Читайте также:
|
Жорғалаушылардың нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген 8 000-ға жуық түрлері бар. Жорғалаушыларға кесірткелер, жыландар, тасбақалар, құбылғылар,крокодилдер, т.б. жатады. суда тіршілік ететін түрлері де бар. Бірақ олар екінші рет оралып, суда тіршілік етуге бейімделген. Өйткені атмосфералық ауамен тек өкпесі арқылы ғана тыныс алады. Жорғалаушылардың дене тұрқы, пішіні әр түрлі. Құрлықта, суда, ағаш басында, топырақ астында тіршілік етеді. Оларды зерттейтін зоология ғылымының саласын герпетология (гр. «герпетон» - «жорғалау ілбі дар» + «логия» - ғылым) деп атайды. Жорғалаушылардың денесі бас, мойын, тұлға, құйрық және бессаусақты аяқтардан тұрады. Жыландарда, аяқсыз кесірткелерде аяқтары жойылған
Жорғалаушылардың терісі құрғақ және онда бездер өте аз. Терінің сырты мүйізді қабыршақтармен, қалқаншалармен, сауытпен қапталған. Мұндай мүйізді түзілістер теріні қүрғап кетуден сақтайды әрі қорғаныш қызметін атқарады. Өсу кезінде терісі үнемі түлеп, түсіп отырады. Жорғалаушылардың қаңқасы бес бөлімнен тұрады. Олар: бас-сүйек, омыртқа жотасы, иық белдеуі мен алдыңғы аяктары, жамбас белдеуі мен артқы аяқтары және кеуде қуысы. Олардың қаңқасында алғаш кеуде қуысы пайда болған. Омыртқа жотасы - мойын, арқа-бел, сегізкөз және құйрық бөлімдерінен тұрады. Саусақтарының ұшында мүйізді тырнақтары бар. Күрделі қозғалыс жасауларына байланысты аяқтарында, жақсүйектерінде, мойнында және кеуде қуысында бүлшықеттері жақсы дамыған. Кеуде қуысындағы қабырғааралық бұлшықеттердің жиылып-босаңсуына сәйкес, ауа өкпеге еніп, қайта шығады.
Жорғалаушылардың асқорыту жүйесі қосмекенділерге ұқсас. Ауыз қуысының түбінде қозғалмалы етті тілі қорегін ұстауға, айналаны сипап сезуге көмектеседі. Жыланның тілі жіңішке, ұшы екі айыр, ол сипап сезу қызметін атқарады. Халық арасындағы «жыланның уы тілінде» деген ұғым шындыққа жатпайды. Жыланның уы үстіңгі жақсүйекте орналасқан улы тістерінде болады. Сілекей бездері өзгеріп, у бөлетін бездерге айналған. Сілекей бездерінің өзектері ауыз қуысына ашылады. Жорғалаушылар өкпесімен ғана тыныс алады. Өкпесі көптеген кіші ұяшықтардан түрады. Ауа өтетін тыныс мүшелері - жұп танау тесіктерінен, жүтқыншақтан, көмекейден, кеңірдектен және ауатамырлардан тұрады. Жүрегінің қүрылысы қосмекенділерге ұқсас үш қуысты (екі құлақшадай, бір қарыншадан тұрады). Жорға лау шылар қарыншасының арасын жартылай перде екіге бөледі. Қарыншасы жартылай пердемен бөлінгендіктен, екі қүлақшадан қарыншаға өткен қан онша араласпайды. Жорғалаушылардың да денесіне аралас қан тарайды. Дегенмен артерия қайы көбірек. Крокодилдердің жүрегі толық төрт қуысты (екі құлақшалан, екі қарыншадан тұрады).
Жорғалаушылардың құрылысы күрделі екі бүйрегі жамбасқа жақын орналасады. Зәр (зәр қышқылы) бүйректе түзіледі. Түзілген зәр екі несепағар түтігі арқылы қуықта уақытша жиналады. Қуықтай клоака арқылы сыртқа шығарылады.
Жуйке жүйесіндегі ми құрылысы күрделене түскен. Алдыңғы ми сыңарларының сыртында жүйке жасушаларының шоғыры (ми қыртысының нышаны) пайда болған. Кейбір түрлерінің аралық миында төбе көзі орналасқан. Ол әсіресе гаттерияда (Жаңа Зеландияның ұсақ аралдарында таралған) жақсы жетілген. Күрделі қозғалыс әрекеттер жасайтындықтан, мишығы да жақсы дамыған. Жорғалаушылардың сезім мүшелері - көз, құлақ және танау тесіктері. Көзі қозғалмалы қабақты болып келеді. Жыланның қабақтары мөлдір, көздің алдыңғы жағын шыны тәрізді тұтас жауып тұрады. Есту мүшесі-ішкі және ортаңғы құлақ. Иіс сезу мүшесі - танау қуысында орналасады.
Жорғалаушылар - дара жынысты, бәрі де іштей ұрықтанады. Кейбір түрі ұрықтанған жұмыртқа салады, ал кейбір түрлері тірі туады. Қаражылан (гюрза) жұмыртқа салады.Сұржылан, қалқантұмсық ұрпақтарын тірі туады. Соны аңғарған халқымыз «жүмыртқадан жылан да, қыран да шығады», - деп қорытынды жасаған. Жорғалаушылардың дернәсілдері түрленбей, тікелей бірден ересектеріне ұқсас болады. Олар есе келе бірнеше рет түлей, денесінің сыртындағы ескі қабыршақты терісін түсіріп отырады. Жорғалаушылардың көптеген түрлері ылғалы мол әрі жылы тропиктік, субтропиктік, қоңыржай аймақтарда таралған. Кейбір жыландар, кесірткелер құрғақ далалы, шөлейтті, шөлді және биік таулы аумақтарда кездеседі. суда тіршілік ететін түрлері (жыландар, тасбақалар, крокодилдер) жұмыртқаларын су жағалауындағы жерлерге салады.
Жорғалаушылар зиянды бунақденелілермен қоректеніп, ауыл шаруашылығына пайдасын тигізеді. Адам көпшілік түрлерін тағам ретінде пайдаланады. Терісінен, сауыттарынан әсемдік бүйымдар жасалады. Әсіресе жыландардың уынан қымбат бағалы дәрі-дәрмектер алынады. Қазіргі кезде крокодилдерді, жыландарды арнайы қолдан өсіретін фермалар, тәлімбақтар, жыланханалар ұйымдастырылған.
Жорғалаушылар класы 4 отрядқа бөлінеді. Олар: тұмсықбастылар,қабыршақтылар, тасбақалар, крокодилдер.
Оцінка фінансово-економічного стану підприємства
1. Визначимо середньооблікову чисельність працівників:
З 01.01.10 по 01.02.10 – 230 осіб; З 15.06.10 по 01.10.10 – 286 осіб;
З 01.02.10 по 15.06.10 – 321 осіб; З 01.10.10 по 31.12.10 – 273 осіб.
2. Виконаємо розрахунки наступних коефіцієнтів:
2.1 оборот робочої сили по прийому:
,
де Чп – чисельність прийнятих на роботу за відповідний період часу
2.2 оборот робочої сили по звільненню.
,
де Чзв.заг. – загальна чисельність звільнених за відповідний період працівників з будь-яких причин.
З даного розрахунку видно, що коефіцієнт обороту робочої сили по прийому більший за коефіцієнт обороту робочої сили по звільненню (0,3 
0,17), більше ніж у 1,5 рази, це означає, що загальна чисельність працюючих на даному підприємстві має тенденцію до збільшення.
3. Визначимо продуктивність та трудомісткість праці працівників підприємства:
,
де Др – дохід від реалізації.
Отже, рівень продуктивності праці у 2010 році зменшився. Це означає, що відбулося зниження ефективності праці працівників на підприємстві.
За розрахунками видно, що рівень трудомісткості у 2010 році дещо збільшився порівняно з 2009 р. А це означає, що затрати праці на виробництво одиниці продукції збільшились.
4. Розрахуємо коефіцієнт фізичного зносу основних засобів:
,
де Асум – сума нарахованої амортизації;
ПВ – первісна вартість.
Дані коефіцієнти відповідають умові коефіцієнта фізичного зносу: на початок періоду – 0<0,09≤1; на кінець періоду – 0<0,07≤1. Цей показник характеризує ступінь зносу основних фондів. Коефіцієнт фізичного зносу основних засобів у 2010 році не значно змінився порівняно з 2009 – це свідчить про покращилися технічні та економічні характеристики основних засобів.
5. Визначимо середньорічну вартість основних засобів на підприємстві: 
,
де Sпоч – вартість основних засобів на початок періоду;
Sв – вартість введення основних засобів;
Sвив – вартість виведених основних засобів;
Твв - термін або кількість місяців до кінця року з моменту введення в експлуатацію;
Твив – термін або кількість місяців до кінця року з моменту виведення з експлуатації.
6. Визначимо розрахунок наступних коефіцієнтів:
6.1 оновлення основних засобів:
,
де Sк – вартість основних засобів на кінець періоду.
6.2 вибуття основних засобів:
Отже, бачимо, що частка введених основних фондів у загальній вартості основних фондів на кінець звітного року дорівнює 0,38 і рівень інтенсивності вибуття основних фондів дорівнює 0,002. Тобто, частка введених активів більша ніж виведених.
7. Розрахуємо показники фондовіддачі, фондомісткості, фондоозброєності та рентабельності основних засобів:
,
де Q – обсяг валової, товарної або чистого продукції.
З даних розрахунків видно, що ефективність використання основних засобів у 2010 році зменшилась порівняно з 2009 роком (5,1 > 4,24), що й характеризує показник фондовіддачі.
З розрахованих показників можна зазначити, що для виробництва валової продукції вартістю 1 грн. підприємству у 2009 році було необхідно 0,2 грн. основних виробничих фондів, а у 2010 – 0,24 грн. За нормальних умов фондовіддача повинна мати тенденцію до зростання, а фондомісткість – до зменшення, що, на жаль не спостерігається на даному підприємстві.
Згідно розрахунку фондоозброєності, вартість основних виробничих фондів на одного середньорічного працівника у 2009 році становила 47,9грн.
,
де П – прибуток.
Показник рентабельності основних засобів показує, що рівень ефективності одиниці основних засобів у 2009 році становив 0,6%, щодо рентабельності основних засобів за 2010 рік, вона дорівнювала нулю, тобто товариство було нерентабельним.
8. Обчислимо значення показників матеріаломісткості, матеріаловіддачі та рентабельності оборотних засобів:
;
,
де МЗ - матеріальні затрати.
Збільшення показника матеріаломісткості свідчить про збільшення суми матеріальних затрат на 1 грн. виготовленої продукції (0,01 < 0,012).
Розрахунки матеріаловіддачі показують, що вихід продукції з кожної гривні витрачених матеріальних ресурсів зменшився у 2010 порівняно з 2009 роком (83,8 < 106,68).
,
де Об.ЗСЕР – середній залишок оборотних засобів у визначеному періоді.
Обчислюючи рентабельність основних засобів, можна зазначити, що дані показники визначають масу прибутку, що припадає на 1 грн. оборотних засобів підприємства, яка у 2009 р. вона складала 0,06 %, а у 2010 – 0%. У 2010 р. підприємство було нерентабельним.
9. Здійснимо оцінку фінансово-економічного стану підприємства, зокрема визначимо значення коефіцієнтів:
9.1 фінансової незалежності:
,
де ЗК – залучений капітал.
Коефіцієнт фінансової незалежності характеризує можливість підприємства виконати свої зовнішні зобов'язання за рахунок використання власних активів, його незалежність від позикових джерел. На 2009 рік коефіцієнт становить 0,67, а на 2010 рік – 0,92. Частина власного капіталу в загальній сумі фінансових ресурсів повинна бути не меншою 50%, тобто коефіцієнт незалежності повинен бути > 0,5. На даному підприємстві коефіцієнт фінансової незалежності > 0,5. Отже, підприємство має високу платоспроможність.
9.2 залучення:
Коефіцієнт залучення у 2010 році зріс порівняно з 2009 роком.
9.3 фінансового важелю (левериджу):
,
де ДЗК – довгострокові зобов’язання.
З даних розрахунків можна зробити висновок, що коефіцієнт фінансового левериджу (важелю) на даному підприємстві збільшився в 2010 році порівняно з 2009, адже 0,077>0,014.
9.4 платоспроможності:
За нормативним значенням коефіцієнт платоспроможності має бути > 0,5. З розрахунків видно, що досліджуване підприємство є платоспроможне, так як, (1,46 > 0,5), (0,85 > 0,5).
Дата добавления: 2014-12-15; просмотров: 13 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |