Читайте также:
|
A) субстанциялық мәселенің өзегін ашуға талпынды
B) «өзіндік зат» туралы ілімді дамытты
C) өмірдің мәні жайында
D) адамның болмысы
E) «өзіндік зат» туралы ілімді жоққа шығара отырып, бір субъективті-идеалистк бастамадан танымның түрлі формаларын ашуға талпынды
Шеллинг өзімен кезеңдес өмір сүрген философты сипаттай келе, ол үшін «Мен» дегеніміз «барлығы» деп тұжырымдаған. Ол ойшыл кім?
A) И.Фихте
B) Л.Фейербах
C) Г.Гегель
D) И.Кант
E) Г.Лейбниц
«Кез келген дін адамдардың санасында адамдарға билік ететін сыртқы күштердің фантастикалық бейнеленуі...» деген тұжырымдама қай философиялық бағытқа тән сипат Марксизм
К.Маркс төмендегі неміс классикалық философтарының бірінің көзқарастарына сүйенді Гегель және Фейербах Фихте
Маркстік философияда шындық – бұл дүние туралы біліміміздің дүниенің өзіне, объективті шындыққа сәйкестігі
К.Маркс философиясының негізгі жетістігі Тарихты материалистік тұрғыдан түсіндіру
Марксизм тұрғысынан қоғамдық даму үрдісі немен анықталады Адам өмірінің материалды жағдайымен
Жатсыну мәселесі алғаш рет Маркстің қай еңбегінде көрінді «1844 жылғы экономикалық-философиялық қолжазбалар»
«Табиғат диалектикасы» еңбегінің авторы Ф.Энгельс
Дүниенің материалдық бірлігі принципін жасаған философ Ф.Энгельс
«Материализм және эмпириокритицизм» еңбегінің авторы, практик-марксист В.Ленин
Қоғамдық таптарға «классикалық» анықтама берген В.И.Ленин
К.Маркс үшін тарихтың түпкі субъектісі Адам
К.Маркс, өзінің қоғамдық-экономикалық формация ілімінде қоғамның «экономикалық қаңқасы» деп нені атаған базисті
Антропологиялық материализм философиясының негізін кім салды? Л.Фейербах
Маркс бойынша материалдық игіліктің өндірістік тәсілі құрылысының негізгі компоненттері өндіргіш күштер және өндірістік қатынастар
К. Маркс ілімі бойынша адам ненің жиынтығы қоғамдағы барлық қатынастардың
К.Маркс ілімі бойынша жатсынудың себебі жеке меншік
Адамзат пен өркениеттің қалыптасуы мәселелері төңірегіндегі Ф.Энгельстің ең маңызды еңбегі қалай аталады? «Жанұяның, жеке меншіктің және мемлекеттің пайда болуы»
Қоғамдық болмыстың қоғамдық санаға қатынасы жайындағы алғашқы концепцияны кім ұсынды? К.Маркс
Материя қозғалысының негізгі түрлерінің классификациясын кім жасады? Ф.Энгельс
«Философиялық дәптерлер» еңбегінің авторы В.И.Ленин
Марксизм бойынша ақиқаттың өлшемі не болып табылады тәжірибе
Маркстік философия әлеуметтік қатынастар мен байланыста нені басты орынға қояды? материалдық қатынастарды
Тарихи процесстің қоғамдық формациялық моделін кім ұсынды? К.Маркс
Ф. Энгельстің пікірінше антропосоциогенезде қай фактор негізгі роль атқарады? еңбек іс-әрекеті
Маркстік философия бойынша қоғамдық өмірдің рухани, саяси және әлеуметтік принциптері немен негізделеді? материалдық игіліктердің өндірістік тәсілі
К.Маркс философиясындағы негізгі жетістік Тарихты материалистік тұрғыдан түсінуді ашу
Орыс философиясындағы «батысшылдықтың» өкілі Герцен
ХХ ғ. орыс философиясында ноосфера ілімінің негізін кім қалады және ноосфера ілімінің мәні Ақыл, парасат, адамзат өмірі, оның материалдық және рухани мәдениеті. В.Н.Вернадский
«Ноосфера – адамзаттың, оның еңбегі мен ақыл-ойының тарихи дамуымен көрінетін биосфераның эволюциялық этапы» деген тұжырым кімдікі? В.Вернадскийдікі
ХІХ және ХХ ғасырдың басындағы орыс діни философиясына төмендегі философиялық бағыттың қайсысы жатады? славянофильдік
Орыс философиясының негізгі ерекшелігі не? діни бағыттылық
Барлығының бірлігі идеясының авторы, либералдық бағыттың өкілі В.С. Соловьев
Орыс космизмінің негізін қалаушы Н.Федоров
П.Чаадаев еңбегі Философиялық хаттар
ХVIII ғ. орыстың механикалық материалистік бағыттың өкілін атаңыз
A) Н.Чернышевский
B) Д.Писарев
C) М.Бакунин
D) М. Ломоносов
E) А.Герцен
Ресейде алғаш болып социализмді насихаттаған кім Г.В.Плеханов
«Табиғат энергия қорын береді, пассионарлы адамдар пайда болады және тарихқа өзгеріс енгізеді» деген пікірді айтқан ғалым Л.Гумилев
Орыс философиясы тарихында «ақыл-ойлық эгоизм» идеясын насихаттаған Н.Чернышевский
В.Соловьевтің пайымдауынша «соборлылық» түсінігі нені білдіреді құдайға және бір-біріне сүйіспеншілік негізінде индивидтердің өз еркімен бірігуі
Әлеуметтік сұрақтарды зерттеуге түрткі болатын ненің дамуы мәдениет
Адамдар қауымдастығының біртілдік формасы қалай аталады? ұлттық
Қоғам толық анықтамасы адамдардың үлкен топтарының мақсатты және ақыл ойының ұйымдастырылған, біріктірілген іс-әрекетінің жемісі
Қоғамның материалдық өмірін білдіретін ұғым қоғамдық болмыс
Мемлекеттің пайда болуына байланысты «Қоғамдық келісім теориясының» өкілдері Т.Гоббс, Ж.Ж.Руссо
«Позитивті философия курсы» еңбегінің авторы, «Әлеуметтану» ұғымын енгізген француз ойшылы К.Маркс
Мына анықтама қандай ұғымды білдіреді: «белгілі бір өндіріс тәсіліне негізделген, қоғамның тарихи типі»: қоғамдық-экономикалық формацияға
Маркстік қоғам үлгісі жөніндегі ұстаным бойынша мына келтірілгендердің бірі қоғамдық болмысқа жатады өндірістік қатынастар
Прогресс – бұл біртіндеп даму, қарапайымнан күрделіге дейін жоғары көтерілу сызығы бойынша болатын қозғалыс
Тарихи үрдістің мақсаты мен қозғаушы күштерін, мәні мен бағыттылығын зерттейтін философия бөлімі
A) аксиология
B) философия тарихы
C) ғылым философиясы мен әдіснамасы
D) философия тарихы мен әлеуметтік философия
E) философиялық антропология
«Ноосфера» ұғымының мазмұнын көрсет адамның ақыл-ойға негізделген саласы
«Волюнтаризм» ұғымының қай анықтамаға сәйкес келетінін көрсетіңіз ұлы тұлғалар объективті жағдайларға қатыссыз тарихты өздері жасайды
Прагматизм философиясына қатысты дұрыс пікірді көрсетіңіз прагматизм – адамзатқа пайданың жолын іздестіретін утилитарлы-практикалық философия
Қоғамдық жүйенің қалыптасуы және заңдылықтары туралы ғылым әлеуметтану
Қоғамдық құрылымның құдайлық алдын-ала анықталатындығы жайындағы идеясы дамыған кезең Ортағасырлық батыс және араб тілді философиясында
Тарихи үрдістің мақсаты, мәні, қозғаушы күштері мен бағыттылығын зерттейтін философия бөлімі философия тарихы және әлеуметтік философия
Қоғам дегеніміз...
A) адамдардың біріктірілген болмыс және өзара әрекет формасы
B) ұлт
C) мемлекет
D) адамдардың үлкен топтарының мақсаты және ақыл ойының ұйымдастырылған, біріктірілген іс-әрекетінің жемісі
E) халық
Әлеуметтік құрылым және оның негізгі элементі
A) қоғамда адамдарды біріктіретін партияның, қоғамдық ұйымдардың болуы
B) бұл қоғамдық қатынастар
C) қатардың, топтың, партияның, кластың болуы
D) халықтың болуы
E) тұлғалар
Адамның биологиялық талаптарын қанағаттандыруы не нәрсеге бағытталады? организмнің өмір сүруін демеуге
Адам болмысының әлеуметтік-практикалық тәсілін не қалыптастырады? қоғамдық талаптардың қалыптасуы
Өндірістік қатынастардың мәні жүйелі білім болып табылатын қатынас меншік
Әлеуметтік кеңістіктің өзіндік ерекшелігін көрсетіңіз тарихи
Адамзаттың іс-әрекет саласындағы әлеуметтік тәжірибесінің жиынтығы қайда бекітілген мәдениетте
Болмыстың әлеуметтік-практикалық тәсілінде негізгі рөлді не атқарады? қоғамдық өндіріс
«Жаттану» ұғымына берілген анықтаманың қайсысы дұрыс? адамның мәнді күштерінің оның өзінен бөліну үрдісі
Маркс бойынша, жатсынудың себебі неде Жеке меншіктікте
Қоғамдық өндіріс ең алдымен нені білдіреді адамның табиғатқа әрекет жасау үрдісінде қажетті материалдық игіліктерді жасауын
Табиғатты қайта құруға бағытталған күштерінде адам ең алдымен не нәрсеге сүйенеді еңбек құралдарына
Адамның табиғатты қайта құруы масштабын не кеңітеді? адамдардың тұтыну әрекеті
Адамның қоршаған ортаға қатынасының негізін не құрайды? өмір сүру әрекеті
Еркіндік дегеніміз таңдау және жауапкершілік шекарасында жүзеге асатын іс-әрекеттегі адамның еркіндігі
Адамзаттың табиғатты қайта құру масштабын кеңейтетін адамның қажеттіліктері
К. Маркстің пікірінше, қандай жағдайларда табиғи материал «сезімдік - сезімдіктен жоғары затқа саналады» зат тауарға айналған жағдайда
Қоғамдық өмірдің негізі материалды өндіріс
Адамның қабілеттерін қалыптастыратын және дамытатын адамның қажеттілігі
Табиғат пен қоғамның объективті заңдары мен адамның саналы таңдауы арақатынасын білдіретін категорияны көрсетіңіз қажеттілік және еркіндік
Қоғамдық болмысқа төмендегі құбылыстардың қайсысы жатады? өндірістік қатынастар
«Жауапкершілік» ұғымының дұрыс анықтамасын көрсетіңіз тұлғаның адамгершіліктік іс-әрекетінің борышпен сәйкестілігі
Қоғамдық сана-бұл Қоғамдық болмыстың рухани және психикалық бейнеленуі
Қоғамның рухани өмірін қай ұғым білдіреді қоғамдық сана
Адамдардың рухани өмірінің формасы ретінде діннің сипаты жоғарыдан тыс күшке деген сенім
Адамгершілік дегеніміз қоғам және оның нормаларына тәуелді әрі қажетті іс-әрекет туралы түсінік
Марксизм тұрғысынан қоғамдық сананың мәні қоғамдық болмыстың бейнеленуі
Жеке және қоғамдық сана арақатынасы қоғамдық сана индивидуалдылық арқылы пайда болады, бірақ оған жатпайды
Қоғамдық сананың негізгі деңгейлері қоғамдық психология және идеология
Қоғамдық сана формаларының бірі мораль
Қоғамның рухани саласын құрайтын негізгі элементтер ғылым, мәдениет, дүниетаным
Адамның рухани қажеттілігі, бұл шығармашылыққа ішкі ұмтылыс, рухани құндылықтарды жасау және оны меңгеру
Моральды қарастыратын сала этика
Менталитет дегеніміз белгілі тәсілмен дүниені қабылдау және тануға көмектесетін индивид немесе әлеуметтік топтардың нормалары мен принциптері
Идеология құрамына не кіреді әртүрлі әлеуметтік топтардың қызығушылығы мен қажеттілігін білдіретін қоғамдық болмыс идеялары мен принциптері
Жануарлардың мінез-құлығының идеалдық жоспары бар ма Жануарлардың мінез-құлығы автаркиялық, генофондта алдын-ала бағдарланып қойылған
Философия Девида Юма
Девид Юм (1711-1776) – шотландский философ, экономист, публицист, историк, дипломат. Не был кабинетным ученым, много путешествовал. С 1734 по 37 год жил во Франции, где познакомился с Жан-Жаком Руссо.
Главное произведение – «трактат о человеческой природе», опубликованный в 1739г.
Юм строит свою философию как переработку философии Беркли в духе агностицизма и скептицизма: если Беркли признавал существование мира за счет бога, то, согласно Юму, нельзя утверждать, существует ли что-либо в действительности или нет. Вопрос философии Юма – структура познания.
Как и Беркли, Юм исходит от того, что мир существует в ощущениях, но он ставит вопрос о существовании источника ощущений как такового, ведь мы имеем дело только с впечатлениями. Разум работает следующим образом: имея впечатления, он снимает копию (порождает образ) предмета, и по мере накопления опыта и знаний о предмете формулирует обобщенное представление о нем – понятие, к которому человек может привыкнуть (?). Привычка работает и в самом процессе познания: способность человека привыкать даёт ему возможность прогнозировать что-либо. Одним из принципов познания является вера как уверенность в чем-либо.(Уверенность – готовность действовать определенным образом. Пирс.)
Беркли и Юм были ориентированы на физическое, материальное познание.
Немецкая классическая философия.
Философия Иммануила Канта. Начало немецкой классической философии.
Иммануил Кант (1724 – 1804) родился и жил в Кёнигсберге, окончил местный университет. Был домашним учителем. На досуге писал собственные научные трактаты, в 46 лет был приглашён в университет на должность профессора.
Философию Канта делят на два периода:
· Докритический (40-60 гг. 18в) связан с теоретическим естествознанием. Наиболее известные произведения этого периода – «всеобщая естественная история» и «Теория неба», в которых он выдвинул теорию, согласно которой вселенная возникла из туманного образования и развивалась по законам Ньютона. Параллельно аналогичную теорию разрабатывал Лаплас. Ещё одна важная работа – «Претерпела ли Земля в своём вращении вокруг оси, благодаря которому происходит смена дня и ночи, некоторые изменения со времени своего возникновения?», где ему удалось доказать, что Земля замедляется во вращении в результате приливного трения.
После прочтения Юма Кант переориентирует внимание на возможности познания.
· Критический (с 1770 г.), когда он создает «критику чистого разума». Этот труд делится на три тома:
§ Трансцендентальная эстетика (том посвящен чувственности);
§ Трансцендентальная аналитика (о рассудке);
§ Трансцендентальная диалектика (о разуме).
Исходный тезис Канта – «всякое знание проистекает из опыта». Он утверждает, что опыт, о котором идёт речь, субъективен и не бесконечен, ограничен, т.е. он ставит вопрос «как возможно всеобщее знание в условиях ограниченности опыта?». Знания, говорит он, выражаются в суждениях, которые делятся на:
· Аналитические - предикат (определение) не добавляет новых знаний к предмету высказывания [«все военнослужащие имеют звания»]
· Синтетические - предикат пополняет знания о предмете[«некоторые военнослужащие - офицеры»]
Сами знания он делит на «априори» (до опыта) и «апостериори» (после опыта).
Таким образом, он задается вопросом, как возможны синтетические суждения априори. К таким суждениям относятся суждения из чистых математики, естествознания и метафизики. Примеры: a+b=c, 7 + 5 = 12. Мы можем выдвигать такие высказывания благодаря априорным формам чувственности и рассудка. Кант ставит перед собой задачу описать эту форму.
Дает понятие вещи самой по себе (самосуть, вещь-в-себе, ding an sich) – означает сущность вещи, недоступную органам чувств и познанию, поэтому мы воспринимаем лишь то, как эта вещь себя проявляет, но не то, чем она является на самом деле.
Мы воспринимаем всё более или менее одинаково за счёт общей структуры восприятия и опыта – мы видим вещи находящимися в пространстве и во времени. Т.о., пространство и время – априорные формы восприятия, т.к. они заложены во всех людях. Они обеспечивают получение общих форм восприятия предмета.
Для философии Канта характерно разграничение на рассудочное и чувственное (опытное) познание, но они зависят друг от друга:
Предмет –> Чувственный образ предмета -> Понятие
Понятие формируется за счёт помещения чувственного образа в априорную сетку категорий рассудка:
1.качество;
2.количество;
3.по отношению к другим объектам;
4.модальность (реален предмет или нет)
Благодаря всему вышеперечисленному существует единообразный опыт, благодаря которому возможно существование трансцендентальное единство апперцепции (восприятия). Оно является априорным условием тождественности нашего опыта.
Наряду с чувственностью и рассудком Кант выделяет 3ю познавательную способность – разум, создающий идею. Разум характеризуется антиномиями – способностью создавать противоречивые положения.
В 1788г. издается «Критика чистого разума», которая посвящена вопросам этики. По идее, существует единый образ поведения (?). Этика автономна (идеи содержатся в самом человеке), но в то же время трансцендентальна. Кроме того, этика императивна – заданный образ поведения не дает возможности изменять саму этику. Кант формулирует категорический императив – «поступай так, чтобы максима воли стала принципом поведения всех». Следование этому правилу, как он думал, обеспечит бесконфликтное существование.
В 1790г. публикуется третья критика - «критика способности суждения», где поднимаются вопросы единства познавательной и нравственной деятельности человека, вопросы эстетики. Эстетическая деятельность должна быть едина с этической.
Для кантовской и околокантовской философии характерно стремление следовать не эмоциям, а разуму.
Проблема деятельного «я» в философии Фихте
Иоганн Готлиб Фихте (1762-1814) - немецкий философ. Родился в бедной крестьянской семье. Не стал бы в будущем профессором, если бы не помещик, поместивший его в интернат. Обучался в Йенском и Лейпцигском университетах на богословском факультете. После университета работал домашним учителем и изучал философию Канта.
1792: Первая его известная работа – «Опыт критики всяческого откровения», вышла анонимно
и приписывалась Канту.
1794: после деанонимизации был приглашён на работу в Йенский университет. В этом же году выходит главный его труд – «Основы общего наукообучения», однако его никто не понял.
1799: после увольнения переезжает в Берлин.
1801: «Ясное как Солнце сообщение широкой публике о подлинной сущности новейшей философии». Переиздание «основ» на более доступном языке.
1810: был приглашён на место ректора в Бременский университет.
(?) «Ясное как Солнце» основывается на мнении Канта. Ориентация на опыт означает, что научное познание складывается в результате деятельности.
В «основах» активность деятельного «Я» основывается на 3х положениях:
1. Я = Я: самотождественность субъекта;
2. Я = не-Я: все объекты нашего сознания – результат познания окружающего;
3. Я *не равно* Я: выделение субъектом себя среди других субъектов/объектов.
Фихте разделяет чистое (трансцендентальное) и эмпирическое «Я». Он считает, что освоение наукоучения позволяет эмпирическому субъекту трансцендировать и воспринимать вещи такими, какие они есть.
Георг Фридрих Гегель(1770-1831)
Водораздельная фигура философской мысли.
Учился в тюбенбергском институте на богословском. После института сменил много интеллектуальных работ. В 1816г. его пригласили на работу профессором в Берлинский, а позже – Гендербергский университет. Ко времени его смерти 99% профессоров преподавали по материалам Гегеля. Характерно, что он читал и писал работы по всем темам философии. Начинал как последователь Канта и Фихта, но позже отделился.
1807г – первая известная работа «феноменология духа».
Феноменология:
- философское направление и метод исследования
- в определении Гегеля – наука о том, как дух проявляет себя и эволюционирует.
Обращает внимание на философию, наблюдает эволюцию разума от чувственных ощущений к высшему знанию. Эволюционирует не только индивидуальный, но и мировой дух – в смене культур. Для Гегеля характерно, что дух, эволюционируя, познает самого себя как творца, проходя от низших стадий к высшим. Дух переходит от простых культур к более развитым. Сама идея саморазвития принимается во время увлечённости Гегеля личностью Наполеона.
Гегелевскую философию называют называют панлогизмом(«всё имеет логическую структуру).
Основное произведение Гегеля – «Энциклопедия философских наук», состоящее из 3х томов:
· «Наука логики»: задумывалась как критика философии Канта, логике которого должна быть противопоставлена объективная логика.
Включает в себя:
§ «Учение о бытии», ключевое понятие в котором - понятие бытия, непосредственно неопределимо и неотделимо от понятия «ничто». Процесс перехода из «ничто» в бытие и наоборот – становление. *с сайта: Гегель уточнял, что, когда речь заходит о каком-то нечто и действительном, то в них бытие и ничто наличествует в некотором дальнейшем определении и понимаются, например, как положительные и отрицательное. Это значит, что в объективном единстве противоположностей, характерном для всего сущего, Гегель видел воплощение провозглашаемого им единства бытия и ничто. Фактически же гегелевское утверждение о единстве бытия и ничто явилось и идеалистически интерпретированным отражением объективного единства противоположностей.* Определенность «нечто» придает понятие качества. Ещё одна важная категория – количество, наложение предела, которое делает объект нераздельным с качеством. Ещё одна категория меры – количественно определенное качество и качественно определенное качество
§ «Учение о сущности» - ставшем бытии.
§ «Учение о понятии» - объективной самостоятельной сущности
· «Философия природы» считается сборником курьёзов и псевдонаучных теорий.
· «Философия духа» делится на:
§ «Философию субъективного духа»: духовное начало в человеке, развиваясь, становится объективным духом, которое реализуется в трех формах (от низшей к высшей)- семьи, гражданского общества и государства. Проявление духа на них, соответственно, нравственность, право и политика. Государство, согласно Гегелю, необходимо для регулирования отношений между личным и общественным с помощью законов. Оно должно вступать в войны, чтобы люди не забывали о собственной смертности и ничтожности своих интересов на фоне государственных. Идеальное государство, по мысли Гегеля, - Пруссия его времени.
§ «Философию объективного духа»: развитие духа обеспечивается развитием уровня свободы, и само обеспечивает развитие истории. Духу необходим плацдарм для самореализации. В тексте употребляется термин «хитрость мирового разума», смысл которого в следующем: люди вступают в конфликты не для реализации эгоистических целей, а по велению мирового разума, который ищет новый плацдарм для саморазвития, переходя от проигравшего и присоединяясь к победившему;
§ «Философию абсолютного духа»: абсолютный дух проходит три стадии на пути развития: искусство, религию и философию.
Дата добавления: 2015-01-05; просмотров: 44 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |
| <== предыдущая лекция | | | следующая лекция ==> |
| И.Г. Фихте «Мен-концепциясы» еңбегінде қандай мәселені қарастырды? | | | Нет ничего сильнее знания, оно всегда и во всем пересиливает и удовольствия, и все прочее. |