Студопедия  
Главная страница | Контакты | Случайная страница

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатика
ИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханика
ОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторика
СоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансы
ХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника

Оршаған ортаның негізгі факторлары.

Читайте также:
  1. A) негізгі ќўралды тегін алуды
  2. Ans: Қоршаған ортада
  3. A] ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы туралы ғылым
  4. А) негізгі құралдар амортизациясы
  5. Абылдаудың негізгі қасиеттерін айқындаңыз
  6. Абылдаудың негізгі ерекшеліктері табиғатын сипаттаныз?
  7. Адамның негізгі түрткілері мен құрылымы.
  8. Азіргі кездегі желілерге қойылатын негізгі талаптар
  9. Аржылық жоспарлаудың негізгі түрлері мен оның сипаты
  10. Аржылық ресурстарының негізгі өсу факторлары

Қазіргі кезде бізді қоршаған ортаның ластаушы көздері төмендегідей топқа бөлінеді:
- Физикалық ластану — радиоактивті заттар, электромагнитгі толқындар, жылу, шулар және тербелістер.
- Химиялык ластану – көміртегі өнімдері, күқірт, көмірсулар, шайыңды сулар, пестицидтер, гербицидтер, фторлы қосылыстар, ауыр металдар, аэрозолдар.
- Биологиялық ластану — ауру қоздырғыш бактериялар мен вирустар, құрттар, карапайымдылар, шектен тыс көбейіп зиян келтіретін жәндіктер.

- Қоршаган ортаның радиациялық ластануы
Радиациялық ластанудьщ басқа ластанудан коп айырмашы-лыгы бар. Қысқа толқынды элекгромагаиттік сәуле шыгару мен зарядталган боліктерді боліп шыгаратын түрақсыз химия-лык элементтердің ядросы — радиоактивті нуклидтер. Міне, осы болшектер мен шығарылган сәулелер адамның организміне түскенде жасушаларды бүзады, соның нәтижесінде түрлі ауру­лар пайда болады. / ү
Радиациялык ластанудың негізгі квздері - альфа, гамма және бэта сиякты радиоактивті сәулелер. Ионданған сәулелер адам,
жануар организмдерінде акуыз, фермент және баскд да заттардьщ өзгеруіне, яғни сәуле ауруыньщ дамуына әкеліп соғады.
Сәуле ауруы сырткы мүшелерінің зақымдануынан және ра-диациялык ластаушылардын ішкі органдарға түсуі нэтижесінде болады.;
Сэуле ауруының дәрежесі алынған сәуленің молшеріне бай­ланысты балалар, карт адамдар мен ауру адамдар сэуле ауруын кетере алмайды. Адамдарда 50 рентген мэлшеріндегі сэуледен сэуле ауруы байкалмайды. Ал, 100 рентгеннен бастап сэуле ауруы дами бастайды.
Сэуле ауруы өзінен альпнган сәуленің мөлшеріне кдрай ауыр жэне созылмалы болып бэлінеді. Адамдар екі-үш рет сэуле ал-ганда ауыр сэуле аур>ъіна үшырайды, ал аз молшерден үзақ уақыт сэуле ауруына шалдыгады.
Сәуленің эсер ету мэлШеріне карай терт дәрежедегі сэуле зуруы болады: 1-дәрежесі жеңіл түрлі 100-200 рентген молше-рінде; 2-ші дәрежесі орташа - 200-300 рентген; 3-ші дәрежесі ауыр - 300-500 рентген молшерінде; 4-Ші дәрежесі эте ауыр — 500 рентгеннен астам мөлшерде сэуле алган кезде болады.

Экологиялық факторлар

Кез-келген тірі организм өзін айнала қоршаған табиғи ортамен тығыз байланыста ғана өмір сүре алады. Бұл орталарға топырақ, су, минералды заттар, жер бедері және атмосфералық әр түрлі құбылыстар жатады. Табиғи ортаның құраушылары тірі организмдерге оң немесе теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан әрбір организмнің өзіне ғана қолайлы ортасы немесе мекені болуы тиіс. Мәселен: көлбақа үшін қалыпты өсіп-көбейуіне қолайлы орта ылғалы мол көл жағасы.
Бірақ та организм үшін табиғаттың барлық элементтері белгілі мөлшерде қажет және жиынтық күйінде әсер етеді. Олардың біреуі өте қажет, екіншілері орташа, ал үшіншілері мүлдем қажет емес зиянды болуы мүмкін. Сонымен орта дегеніміз – организмнің өсіп — көбеюіне, тіршілігіне, дамуы мен таралуына тікелей жанама әсер ететін айнала қоршаған орта компонентерінің жиынтығы. Ал, организмге қажетті жағдайлар деп – тек сол организм үшін алмастыруға келмейтін табиғи ортаның элементтерін айтады.
Экологиялық факторлар дегеніміз – организм үшін қажетті немесе теріс әсерін тигізетін ортаның элементтерін айтамыз. Табиғатта экологиялық факторлардың әсеріне әр түрлі реакция береді. Мәселен: ащы суда тіршілік ететін организмдер үшін тұз және минералды заттар шешуші роль атқарса, ал тұщы су организмдері үшін қажеті шамалы.
Факторлар үшін негізгі топқа жіктеледі: абиотикалық, биотикалық және антропикалық.
а) Абиотикалық факторлар дегеніміз – организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтығы. Олар – химиялық және физикалық деп бөлінеді. Сол сияқты жердің рельефі, геологиялық және геоморфологиялық құрылымы, ортаның сілтілік немесе қышқылдығы, космостық сәулелер т.б факторлар организм үшін әр түрлі деңгейде әсер етеді.
б) Биотикалық факторлар дегеніміз – тірі организмдердің бір – біріне және ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі. Бұл өте күрделі процестер жиынтығы. Өйткені, тірі организмдер бір- бірімен қоректену, бәсеке, паразиттік, жыртқыштық, селбесіп тіршілік ету арқылы алуан түрлі қарым – қатынаста болады.
Аталған қарым – қатынастар өсімдік пен өсімдік, жануар мен өсімдік немесе жануарлар мен жануар арасында болуы мүмкін.
в) Антропикалық факторлар дегеніміз – айнала қоршаған ортаға тигізетін адам баласы іс — әрекетінің тікелей немесе жанама әсері. Адам баласы өзінің материялдық игілігі үшін табиғат байлықтарын игеруге мәжбүр болады. Нәтижесінде, ірі кешендер, өнеркәсіп, зауыт, кен байыту, автокөліктер, ауыл шаруашылығы салалары дами түседі. Ал олардан зияны әр түрлі газдар, қалдықтар, лас сулар, химиялық зиянды қосынды заттар айнала қоршаған ортаға түседі.




Дата добавления: 2015-01-05; просмотров: 46 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав




lektsii.net - Лекции.Нет - 2014-2024 год. (0.005 сек.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав