Читайте также:
|
1991 жылы 10 желтоксанда К^ізақ КСР-інің атауы Кдзақстан Рсспубликасы болып озгсртітді.
Қазақ халқының ғасырлар бойы тынымсыз тоуелсіздік жолындағы жүргізгсн күрссі жүзсге асты. Осы 1991 жылы 16 желтоқсанда "Казақстан Республикасынын, мсмлекеттік тәуслсіздігі туралы" Констіітуішялық заңы кабылданыл, онда Қазақстан Республикасының мемлексттік тәуслсіздігі салтанатты түрде жарияландыі 7-тарау, 18-баптан түрган бүл зан, Казақстанның мемлекеттік-күісьгк.тьіқ тарихыньщ жаңа тәуслсіздік бстін ашты. Заңның 1-бабы былай жазылды. Қазақстан Рсспубликасы — тоуслсіз, дсмократиялық жоне күкықтық мемлскст. Ол өз территориясында екімст билігін толык ислснді, озінің ішкі жонс сыртқы саясатьш дербсс бслгілсп жүргізсді. Қазақстан Рсспубликасы территориясывда тск оз заңдары жоне ол таныған халықаралык, қүкық нор-малары қолданылады4. Конституциялъгқзаңның 2 тарауы (6-8 баптар) Қазақстан Республикасы үлттарыньвд азаматтары біртүтас Кязақстан халқын қүрайды, бүл халық егемендіктін бірден-бір иесі, мемлекеттік биліктің қайнар козі болъш табылады, азаматтар барлық жагынан тең күқыкка ис екендігі корсстілді. Қазак халқы мсн Қазақстан Республикасында түратын баска үлт окілдерінің тілі, мэденметі мсн дәстүрінс ерекшс мон бсріліп, олар мсмлекст кдмқорлыгына алынды5.
Қазақсган Республикасы мемлекеттік өкімет орган-дарьша арналған 3-тарауда биліктін заң шығарушы, аткярушы жонс сот біілігі болъш боліяуі бекітілді. К^ізақстан Респу-бликасы халқы атынан сойлсу күқығы Қазақстан Республикасы Жоғаргы Кеңссі мсн Прсзидентіне берілді. Мүндай қүқық егсмендік Дскларациясында тек Жогарғы Кеңеске берілгсн еді. Енді Президснттің бі-шігі осіп, ол Республика халқьі атъшан сөйлеуге қүкықты болып, Қазақстан Республикасының басшысы жоне аткарушы өкіметі болып табылды. Аткару билігі толыгымен Президент қолына шоғырланды.
Сот билігін Қазақстан Республикасының Жогарғы соты мен Жоғаргы Арбитраждық соты аткарды. Конституциялық сот туралы норма кіргізіліп, ол Конституцияны сот арқылы қорғайтын Жоғарғы орган больгп табылды.
Осы заң бойынша мсмлекеттік окімет органдарының қүрылымьша слсулі озгерістср снді.
Қазақстан Республикасы мсмлскеттік тәуслсіздігінің экономикалых нсгіздсрінс арналган 4-тарауда жср, су, әуе кеңістігі, табиғи ресурстар, экономикалык жонс гылъши-тсхникалық потенциал Қазақстан Рсспубликасының мсмлсксгтіх тәуелсіздігінің негізін күрай отырыл тек қана соның мсншігінде болады деп корсстілді. Мсншіктің көп тү{ілілігі жонс олардың тсңдігі камтамасыз етілді.
Занда тәуелсіздіхті қорғау үшін Қазақстан Республикасы-ның өз қарулы күштсрін қүратыны, оз тсрриториясында әскерлер, кдру-жарақ пен техника кү]іу мәсслслсрін шсшстіні айтылды. Қазақстан Рсспубликасы территориясына қол суғылмайды.
Осылай Қазақстан Рсспубликасының түңғыш рст мсмлсксттік тоуслсіздігі туралы заң қабылданып, оны Kojiray мен дамытудың да нсгіздсрі қаланды.
Узамай 1992 жылы 3 наурызда Қазақсган Бірікксн Үлттар Үйымына, онан кейін т.б. халыкдралық үйымдарға мүшс болды. Қазақстанның тоуелсіздігін шет елдер таныды, олардың еліміздс дипломатиялық миссиялары ашылды. Қазақстанньщ мемлекеттік рэміздері мемлскеттік туы және мемлексттік елтаңбасы (1992 жыл 4 маусым), мемлекеттік әнүраны (1992 ж. 11 желтоқсанда) қабылданды.
Қазақстан демократиялық, күкықтық мсмлекст псн нарыктық к^ітынастар күруға бет алды.
1991 жылы I желтоқсанда Н.Ә.Назарбаев бүкілхалык-тық дауыс беру арқылы Қазақстан Республихасыньщ түңгыш Президенті болып сайланды. Президснттіх биліктің басым-дығы тағы да айқындалды.
Тоуелсіз К^зақстаннъщ мемлекттік қүрылымьш жетілдіру мсн мүлдс жаңа демократиялмқ, нарықтық қатынастарды рсттсугс багытталтан зандарьш кдбылдау одан орі жалгасты.
Жергілікті же})дегі билік кеңестердің қольшда қала берді. Москеудсгі 1991 жылзы тамыздагы тотснше жағдай жоніндсгі келілсксттік комитст (ТЖМК) жасаған мсмлсксттік тең-ксріс актісі қулаган соң, Қазақстан Компартиясының тотсншс сьсзі отіл, рсспублігкада компартия таратылды. Оньщ мүлкі мсмлекст клрауына отті. Барлық билік Ксңестсргс бсрі_тді-
1992 жьшғы акданда жсргілікті жсрдс жаңа окімшілік институт снді. "Жсргілікті өкілді жоне аткдрушы органдар ту]іалы зан" қабылданып, онда жергілікті аткарушы органдар рстіндс Прсзидснт тағайындаган әкімдер мен жергілікті өкілді органдар ретіндс жергілікті кеңестср бекітілді. Негізгі аткарушы билік пен басқару жүйссі окімдердің қольшда болғанымен жергілікті кеңестср өз қольшда үлксн билікті сақтап калды. Заң бойынша кеңсстер үйьшдастыру, аткару, басқару жүмыстарымен айналыспай-ақ, оздсрінің ссссия-лары мен түрақты комиссиялары арқылы әкімдердің жүмы-сына бақылау жасай алатын болды, окімдсрдің ссебін тыщап, оларга сенімсіздік таныта алды. Бүл жағдай әкімдердің жүмысын біршама қысымға да үшыратты. Екінші жағы-нан окімдсрдс дс окілді орган рстіндсгі ксңсстергс мснсін-бей қарау фактілсрі ксздесті. Әкімдср оздсрін жске дара билік ретіндс корсстугс дс тырысты. Олар кобінс жсксше-лендіруге коп коңіл боліп, жаңа мүлік иелерінің, кәсілкер-лсрдің шыгуына жагдай жасады. Аз уақытта Қазақстанда жексшслендіру арқылы, мсмлекеттік кспілдікке бсрілген несиелсрді алу арқыяы, банктердсн ксйінірек инфляцията үшырап қүны тым томендеп кетксн миллиардттаған сомды қүраған нссислерді алу аркылы, инвестициялъж. қорлар күру т.б. жолдармсн жаңа косілксрлер тобы қалыптасты.
Мемлекеттің экономикадагы реттеушілік ролі өзгеріп, салык. жинау жоніндегі жаңа органдар-салық инспскциялары, монополията кдрсы комитет, кеден комитеттері т.б. жаңа қү-рылымдар дүнмеге келді.
КСРО-ның қүлауы, горизанталды экономикалык байла-ныстардың үзілуі, жскешсленген кәсіпорындардың, әсірссе ауыл шаруашылыгынъщ мемлекеттік дотациядан айырылуы экономиканы күлдыратып, инфляцияның кдркы-нын күшсйтіп жібсрді. 1993 жылдың соңында Қазакстан-ньщ оз валютасы тенге қабылданды.
Дата добавления: 2014-12-19; просмотров: 286 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |