В) адамдардың іс-әрекетінің тәуелсіздігінен

4. Ýêîíîìèêàëûқ çàңäàð äåãåíiìiç:

1. қîғàìäûқ äàìóäû ғûëûìè áîëæàìäàðìåí áàғäàðëàó;

2. эêîíîìèêàëûº өìiðäåãi құáûëûñòàð ìåí ïðîöåññòåðäi òүñiíäiðåäi;

3. мåìëåêåòòiê çàңäàðäûң æèûíòûғû;

4. аäàìäàð àðàñûíäàғû ýêîíîìèêàëûқ ºàòûíàñòàðäû áåéíåëåó ôîðìàñû;

5. жåêå òұëғàíûң ïàéûìäàó çàңû.

5. Қîғàìäûқ äàìó çàңû ìåí òàáèғàò çàңû àðàñûíäàғû àéûðìàøûëûқ:

1. ýêîíîìèêàëûқ çàңäàð àäàì ºûçìåòiíiң çàңû áîëûï òàáûëàäû. Òàáèғàò çàңäàðû àäàì қîғàìûíàí òûñ òà әðåêåò åòå áåðåäi;

2. ýêîíîìèêàëûқ çàңäàðäûң àøûëóû ìåí қîëäàíûëóû áåëãiëi áið êүøòi қàæåò åòåäi;

3. òàáèғàò çàңäàðû ìәңãiëiê, ýêîíîìèêàëûқ çàңäàð òàðèõè өòïåëi;

4. жîғàðûäàғû æàóàïòàðäûң áàðëûғû îðûíäû;

5. дұðûñ æàóàï æîқ.

6. Åðåêøå ýêîíîìèêàëûқ çàңäàð äåãåíiìiç:

1. өíäiðiñòiê қàòûíàñòàðäûң äàìóûí áiëäiðåäi;

2. қàæåòòiëiêòåðäi қàíàғàòòàíäûðóғà áàéëàíûñòû;

3. шàðóàøûëûºòû æүðãiçóãå áàéëàíûñòû òóûíäàéòûí çàңäàð.

4. шàðóàøûëûº æүðãiçóäің íàқòû-òàðèõè ôîðìàëàðûíûң çàңû

5. дұðûñ æàóàáû æîқ.

7. Æàëïû ýêîíîìèêàëûқ çàңäàð îë:

1. юðèäèêàëûқ çàңäàð;

2. тàáèғè çàңäàð;

3. бàðëûқ òàðèõè êåçåңäåðãå òәí çàңäàð;

4. шàðóàøûëûқòûң íåãiçãi æàëïûëàìà çàңû;

5. мåìëåêåòòiê ðåòòåó çàңû.

СӨЖ үлгі тақырыптары:

1. Қазіргі кезде жиі кездесетін экономикалық заңдар.

2. Жалпы және ерекше экономикалық заңдардың ұқсастығы мен өзгешелігі.

3. Экономикалық заңдар мен табиғат заңдары.

4. Экономикалық заңдар- объективті заңдар.

5. Экономикалық заңдар мен адамдардың экономикалық іс-әрекетінің байланысы.

6. Экономикалық теорияның басты категориялары.

Жаттығулар:

1. жаттығу. Меркантилизм идеяларының дамуы географиялық ашылулар мен Еуропа және Азия арасындағы сауда қатынастарының жедел өсуімен сәйкес келді. Бұл оқиғалар арасында себеп-салдарлы өзара байланыс бар ма әлде олар бір-бірінен тәуелсіз бе?

2. жатттығу. Төмендегі бағыттардың негізгі өкілдерін жазыңыз:

3. жаттығу. Ф. Кенэнің жасаған «экономикалық кестесінің» мәнін ашып талдаңыз;

4. жаттығу. Келесі экономикалық мектептерді пайда болуының тарихи кезеңдеріне қарай орналастырыңыз:

a. кейнстік бағыт;

b. физиократтар;

c. меркантилистер;

d. классикалық бағыт;

5. жаттығу. А. Смиттің «көрінбейтін қол» концепциясын мәнін ашып талдаңыз.

6. жаттығу. Төмендегі кестені экономиканың зерттеу әдістеріне мысалдар келтіру арқылы толтырыңыз:

7. жаттығу. Төмендегі тұжырымдамаларды дұрыстаңыз:

8. жаттығу. Экономикалық заңдарға мысалдар келтіріңіз.

9. жаттығу. Төмендегі анықтамалардың қайсысы дұрыс?

10. жаттығу. Айтылған пайымдау дұрыс па? Жауабыңызды дәлелдеңіз. Қазіргі «экономикс»- пайда табу туралы ғылым, яғни ақша жасау өнері.

Мәселелік жағдайлар:

1. Экономика – бұл адамдардың шексіз қажеттіліктерін қанағаттандыру барысында шектеулі ресурстарды рационалды бөлу мәселелерін зерттейтін ғылым. Сіздің ойыңызша, экономиканың алдында тұрған осы мәселені қалай шешуге болады?

2. Физиократтар қоғамның байлығын арттырудың көзі ауыл шаруашылығы деп қарастырса, классикалық саяси экономия өкілдері қандай мәселені алға қойды және олардың ойы бойынша физиократтардың жіберген қателіктері неде, қалай ойлайсыз?

3. Қоғам үшін зиянды, сондықтан тиым салынуы тиіс экономикалық теориялар бар ма?

4. Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдайларды сипаттау үшін экономикалық ойлардың қандай бағыттары сәйкес келеді? Оның даму болашағы қандай болуы мүмкін?

Глосссарий:

1. Әдістеме- ғылыми танудың нысаны, әдісі, ұйымдастыру принциптері туралы ілім

2. Ғылыми абстракция - зерттеу пәнін жеке, кездейсоқ, қысқа мерзімді, дара құбылыстардан біздің түсінігімізді оқшаулап, оның тұрақты, әрдайым қайталанатын мәнін, маңызын ашу.

3. Дедукция -жалпы қағидалар негізінде экономикалық объектілердің, процестердің кейбір жеке алынған ерекшеліктерін сипаттау.

4. Ерекше заңдар - шаруашылық жүргізудің нақты тарихи формаларының даму заңдары.

5. Жалпы заңдар - барлық тарихи даму кезеңдеріне тән заңдар.

6. Индукция -жеке оқиғадан, құбылыстардан логика арқылы жалпы қағидалар, принциптер шығарады.

7. «laissez faire»- экономиканы реттеуге мемлекеттің араласуына қарсы қағида.

8. Меркантилизм- итальян сөзінен аударғанда саудагер, көпес ұғымын береді.

9. Синтездеу -бұлэкономикалық құбылыстардың жеке элементтерін біріктіру арқылы ортақ қортында жасау.

10. Саяси экономия – бұл қоғамдық шаруашылықтың қызмет етуінің заңдылықтары туралы ғылым.

11. Талдау- экономикалық құбылыстарды жеке элементтеріне жіктеп, оның әрбір элементін бір тұтастықтың қажетті құрамдас бөлігі ретінде зертеу.

12. Физиократия- грекше физис-табиғат, ал кратос-билік дегенді білдіреді. Ол бойынша қоғамдық байлық саудада емес, өндірісте, соның ішінде тек ауыл шаруашылығында жасалады

13. Экономикалық категориялар -қоғам өмірінің нақты жағдайларын теориялық тұрғыдан сипаттайтын логикалық түсініктер.

14. Экономикалық заңдар — адам қоғамы дамуының түрлі сатыларында өндіру, бөлу, айырбас және материалдық игіліктерді тұтыну салаларында қатынастарды анықтайды.

15. Экономикалық кесте- бір жыл ішінде өндірілген ауыл шаруашылық өнімдерінің ұдайы өндірістік процесі көрсетіледі.

16. Экономикалық теорияның пәні – адамдар мен әртүрлі әлеуметтік топтар арасында игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну процестері барысында қалыптасатын экономикалық қатынастар.