Читайте также:
|
Нарықтың қатынас жағдайында кез келген кәсіпорын негізгі (операциялық), негізгі емес (қаржылық және инвестициялық) және төтенше қызмет түрлерінен кіріс алуы мүмкін
Операциялық қызмет – заңды тұлғаның кіріс алатын негізгі қызметі және инвестициялық және қаржы қызметіне жатпайтын өзгеде қызметі. Аталмыш кәсіпорын осы қызметті жүзеге асыру мақсатында құрылады.
Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді актив сатып алу және сату, сондай ақ өтелетін қарыз беру және алу жөніндегі қызмет.
16. Қаржылық жағдайдың талдауы.
Қаржылық жағдайдың талдауын жасау үшін, кәсіпорынның бухгалтерлік және статистикалық есебі негізінде жасалған көрсеткіштер жүйесінің өзара байланысы қолданылады.
Қаржылық талдаудың мақсатына бухгалтерлік баланстың агрегатталған формасы қолданылады. Қаржыландыру көздері құрылымының талдауы кәсіпорынның қаржысына ең негізгісі болып табылады.
Негізгі бағаланған көрсеткіштерді қарап көрейік:
Ең біріншіден ол тәуелсіздік коэффициенті, ол келесідей формуламен шығарылады:
КТ = 
Осы көрсеткіштің мағынасы 50 % - тен асып кететін болса, онда кәсіпорын жай және кеңейтілген қайта өндірісін өзінің қолында бар қаражаттарымен қаржыландыра алады.
Қаржылық тұрақтылық коэффициенті төмендегідей формуламен есептелінеді.
КТ = 
Тәуелсіз коэффициенттен тұрақтылық коэффициентінің айырмашылығы бар. өйткені тұрақтылық коэффициентінде өзінің меншікті қаражаттарымен қоса қаржыландыру көзіне ұзақ мерзімді банк несиесі және қарыздар, облигациялықты қоса, одан басқа мақсаттық қаржыландыру және түсімдер, қайтарымсыз қаржылық көмекті, бюджеттік ассиянованияны қосамыз.
Қаржылық коэффициенті меншікті және қарыздық қаржыландыру көздерінің қарама – қартынасына бағыттайды, және келесідей формуламен есептелінеді:
КТ = 
Егер де қаржыландыру коэффициенті бірден үлкен болса, онда кәсіпорында өзін - өзі қаржыландыру принціпі пайда болады.
Инвесторлау коэффициенті негізгі қорлар және тағы да басқа айналымнан тыс активтердің ұлғаюына бағытталған қаржы ресурстарын талдауға көмек береді.
Қаржыландыру көздерінің құрамына меншікті қаржы ресурстарын қосып қана қоймай, ұзақ мерзімді несиелер мен қарызды кіргізуіміз керек.
Есеп келесідей формуламен есептелінеді:
КИ = 
Жарғылық капитал мен меншікті қаржыландыру көздері көлемінің қарама – қатынасы үлкен мағынаға ие болады. Егер де бұл көрсеткіш динамикада төмендесе, онда кәсіпорынға өзінің табысын капитализациялауға немесе мағынасы бар дивидиенттерді төлеуге тура келеді.
Кәсіпорынның меншікті ресурстарына акционерлердің (пайдаланушылардың) қатысу коэффициенті келесідей формуламен есептелінеді:
Кқатысу = 
Соммаланған қаржылық көздегі акционерлік немесе пайлық капитал коэффициенті келесідей формуламен есептелінеді:
Кқатысушы = 
Егер де жинақтық капиталдың 1000 теңгесіне бірнеше теңге жарғылық капитал келетін болса, онда акционерлік немесе пайлық меншік құны кәсіпорынның жинақтық ақшалай капиталынан әлде қайда төмен болады, сонда акционерлер дивидиенттері мен пайданы капитализациялау көлемін мағынасы бар көлемге дейін есептей алмайды.
Меншікті капиталдағы ақшалай бірлікке келетін тартылған капитал коэффициенті келесідей формуламен шығарылады:
Ктарт = 
Ұзақ мерзімді резервтер мен қарыздарды қаржылық жабу мүмкіндігін бағалау үшін ұзақ мерзімді несиелік салымдар коэффициенті келесідей формуламен есептелінеді:
Ксалым = 
Сату рентабельділігі келесідей формуламен есептелінеді:
Ксату = 
немесе
Ксату = 
Сатудан түскен түсім қосымша құн салығынсыз және акцизсіз қабылданады.
Автивтің рентабельділігін келесідей формуламен есептелінеді:
Ка = 
Орташа баға талдау мерзімінде орташа арифметикалық немесе орташа геометриялық формула арқылы шығарылады:
Ағымдағы айналым активтердің рентабельділігінің формуласы:
Кайн = 
Меншікті капитал салымдарының рентабельділігінің формуласы:
Рсалым = 
Инвесторланған капитал пайдалылығы келесідей түрмен есептелінеді:
Ринв = 
Меншікті капиталға пайдалылық нормасының есептелу формуласы:
Пк = 
Бір ғана қарапайым акцияға тура пайда, яғни акционерлік қоғаммен эмитирленген, келесідей есептеледі:
Па = 
Девиденттерді төлеу нормасын келесідей түрмен есептейміз:
Нg = 
Девиденттер пайдалылығы келесі түрмен есептеледі:
Пg = 
Келесі қаржылық көрсеткіштер топтары қайта өндіріс процесіне қатысатын қорларды жиынтық бағалау құны талдауына жатқызылады.
Абсолюттік ликвидтілік коэффициенті ең жоғарғы ликвидтілік активтер мен ақша қаражаттарын қоса келесі формуламен есептеледі:
Ка.л. = 
Жалпы төлеу қабілеттілігі бар коэффициент несиелер мен қарыздарбөлігін белгілейді, материалды және материалдық емес активтерді есебінен жабылады және келесідей есептеледі:
Кж.т.қ. = 
Меншікті капитал есебінен қалыптасатын және айналым капиталының бір бөлігін білдіретін меневренность коэффициенті есептелінеді:
Км = 
Салалық тиесілі бөлу, техникалық жабдықталу, запастар жағдайын білдіретін баланс активінің құрылымы қаржылық талдауға өте мңызды.
Негізгі капиталдың бөлшектей катысу коэффициенті:
Кн.к. = 
формуласымен есептеледі.
Айналым капиталының бөлшектей қатысу коэффициенті келесі формуламен есептеледі:
Кайн.к. = 
Ақша капиталының бөлшектей қатысу коэффициенті келесідей формуламен анықталады:
Кақша.к. = 
Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың ара - қатынасы қаржылық талдауда өте үлкен мағынаға ие.
Олардың арасында тура тәуелділік байқалады.
Ағымдағы қарыз коэффициенті келесідей формуламен есептеледі:
Кк. = 
Қаражаттарды бөліп қарастыру коэффициентінің формуласы:
Котвл.= 
Жоғары ликвидтілік активтердің қайта оралу талдауын жасау үшін:
Кқайта.ор.л. = 
Айналым активтерінің қайта оралу талдауын келесідей формуламен есептелінеді:
Кқайта.оралу = 
Активтердің қайта оралуының жалпы коэффициенті келесідей формуламен есептелінеді:
Кқайта.жалпы = 
11 Қаржылық жоспарлау бұл қаржы жоспарларын (тапсырмаларын) әзірлеу, қаралған мерзімде оларды орындау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағытталған процесі. Жоспарлау басқарудың элементі ретінде қаржы саясаты құралдарының бірі болып табылады. Ол ірі шаруашылық өзгерістерді байсалды және елеусіз жасауға мүмкіндік туғызады.
Қаржыны жоспарлау (болжау) белгілі әдістердің көмегімен жүзеге асырылады, олардың қатарына жататын ең маңыздылары мыналар:
1. Экстрополяция (немесе коэффициенттер) әдісі. Оның мағынасы қаржылық көрсеткіштерді олардың динамикасын белгілеу негізінде анықтауда болады. Есеп қисаптар есепті кезеңнің жетістіктері және оларды өсудің немесе төмендеудің салыстырмалы тұрақты қарқынына түзету негізінде жүргізіледі.
2. Матеметикалық үзгілеу әдісі: процестің құру және оны қаржы саласына көшіру.
3. Баланстық әдіс шығындардың оларды жабу көздерімен үйлесушілігін, қаржы жоспарларының барлық бөлімдерінің, сонымен бірге өндірістік жоспарларының барлық бөлімшелерінің, сонымен бірге өндірістік және қаржылық көрсеткіштердің өзара үйесуін қарастырады. Қаржы балансының талаптарын сақтау үшін кәсіпорынның шығындары мен табыстарының арасында үйлесімсіздіктің пайда болуынан сақтандыруға мүмкіндік береді.
4. Сараптық бағалаулар әдісі жоспарлау объектісінің жай-күйінің параметрлерін анықтау үшін аса біліһті мамандардың тәжірибесін пайдалануды қажет етеді.
Қаржылық жоспарлаудың мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі). Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып, өткен жылдардың санына бөледі);
б) нөлдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептелуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).
12 Кәсіпорынның ұйымдастыру-құқықтық түрлерінде қаржы ерекшеліктері.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік −серіктестіктің міндеттемелері бойынша оның мүшелерінің бәрі тек өздерінің қосқан жарналары көлемінде ғана жауапкершілікте болады.
Қосымша жауапкершілігі бар серіктестік, яғни бұл жерде серіктестіктің міндеттері бойынша оның мүшелері ең алдымен өз жарналары көлемінде, ал жарналары жетпей қалған жағдайда өз мүліктерінің жарнаға тең көлемінде қосымша жауапкершілікте болады.
Дата добавления: 2015-04-22; просмотров: 28 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |