Читайте также:
|
Экономикалық теорияда «экономикалық ресурстар» деген ұғым бар. Экономикалық ресурстар – бұлда өндіріс факторы, табиғатта пайда болады және оны адамдар өндіреді. Оған: көмір, газ, мұнай, бензин, керосин, темір рудасы, темір, болат, машина, станок, жабдық, үй және т.б. жатады. Адам ресурстары – олардың еңбек әулеті, кәсіпкелік қабілеттілігі болмақ.
Планетамыздағы барлық экономикалық ресурстар шектеулі мөлшерде болады. Мысалы, жер өте көп, бірақ жыртуға жарамды жерлер шектеулі мөлшерде ғана бар. Жердің көптеген көлемін тау сілемі, орман, тундра, құм массивтері – бос дала және т.б. алуда. Бұрындары қуатты пайдалы қазбалар болған жерлер – оларды алудың нәтижесінде тозады. Мысалы, атақты «Магнит» тауының орнында, Магнитогорск қаласы ауданында – бұрын магнит темір рудасының үлкне қоры болған, қазіргі кезде ол жерде үлкне шұңқыр қалып отыр. Сондай –ақ өндірістік үйлер, алып құрылыстар, машина, жабдықтар саныда шектеулі болады – мұның барлығы экономиканың даму жолына белгілі бір шектеу қояды. Осыдан барып, экономикалық ғылымның алдында бар ресурстарды мейілінше тиімді қолдану мәселесі туындайды. Себебі, тұрғындардың тез өсіп келе жатқан сұранымдарын қанағаттандыру қажет.
Кесте 3-1
Өндірістің балама мүмкіндіктері:
| Мүмкіндіктер | Автомобильді өндіру (мың дана) | Танкті өндіру (мың дана) |
| А В С Д Е F |
Ресурстардың жеткіліксіздігі оларды үнемдеу, таңдау мәселелерінің қажеттілігін тудырады. Қолда бар экономикалық ресурстардың қолдану кезінде өндіріс қоғамдағы барлық сұранымды қамтамасыз ете алмайды: аштық, ауру, кедейлікті жоя алмайды, оларды сырттан аа қорғай алмайды.
Қоғамдық өндіріс мүмкіндігінің шектеулі жағдайында нені өндіруге болады? Экономикалық теория мынадай мысалды жиі келтіреді: айталық, май өндіру мен пушка өндіру (басқа да әртүрлі жұптық варианттың тізбелері нан мен еттің арасындағы, ет пен балық, автомобиль мен тұрғын үй құрылысы және т.б.) арасында қайсысын өндіру қажет.
Өндірістің шектеулі мүмкіндіктерін автомобиль мен танк өндірісімен кесте 3-1-де бейнелеп көрсетеміз.
Өндіріс мүмкіндіктерінің қисығында көрсетілгендей автомобиль өндірудің барынша көмегіне танкі өндірісі көлемін кеміту есебінен қол жеткізілуі мүмкін.Осының арқасында өндірістегі туындаған балама «өндірістің балама мүмкіндіктері» деп аталады.
Автомобиль саны, мың дана
 |
15 А
14 В
12 С
9 D
6 E
F
0 1 2 3 4 5
Танктер саны, мың дана
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 101 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |