Главная страница | Контакты | Случайная страница Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Фрегат» жаңбырлатқыш машинасы

Машинаның толық комплектісі 16 бөліктен – тележкадан тұрады. Әрбір тележканың ара қашықтығы 28м. Тележкада өзі жүретін доңғалақты А- әрпіне ұқсас темір фермасы орналасқан. Фермаға 2,2м биіктікте су жеткізетін диаметрі 152 және 178мм мырышпен қапталған темір құбыры бекітілген. Машина арнайы тростық жүйемен қамтылған. Бұл жүйе ұзындығы мол құбырды тік сызық бойымен бірдей болуын қамтамасыз етеді. Машинада әрбір тележканың бірінен – бірі қалмай жүруін қадағалайтын, егер де бір тележка қалып қойған жағдайда машинаны авариялық режимде тоқтататын автоматтық жүйе бар. Әрбір тележка су қысымы арқылы жылжитын қондырғымен жабдықталған.

Бұл машина дәнді дақылдарды, көкөністі, көпжылдық шөптерді және жайылымдарды суара алады.

«Фрегат» машинасының түрлі нұсқаларының көрсеткіштері

«Фрегаттың» жұмыс істеу технологиясы:

1 – су көзі; 2 – насос стансасы; 3 – магистральды құбыр; 4 – жеткізу құбырлары; 5 – гидранттар; 6 – егіс шекарасы; 7 – суарылған алқап; 8 – суарылмаған алқап.

«Фрегаттың» гидрантты бір рет айналуына қажетті уақытты төмендегі теңдеумен табады:

Т =

Жаңбырлатып суару әдісі тамшылар мөлшерлеріне сәйкес кәдімгі, импульсті және аэрозольді болып үш түрге бөлінеді.

Кәдімгі жаңбырлату. Бұл жаңбырлатудың түрі ең көп таралған. Кәдімгі жаңбырлату негізінен топырақты ылғалдандыру үшін қолданылады. Оның жаңбырының жауу жылдамдығы орта есеппен минутына 0,25 – 0,45 мм, ал жаңбыр тамшылары ірілігі (диаметрі) 0,8 – 2 мм шамасында. Осы екі көрсеткіш жаңбырлату тәсілінің негізгі сапалық көрсеткіштері деп аталады және жаңбырлату технологиясының басты элементтері болып табылады.

Импульсті жаңбырлату. Бұл тәсіл – жаңбырлатудың прогрессивті түрі. Импульсті жаңбырлатуды жүзеге асыру үшін, яғни су арнайы қондырғы (гидропневмоаккумулятор) арқылы ауаға жоғары қысыммен өте қысқа уақыт (1-4 секунд) ішінде лақтырылып, жерге жаңбыр түрінде түседі, содан кейін 30-180 секундтық үзілістен кейін, осы операция қайталанады. Суару барысында осы екі кезең кезек-кезек қайталанып отырады. Бұл аппаратқа берілетін су мөлшері 0,04-0,3 л/с. Жаңбыр жиілігі 0,005 мм/мин аспайды.

Импульсті жаңбырлату арқылы суаруды өсімдіктің тәуліктік су пайдалану шамасына (100 м³/га дейін) сәйкес жүргізуге мүмкіндік туады. Яғни танаптың әрбір гектарынан судың тәуліктік суару нормасы сонша көлемде болады. Сонымен қатар бір мезгілде ауаның да, топырақтың да ылғалдылығын белгілі бір өсімдікке қажетті мөлшерде қамтамасыз етуге болады.

Қарастырылып отырған тәсілдің басқа суару тәсілдерінен артықшылығы, өсімдікке қандай қолайлы микроклимат туғызса, топырақ құнарлылығының жақсаруына соншалықты пайдалы әсерін тигізеді. Импульсті жаңбырлатудың тағы бір ерекшелігі – суару жұмыстарын толық автоматтандыруға қолайлы. Осындай негізде әзірленген қондырғының бірі – КСИД-10. Бұл қондырғы 10 гектар танапта қажетті суару режимін қамтамасыз ете алады. Насос станциясының қысымы 60-65 метрге жетеді. Жаңбырлатқыш аппараттар саны – 51-55. Жаңбыр жиілігі 0,001-0,005 мм/мин.

Сонымен, импульсті жаңбырлату тәсілі өсімдікке физиологиялық қолайлы жағдай туғызу үшін қолданылады. Бұл, әсіресе, ауа және топырақ ылғалдылығы жоғары болуын қалайтын дақылдар үшін өте қажет. Сондықтан, Грузияда шайдың 80% аумағы импульсті жаңбырлату тәсілімен суарылады. Ал Қазақстанда бұл тәсіл Жамбыл облысы Мерке ауданында қант қызылшасы және жеміс ағаштары көшеттерін дайындайтын танаптарда қолданылған. Нәтижесінде, мысалы қант қызылшасының бір гектардан алынатын түсімі 50-60 т жеткен.

Аэрозольді жаңбырлату. Аэрозольді жаңбырлату ағын суды арнайы қондырғы арқылы өте ұсақ тамшыларға (диаметрі 300-500 мкм) айналдырып, егістікке тұмен тәріздес түрінде береді. Нәтижесінде, ауаның жерге жанасқан 1-2 метрлік қабаты мен өсімдіктердің жер бетіндегі мүшелері, яғни өркені ылғалданады. Жапыраққа жұққан тұман түйіншіктері сырғып, жерге тамбауы тиіс.

Осылай етіп жаңбырлату арқылы фотосинтез процессін жақсартып және дақыл түсімділігін арттыруға болады. Бұл өте маңызды, себебі көптеген ауылшаруашылық дақылдары фотосинтез процессі топырақта ылғал жеткілікті болса да, ауа температурасы С-тан асысымен-ақ нашарлап немесе тоқтап қалады. Ал, аэрозольды жаңбыр топырақты ылғалдандырмаса да, егістікке жанасқан ауа температурасы мен ылғалдылығын қалыпты жағдайда, яғни фотосинтезге қолайлы шамада сақтай алады. Бұл мәсілде бір гектарға шаққандағы суару нормасы 100-150 текше метр шамасында. Бірақ, аса ыстық күндері тұмандатуды 1,5-2 сағат сайын қайталап тұру қажет. Жаңбырлатудың осы түрін басқа негізгі тәсілдерге (қарықтап суару, топырақ асытмен суару, т.б.) қосымша ретінде қолданса, егін түсімділігі күрт артып, суды тиімді пайдалануға мүмкіндік туады.

Аэрозольды жаңбырлату ТОУ-7 маркілі арнайы қондырғы (жұмысы реактивті двигатель жұмысына ұқсайды) көмегімен жүзеге асырылады.

Осы қондырғы көмегімен аэрозольды жаңбырлату арқылы танапқа ерекше қоңыржай микроклиматпен қамтамасыз етіп қоймай, ерте көктемде және күзде жүретін үсікке қарсы күресуге болады. Ол үшін жаңбырлатуды ауа температурасы С-қа төмендегенде бастап, температура С-қа жеткенге дейін жүргізеді. Бұл, әсіресе, алма, жеміс-жидек және көкөністерді үсіктен аман сақтап қалуға көп пайдасын тигізеді.