық, биологиялық және өзге де нормаларды, ережелерді, рәсімдер мен өлшемдерді қамтамасыз ету тұрғысынан өндіріс жағдайларын, өндірістік және еңбек процесін сипаттайтын сапалық және сандық көрсеткіштер;
қауіпті еңбек жағдайлары - еңбекті қорғау ережелері сақталмаған жағдайда белгілі бір өндірістік немесе жоюға болмайтын табиғи факторлардың әсері қызметкердің жарақаттануына, кәсіптік ауруға шалдығуына, денсаулығының кенеттен нашарлауына немесе улануына әкеп соқтыратын, соның салдарынан еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айрылуы, кәсіптік ауруға шалдығуы не өлімі туындайтын еңбек жағдайлары;
қауіпті өндірістік фактор - қызметкерге әсер етуі еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айрылуға (өндірістік жарақатқа немесе кәсіптік ауруға) немесе өлімге әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор;
Тергеп-тексерудің жалпы жағдайлары және өндірістегі жазатайым оқиғаларды есепке алу
1. Қызметкерлердің, сондай-ақ:
1) техникалық және кәсіптік, орта оқу орнынан кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу орындарында оқитын, кәсіптік практикадан өтіп жүрген адамдардың;
2) әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерумен байланысты емес жұмыстарды орындауға тартылған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің;
3) сот үкімі бойынша еңбекке тартылған адамдардың;
4) әскерилендірілген авариялық-құтқару бөлімдері, әскерилендірілген күзет жеке құрамының, авариялардың, дүлей зілзаланың салдарларын жою жөніндегі, адам өмірін және мүлікті құтқару жөніндегі ерікті командалар мүшелерінің еңбек қызметіне байланысты және еңбекке қабілетсіздігіне не өліміне әкеп соққан денсаулығының зақымдану жағдайлары осы Кодекске сәйкес тергеп-тексеруге және есепке алуға жатады.
2. Өндірістік жарақаттар мен қызметкердің денсаулығына еңбек міндеттерін атқарумен байланысты келтірілген өзге де зақымданулар не жұмыс берушінің мүддесі үшін өз бастамасы бойынша еңбекке қабілетсіздігіне не өлімге әкеп соққан басқа да әрекеттер жасау, егер олар:
1) жұмыс уақыты басталар алдында немесе аяқталғаннан кейін жұмыс орнын, өндіріс құрал-жабдықтарын, жеке қорғану құралдарын және басқаларын дайындау және ретке келтіру кезінде;
2) жұмыс орнындағы жұмыс уақыты ішінде немесе іссапар кезінде не жұмыс берушінің немесе ұйымның лауазымды адамының тапсырмасы бойынша еңбек немесе өзге де міндеттемелерді орындауға байланысты басқа жерде болғанда;
3) қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік факторлар әсерінің нәтижесінде;
4) жұмысы қызмет көрсету объектілері арасында жүрумен байланысты қызметкер жұмыс уақытында жұмыс берушінің тапсырмасы бойынша жұмыс орнына бара жатқан жолда;
5) қызметкердің еңбек міндеттерін орындауы кезінде жұмыс берушінің көлігінде;
6) жеке көлігін қызмет бабында пайдалану құқығына жұмыс берушінің жазбаша келісімі болғанда өзінің жеке көлігінде;
7) жұмыс берушінің өкімі бойынша өз ұйымының немесе басқа ұйымның аумағында болған кезеңде, сондай-ақ жұмыс берушінің мүлкін қорғау не жұмыс берушінің мүддесі үшін өз бастамасы бойынша өзге де іс-әрекеттер жасау кезінде болса;
8) вахталық әдіспен жұмыс істейтін қызметкерлердің вахта кезіндегі жұмыс уақытының алдында немесе одан кейін жиналу орнынан (вахта кезеңінде тұратын жерінен) жұмыс беруші берген көлікпен жұмысқа бару немесе кері қайту жолында болса, өндірістегі жазатайым оқиғалар ретінде тергеп-тексеріледі және есепке алынады.
Мәселен, Өңтүстік облыстық еңбек инспекциясының мәліметтері бойынша жыл басынан бергі алты айдың көлемінде орын алған 53 жазатайым оқиғаның салдарынан 56 адам зардап шексе, 10 адам қайтыс болды. Соңғы жылдары жазатайым жағдайлар азайды деген энергетика саласының өзінде соңғы айларда салдары өлімге апарып соққан 3 жазатайым оқиға орын алып отыр. Олардың барлығының әлі нақты бағасы берілер, бірақ, бүгінде бір жағдай анық: Мақтаралда электр есептегіш құралын орнату бойынша шебер Б.Тұрғанбаевтың өлімі өндіріспен байланысты және оның қайғылы жағдайға ұшырауына мекемедегі ұйымдастырушылық жұмыстардың жеткіліксіз дәрежеде екені болғаны айдан анық. Осы қайғылы 3 жағдайдан кейін, облыс бойынша осы саладағы барлық қызметкерлерді қайта оқытып, олардың «білімдерін тексеру қажет» деген қорытындыға келіп отырмыз. Жалпы алғанда, өндірістегі жазатайым оқиғалардың негізгі себептері ретінде қауіпсіз еңбек тәсілдеріне жеткілікті үйретпеу, жұмыстарды қанағаттанғысыз дәрежеде ұйымдастыру, өндірістік және еңбек тәртібінің бұзылуы, жоғары қауіптілік жағдайында жұмыстарды қауіпсіз жүргізуге қадағалаудың болмауы, техника қауіпсіздігі бойынша нұсқаулықтың өткізілмеуі секілді кемшіліктерді айтуға болады.
Күнделікті тіршілікте еңбек қауіпсіздігіне оқытуға, нұсқаулықтан өткізуге көпшілік басшылар мән бермейді. Ал, бірақ, дана халқымыз «күзе мың күнде емес, бір күнде сынады» деген емес пе? Кезінде қырым қанды безгенінен көз жұмған Түркістандық дәрігерлерге қатысты оқиғаға байланысты сол кездегі денсаулық сақтау министрі ақ халаттылардың өздерін кінәлаған жағдай болғанын білесіз. Мен бұған қарсы болдым. Өйткені, өзгенің өмірін аман алып қалам деп, өздері ажал құшса, қалай біз оларды кінәлауымыз керек? Менің білуімше, марқұм хирург өте тәжірибелі дәрігер болған. Бірақ, адам қанша тәжірибелі болса да, қателеседі. Оның ота жасау барысында медициналық қолғабы жыртылып кетіп, отаны жалаңаш қолмен жалғастыра берген. Ота ұзақ болған. Негізінде мұнда жұмыс берушінің де кінәсі бар. Жұмыс беруші ота жасайтын бөлмеге еңбек қауіпсіздігі бойынша арнайы нұсқаулықты іліп, онымен маманды таныстыру қажет еді. Тауардың сертификаты болуы керек. Барлық салада тәуекел көзі болады, сондықтан басшылар тарапынан осының барлығы орындалып, бақылауға алынуы қажет. Осыны жасамады ма, демек, жұмыс беруші кінәлі. Ал, аталған талаптардың барлығы орындалып, осыдан кейін де мамандар қателікке жол беріп жатса, онда жұмыскердің өзі ғана кінәлі болып шығады. Біздің қызметтің қиындығы сол - әр жағдайға жіті көңіл бөліп, әділ қарау керек.
Тергеп-тексеру барысында жарақаттар мен зақымданулардың:
1) зардап шеккен адамның өз бастамасы бойынша жұмыстарды немесе өзге де іс-әрекеттерді функционалдық міндеттеріне кірмейтін және жұмыс берушінің мүддесімен байланысты емес, оның ішінде вахталық әдіспен жұмыс істеу кезінде ауысымаралық демалыс және тынығу мен тамақтануға арналған кезеңде, сондай-ақ алкогольдік мас болу, уытты және есірткі заттарды (олардың аналогын) пайдалану күйіне байланысты себеппен орындаған кезде;
2) өз денсаулығына қасақана (әдейі) зиян келтіру нәтижесінде немесе зардап шеккен адам қылмыс жасаған кезде;
3) зардап шеккен адам денсаулығының медициналық қорытындымен расталған, қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік факторлардың әсерімен байланысты емес кенеттен нашарлауынан болғаны нақты анықталса, олар өндірістік жарақаттар және қызметкерлер денсаулығының өндірістегі өзге де зақымданулары ретінде ресімделмейді.
Әрбір жазатайым оқиға туралы зардап шеккен адам немесе куәгер жұмыс берушіге немесе жұмыстарды ұйымдастырушыға дереу хабарлауға міндетті. Денсаулық сақтау ұйымдарының жауапты лауазымды адамдары қызметкерлердің өндірісте жарақат алуына немесе өзге де зақымдануына байланысты бастапқы өтініш жасауының әрбір жағдайы туралы жұмыс берушіні және мемлекеттік еңбек инспекциясының аумақтық бөлімшелерін, сондай-ақ қатерлі кәсіптік ауру (улану) жағдайлары туралы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органды екі жұмыс күнінен кешіктірмей хабардар етуге тиіс.
Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді ұйымдастыруға, ресімдеуге және тіркеуге жұмыс беруші жауапты болады.
Жұмыс берушінің өндірістегі жазатайым оқиға кезіндегі міндеттері
1. Жұмыс беруші:
1) зардап шеккен адамға алғашқы медициналық көмек көрсетуді және қажет болған кезде, оны денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыруға;
2) авариялық жағдайдың өршуінің және жазатайым оқиғаның орын алуына себеп болған факторлардың басқа адамдарға әсер етуін болғызбау жөніндегі шұғыл шараларды қабылдауға;
3) жазатайым оқиға болған жердегі ахуалды (жабдықтар мен тетіктердің, еңбек құрал-жабдықтарының жай-күйін), егер бұл басқа адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндірмесе, ал өндірістік процестің үзіліссіз жұмысын бұзу аварияға әкеп соқпайтын болса, оқиға болған кездегі күйде сақтауға, сондай-ақ жазатайым оқиға болған жерді фотосуретке түсіруге;
4) өндірістегі жазатайым оқиға жөнінде зардап шеккен адамның жақын туыстарын дереу хабардар етуге және осы Кодексте, өзге де нормативтік құқықтық актілерде белгіленген мемлекеттік органдар мен ұйымдарға хабарлама жіберуге;
5) өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру мен есепке алуды осы тарауға сәйкес қамтамасыз етуге;
6) арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия мүшелерін өндірістегі жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру үшін оқиға болған жерге кіргізуге;
7) өндірістегі жазатайым оқиғаларды және кәсіптік ауруларды тіркеуді, есепке алу мен талдауды жүзеге асыруға міндетті.
Жұмыс беруші өндірістегі жазатайым оқиға туралы еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша:
1) еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның мемлекеттік еңбек испекциясының аумақтық бөлімшелеріне;
2) қауіпті өнеркәсіп объектілерінде болған жазатайым оқиғалар кезінде төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі жергілікті органдарға;
3) кәсіптік ауру немесе улану жағдайлары жөнінде халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесіне;
4) қызметкерлер өкілдеріне;
5) қызметкер еңбек (қызметтiк) мiндеттерiн атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан сақтандыру шартын жасасқан сақтандыру ұйымына хабарлайды.
Осы тарауға сәйкес арнайы тексерілуге тиіс жазатайым оқиға болған кезде жұмыс беруші:
1) жазатайым оқиға болған жердегі құқық қорғау органына;
2) өндірістік және ведомстволық бақылау мен қадағалаудың уәкілетті органдарына хабарлауға тиіс.
3. Өндірістегі жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру кезінде комиссияның талабы бойынша жұмыс беруші өз қаражаты есебінен:
1) техникалық есептеулердің орындалуын, зертханалық зерттеулердің, сынақтардың, басқа да сараптама жұмыстарының жүргізілуін және осы мақсаттарда сарапшы мамандардың тартылуын;
2) оқиға орнын және зақым келтірілген объектілерді фотосуретке түсіруді, жоспарлар, эскиздер, схемалар жасауды;
3) көлік, қызметтік үй-жай, байланыс құралдарын, арнаулы киім, арнаулы аяқ киім және тексеру жүргізу үшін қажетті басқа да жеке қорғау құралдарын беруді;
4) мыналарды:
жұмыс орнының жай-күйін, қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік факторлардың бар-жоғын сипаттайтын құжаттарды (жоспарларды, эскиздерді, схемаларды, ал қажет болғанда оқиға орнында түсірілген фото- және бейнематериалдарды және т.с.с);
нұсқау берулерді тіркеу журналдарынан және зардап шеккен адамдардың еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі білімін тексеру хаттамаларынан, жазатайым оқиға куәгерлері мен лауазымды адамдардан жауап алынған хаттамалардан, зардап шеккен адамдардың түсініктемелерінен, мамандардың сараптама қорытындыларынан үзінді көшірмелерді;
зертханалық зерттеулер мен эксперименттердің нәтижелерін;
зардап шеккен адамның денсаулығына келтірілген зақымданудың сипаты мен ауырлық дәрежесі немесе оның өлімінің себебі туралы, алкогольдік, есірткілік немесе уыттық мас болу белгісінің бары (жоғы) туралы медициналық қорытындыны;
зардап шеккен адамға арнаулы киім, арнаулы аяқ киім және басқа да жеке қорғану құралдары берілгенін растайтын құжаттардың көшірмелерін;
аталған өндірісте (объектіде) мемлекеттік еңбек инспекторлары мен аумақтық мемлекеттік қадағалау органының лауазымды адамдарының (егер жазатайым оқиға осы орган бақылайтын ұйымда немесе объектіде орын алса) бұрын берілген нұсқамаларынан үзінді көшірмелерді, сондай-ақ қоғамдық еңбек инспекторларының анықталған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нормативтік талаптарды бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаларынан үзінді көшірмелерді;
комиссияның қалауына қарай істің қаралуына қатысы бар басқа да құжаттарды береді.
Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру тәртібі ҚР Еңбек кодексінің 324-бабына сәйкес
1. Арнайы тергеп-тексерілуге тиіс жағдайларды қоспағанда, өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді жазатайым оқиға болған кезден бастап жұмыс берушінің актісімен жиырма төрт сағат ішінде құрылатын, мынадай құрамдағы комиссия жүргізеді:
төраға - ұйымның (өндірістік қызметтің) басшысы немесе оның орынбасары;
мүшелері - ұйымның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің басшысы және қызметкерлердің өкілі.
Жазатайым оқиға болған тиісті учаскедегі еңбек қауіпсіздігіне тікелей жауап беретін лауазымды адам тергеп-тексеруді жүргізу кезінде комиссия құрамына енгізілмейді.
Арнайы тергеп-тексеруге:
1) ауыр немесе кісі өлімімен аяқталған жазатайым оқиғалар;
2) зардап шеккен адамдар жарақаттарының ауырлық дәрежесіне қарамастан, бір мезгілде екі және одан да көп қызметкерлер ұшыраған топтық жазатайым оқиғалар;
3) қатерлі уланудың топтық оқиғалары жатады.
Жұмыс берушінің - жеке тұлғаның өндірісіндегі жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруге жұмыс беруші немесе оның уәкілетті өкілі, қызметкерлердің өкілі, жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруге шарт негізінде де шақырылуы мүмкін еңбекті қорғау жөніндегі маман қатысады.
Қатерлі улану жағдайында комиссияның тергеп-тексеруіне халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның өкілдері қатысады.
Комиссияның жұмысына жұмыс берушімен немесе зардап шеккен адаммен тиісті шарттық қатынастары бар сақтандыру ұйымының өкілі қатысуға құқылы.
Жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру мерзімі комиссия құрылған күннен бастап он жұмыс күнінен аспауға тиіс.
Өндірістік практикадан өтіп жүрген, жалпы білім беретін, кәсіптік мектептерде және жоғары оқу орындарында оқитын адамдар ұшыраған жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруді жұмыс берушінің және зардап шеккен адам өкілінің қатысуымен өз аумағында оқиға болған ұйымның басшысы құратын комиссия жүргізеді.
Басқа ұйымның аумағында орналасып, жұмыс жүргізіп жатқан ұйымның қызметкері немесе өндірістік тапсырманы (қызметтік немесе шарттық міндеттерді) орындау үшін басқа ұйымға жіберілген қызметкер ұшыраған жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруді аумағында жазатайым оқиға болған ұйымның жауапты өкілінің қатысуымен жұмыс берушінің өзі жүргізеді.
Қызметкер қоса атқаратын жұмысын орындау кезінде ұшыраған жазатайым оқиғаны жұмыс өз аумағында немесе соның тапсырмасы бойынша жүргізілген жұмыс беруші тергеп-тексереді және есепке алады.
Көлік құралдарының авариясы салдарынан болған жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жол полициясының тергеп-тексеру материалдары негізінде жүргізіледі.
Жол полициясы жазатайым, оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссия төрағасының талабы бойынша көлік оқиғасы болған күннен бастап бес күн мерзімде тергеп-тексеру материалдарының көшірмелерін беруге міндетті.
Әрбір өндірістегі жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру кезінде комиссия оқиға куәгерлерін, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптардың бұзылуына жол берген адамдарды анықтайды және олардан жауап алады, жұмыс берушіден қажетті ақпарат және мүмкін болса, зардап шеккен адамнан түсініктеме алады.
Жұмыс берушіге уақтылы хабарланбаған немесе нәтижесінде еңбекке қабілетсіздігі бірден туындамаған (талап ету мерзіміне қарамастан) жазатайым оқиғалар зардап шеккен адамның (оның өкілінің) өтініші бойынша немесе мемлекеттік еңбек инспекторының нұсқамасы бойынша өтініш тіркелген, нұсқама алынған күннен бастап он күн ішінде тергеп-тексеріледі.
Жиналған құжаттар мен материалдар негізінде комиссия жазатайым оқиғаның мән-жайлары мен себептерін анықтайды, жазатайым оқиғаның жұмыс берушінің өндірістік қызметімен байланысын және тиісінше, зардап шеккен адамға оқиға орнында өзінің еңбек міндеттерін орындауына байланысты болуы түсіндірілгенін анықтайды, жазатайым оқиғаны өндірістегі жазатайым оқиға ретінде немесе өндіріспен байланысты емес жазатайым оқиға ретінде саралайды, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарының бұзылуына жол берген адамдарды анықтап, өндірістегі жазатайым оқиғалардың себептерін жою және алдын алу жөніндегі шараларды белгілейді.
Режимді объектілердегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның жұмыс жағдайлары осы объектілерге кіру, соларда болу ерекшеліктері ескеріліп айқындалады.
Қызметкердің (қызметкерлердің) еңбекке қабілеттілігін жоғалтуына әкеп соққан өндіріспен байланысты әрбір жазатайым оқиға медициналық қорытындыға (ұсынымға) сәйкес еңбек жөніндегі уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша жазатайым оқиға туралы актімен қажетті данасы жасалып (әрбір зардап шеккен адамға жеке-жеке) ресімделеді.
Денсаулық сақтау ұйымы белгіленген тәртіппен растаған улану жағдайлары да еңбекке қабілеттіліктің жоғалғанына немесе жоғалмағанына қарамастан, жазатайым оқиға туралы актімен ресімделеді.
Өмірде түрлі күтпеген жағдайлар болып тұрады. Олар біздің жоспарға, тұрақтыға және тіпті жақын деген адамдарға тыныш өмір сүруіне кедергі әкеледі.
Өмірдің заңдарына қарамастан, халықтың барлығы тату-тәтті өмір сүрсі келеді. Ең бастысы жанұяның амандығы мен қаржылық тұрақтылық. Бірақ та күтпеген жерден түрлі оқиғалардың болып тұру салдарынан өмірдің қымбат екені белгілі болғандықтан, сақтандыру ол да өмірдің кепілі бола алады.
Жазатайым жағдайлардан сақтандыру – бұл сенімді және көп жұмысты қажет етпейтін қорғаныс түрі. Қандайда бір күтпеген жағдай немесе оқиға болмасын, сақтанған тұлға өзіне сенімді және жақын, әрі қымбат адамнан алыстамай сонымен қатар жұмыс істеп қаржылық жоспарларын жүзеге асырады. Сізге туған күтпеген проблемаларының бір бөлігін біз өз мойынымызға аламыз.
Сыртқы факторының әсерінен жазатайым жағдайда сақтандыру келесілер жатады:
Жарылыс, күік, үсік, батып кету, электрикалық тоғы, найзағай жарығынан, күн өтсе, зиянкестер мен жануарлардың әрекеті, жылан уы, қурт-құмырсқалар мен шыбын-шіркейлерден келтірілген зиян, заттық құлауы немесе сақтандырылған адамның құлап кетуі, қылқындындырылған, тыныс алу жолына жарақат, жабайы өсімдіктерден ұлану химикаттық заттар, дәріөдәрмектен улану, залалсыз астық тағамдар, травмалар, көлік апаты және көлікке қатысты қаіп-қатерлер, мылтық сияқты басқа да зиян келетін құралдардан зиян шексе, сақтанған тұлғаға қорықпауға болады.
Сақтану келісім шартты төмендегідей болады:
- өндірісте (жұмыста) күтпеген жұмыстың болуы, оған тағы жұмыс орыны мен тұрғылықты жері, қызметі бойынша тұрып жүрген жерлері мен жұмыс орындарынан берілген транспортта болатын жағдайлардан сақтандыру;
- өндірісте (жұмыста) және күнделікті тұрмыс жағдайында (тәуілігіне 24 сағат бойы) сақтандыру;
- күндігі тұрмыста күтпеген жағдайлардан сақтандыру;
- қыдыру мен демалуға байланысты сапарларда туған келеңсіз жағдайдан сақтандыру;
- уақытша белгілі бір жұмыс түрін сақтандыру;
Сақтандыру сомасы екі жақтың келісімімен құралады.
Сақтандыру борышын өтеу кезінде:
1.сақтанған тұлға жұмысқа жарамсыз болған уақытында жазатайым жағдай болып қалса, 60 күннен көп емес сол аралықта сақтандыру сомасынан күнде 0,05% көлемінде төленеді.
2. сақтандырылған мүгедектің борышын анықтау:
- I топ - 80% пайыз сақтанушының сақтанған сомасынан;
- IІ топ - 60% пайыз сақтанушының сақтанған сомасынан;
- IІІ топтар - 40% пайыз сақтанушының сақтанған сомасынан.
3. сақтанушы қайтыс болған жағдайда сақтандырылған барлық 100% қайтарылады.
Жұмысшы мен қызметіне байланысты сақтандыру тарифы орташа есеппен 0,25%-бен 4,0% аралығы.
Қызметкер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым жағдайдан сақтандыру Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 7 ақпандағы №30-ІІІ заңы негізінде жүзеге асырылады.
Сақтандыру жағдайы – қызметкер еңбек (қызметтiк) мiндеттерiн атқарған кезде қызметкерге кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесiн белгiлеуге, оның кәсiптiк ауруға ұшырауына не қайтыс болуына әкеп соққан өндiрiстiк жарақаттану, денсаулығының күрт нашарлауы немесе улануынан болған оқиға.
Сақтандыру сомасы – шартта айқындалады, бірақ шарт жасасу кезінде барлық қызметкерлердің жылдық еңбекақы төлеу қорынан кем болмауы тиіс.
Сақтандыру тарифтері Заңға сәйкес кәсiптiк тәуекел сыныбына және персоналдың санаттарына қарай (өдірістік, көмекші және әкімшілік-басқарушы)экономикалық қызмет түрлерi бойынша сараланған.
Қызметкердің қайтыс болуына немесе оның денсаулығына зақым келуіне байланысты зиян үшін сақтандыру төлемі нақты залал мөлшерінде, бірақ Шартта белгіленген сақтандыру сомасынан аспай жүзеге асырылады.
Қызметкердің қайтыс болуына немесе еңбекке қабілеттілігінен тұрақты айрылуына байланысты жалақысынан (табысынан) айрылуынан болған зиян мөлшері Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес айқындалады.
Қызметкерге кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесi белгiленген жағдайда, оның денсаулығының зақымдануынан туындаған шығыстарды өтеу жөнiндегi сақтандыру төлемдерiнiң мөлшерi мынадай мөлшерлерде белгiленедi:
1) 5 пайыздан 29 пайызға дейін, қоса алғанда кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесi белгiленген кезде – 500 АЕК;+
2) 30 пайыздан 59 пайызға дейін, қоса алғанда кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесi белгiленген кезде – 1000 АЕК;
3) 60 пайыздан 89 пайызға дейін, қоса алғанда кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесi белгiленген кезде – 1500 АЕК;
4) 90 пайыздан 100 пайызға дейін, қоса алғанда кәсiптiк еңбекке қабiлеттiлiгiнен айрылу дәрежесi белгiленген кезде – 2000АЕК.
Сақтандырушы зардап шегуші қызметкер қайтыс болған жағдайда, оны жерлеген адамға жерлеу шығыстарын 100 АЕК мөлшерінде өтейді.
ҚР Еңбек кодексінің 325 бабына сәйкес жазатайым оқиғаны арнайы тергеп-тексеруді мемлекеттік еңбек инспекциясы органының аумақтық бөлімшесі құрған комиссия мына құрамда жүргізеді:
төраға - мемлекеттік еңбек инспекторы;
мүшелері - жұмыс беруші және қызметкерлердің өкілі.
Екі адам қайтыс болған топтық жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді облыстың, республикалық маңызы бар қаланың бас мемлекеттік еңбек инспекторы басқаратын комиссия жүргізеді.
Қауіпті өнеркәсіп объектілерінде болған жазатайым оқиғалар кезінде комиссия құрамына төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі мемлекеттік инспектор кіреді.
Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде болған жазатайым оқиғалар кезінде төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі мемлекеттік инспектор арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның төрағасы болып тағайындалады. Бұл жағдайда мемлекеттік еңбек инспекторы комиссия мүшесі болып табылады.
Қайтыс болған адамдар саны үш адамнан бес адамға дейін болса, топтық жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган, ал бес және одан да көп адам қайтыс болғанда - Қазақстан Республикасының Үкіметі құрған комиссия жүргізеді.
Сараптамалық қорытындыны талап ететін мәселелерді шешу үшін арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның төрағасы ұйымдардың мамандары, ғалымдар және бақылау-қадағалау органдары қатарынан сараптамалық кіші комиссиялар құруға құқылы.
Ауыр зардаптарға әкеп соққан немесе кісі өлімімен аяқталған жазатайым оқиғаны, қызметкерлердің топтық жазатайым оқиғасын және топтық қатерлі улану жағдайын тергеп-тексеру еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысандағы арнайы тергеп-тексеру актісімен ресімделеді.
Арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия төрағасының келісімінсіз куәлерден, куәгерлерден жауап алуды, сондай-ақ ресми тағайындалған комиссияның жұмыс күндерінде кез келген біреудің немесе өзге де комиссияның осы жазатайым оқиғаға қатысты қатар тергеп-тексерулер жүргізуіне үзілді-кесілді тыйым салынады.
Ұйым объектілеріндегі жарылыстың, аварияның, қираудың, өрттің және басқа да жағдайлардың нәтижесінде зардап шеккен адамды (зардап шеккен адамдарды), жоғалған адамды (жоғалған адамдарды) іздеудің тоқтатылуын арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия авариялық-құтқару бөлімшесі басшысының және сарапшы мамандардың қорытындысы негізінде айқындайды.
Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру материалдарын ресімдеу және оларды есепке алу
1. Жазатайым оқиға туралы акт толтырылып, оған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің және ұйым бөлімшесінің басшылары, сондай-ақ ұйым қызметкерлерінің өкілдері қол қояды және оны жұмыс беруші бекітіп, ұйымның мөрімен расталады.
2. Улану жағдайларында жазатайым оқиға туралы актіге халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның өкілі де қол қояды.
Егер жұмыс беруші жеке тұлға болса, жазатайым оқиға туралы акт толтырылып, оған жұмыс беруші қол қояды және нотариалды түрде расталады.
3. Акт тергеп-тексеру материалдарына сәйкес ресімделуге тиіс.
Дата добавления: 2015-01-05; просмотров: 84 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |