Йымның меншікті капиталы

Меншікті капиталға мыналар жатады:

1. Жарғылық капитал- ұйым мүлкінің оның кредиторларының мүддесіне кепілдік беретін барынша аз мөлшері. Негізгі құрал жабдықтың, басқа мүліктің, мат-қ емес активтің ақшамен бағаланатын мүліктік құқықтардың жиынтығы.Ж.к –к.о жарғысында белгіленген капиталдың бастапқы сомасы. Ж.к негізінен акция сату немесе қатысушылардың, құрылтайшылардың салымының есебінен қалыптастырылады. Ж.к-ға бағытталған қаражаттың сомасы жаңадан құрылған к.о-ң қызметін бастауды қаматамасыз етуі тиіс. Ж.к сатылған акцияның атаулы құны б/ша бағаланадыЖ.к-ң болуы мен оның қозғалысының есебі «жарғылық капитал» деген шотта ескеріледі. ҚР-ң заңына сәйкес ж.-к-ң мөлшері шектелген. Бүгінгі күні қоғамның ж.к барынша аз мөлшері АЕК-ң 50 000 есе мөлшерін құрайды. Ж.к-ң абсолюттік мөлшерімен пассив баланстық жалпы қорытындысындағы оның үлесі – к.о -ң тұрақты қаржы көрсеткіші б.т.

2. Үстеме капитал– ол мүліктің құнын қайта бағалаған кезде оның өсуін, эмиссиялық кірісті, тегін алынған құндылықты және басқа да түсімді білдіреді.

Үстеме капиталдың құрамына мына элементтер кіреді:

1. АҚ-ң эмиссиялық кірісі – орналыстырылған акцияның атаулы құнынан тыс алынған сомадан акцияны сатуға жұмсалған шығыс шегерілген сома. (ҚОСЫМША ТӨЛЕНГЕН КАПИТАЛ)

Қосымша төленген капитал деп – АҚ- меншік акцияны атаулы құнынан асатын бағаға сату нәтижесінде алынған сома. (эмиссиялық кіріс) Осы капитал есебі: «Қосымша төленген капитал» деген пассив шотта жүргізіледі.

2. Айналымнан тыс активті қосымша бағалаудан түсетін сома. (қосымша төленбеген капитал).

Қосымша төленбеген капитал – инфляцияға бай/ы н.қ жабдықты, инвестицияны және басқа да активті қайта бағалаудан алынған капитал сомасы. Соның ішінде н.қ жабдықты, инвестицияны сонымен бірге ұзақ мерзімге жалға алынған құрал-жабдықты, аяқталмаған күрделі салым мен құрал-жабдыө инф-я деңгейінің көтерілуіне қарай қайта бағаланады.

3. Резервті капитал АҚ-ң және басқа ұйымның бөлінбеген кірістен ақша аудару есебінен құрылатын меншікті қаражаттың бөлігі. Р.к операциялық қызметтен туындайтын ысыраптың орнын толтыру, сондай-ақ ағымдағы пайда дивидент төлеуге жетпеген жағдайда пай-ы. Осы мақсатқа пай-ы. Р.к мақсатты пайдалану нәтижесінде азайған жағдайда, келесі есепті кезеңде оны қосымша есептеу қажет. Бух.баланста р.к пассивте көрсетіледі. Р.к-ң есебі «р.к» деген шотта жүргізіледі, құрылған кезде «есепті кезеңнің бөлінбеген кірісі» ДТ ал «р.к» КТ көрсетіледі. Ал «р.к» қаражатын пайдаланғанда ДТ көрсетіледі

4. Алынатын капитал – акционерден сатып алынған меншік акциясының құнын біл-і, алынған акцияларының есебін жүргізуге «жай акция», «артықшылықты акция», «алынған капитал» деген шоттар арналған. Осы шоттар акционерлерден кейін айналыстан алып тастау мақсатында, сатып алынған меншік акция жөніндегі ақпарат жинақталып қорытындылады.

5. Бөлінбеген кіріс – АҚ-ң капиталы құрылатын маңызды көзі б.т. Оған:

1. өткен жылдың бөлінбеген пайдасының сомасы

2. Есепті жылдың бөлінбеген пайдасы

Бух есеп ж/е есеп беру жөніндегі нормативтік құжаттарға сәйкес қалдық нәтижесі б/ша жеке көрсетілмейді. Ол бух балансқа тіркелетін түсіндірмелерде және кіріс пен шығыс жөнідегі есепте ж/е меншікті капитал өзгерісі жөніндегі есепте көрсетіледі.