Туризм (франц. tourіsme, tour – серуендеу, жол жүру) – адамның бос уақытындағысаяхаты, белсенді демалыстың бір түрі. Туризм – халықтың рекреациялық қажеттілігін (денсаулығын жақсарту, күш-қуатын қалпына келтіру, т.б.) қанағаттандырудың ең тиімді жолы. Туризм адамдардың қарым-қатынасын, танымдық қабілетін арттырып, мәдениет пен өнердің дамуына, ел экономикасының өркендеуіне өзіндік үлесін қосып, ел мәртебесін әлемге танытуға мүмкіндік туғызады. Ел ішінде саяхат жасау ішкі (ұлттық) Туризм, ал шетелге саяхатқа шығу халықаралық (шетелдік) Туризм; саяхат мақсатына қарай: экологиялық, ойын-сауық, танымдық, спорттық, балалар Туризмі; әлеуметтік мақсатына қарай: іскерлік (конгресс, жәрмеңке), этникалық, діни Туризм болып бөлінеді. [1] Саяхат – бұл адамдардың уақыт пен кеңістікте қозғалуы, ал өзінің мақсатына, қозғалыс құралына және уақыт аралығына тәуелсіз саяхатта жүретін адамды саяхатшы деп атайды.ХІХ ғасырдың соңында ғана түрлі халық тілдерінде де туризм термині тұрақталды.Оғанға дейін саяхат сөзі қолданды.1838 жылы Ф.Стендай өзінің «Туристің жазбалары» еңбегінде алғаш рет осы түсінікті қолданды.Мақсатты түрдегі саяхаттар сауда мақсаты аяқталғаннан кейін басталды.5-6 мың жыл бұрын алғашқы саяхатшылар саудагерлер болса,18 ғ.аяғында туристерге айналды.Ең алғашқы саяхаттар Мысыр елі мен Египетке жасалды.Саяхат – бұл көне және сыйымдылығы кең ұғым. Дальдің В.И. сөздігі бойынша, саяхат бөтен жерлерге бару дегенді білдіреді.
51. Совет өкіметінің алғашқы жылдарындағы туризммен экскурсия. Алғашқы жылдарда туризм мен экскурсиялардың жаңа ұйымдастырушылық формаларын іздестіру әреккеті жолға қойылды.Кейбір мекемелерде қалдан тыс жерге экскурсиялар мен туристік жорықтар өткізу ммақсатында арнайы бөлімшелер құрылды. Ең біррінші болып бұл жұмысты 1917жылғы қараша айынан бастап Халық ағарту комисириатының мектептен тыс жқмысы бөлімі жүргізілді.Оны Крупская басқарды.1927жылы Мәскеуде революцияға дейін 500 мүшесі бар Ресейлік туристік қоғам өз іс ірекетін қайта жалғастырды. Әлеуметтік құрылымы бойынша қоғам мүшелері толығымен дерлік интеллегенция мен бұрынғы бай азаматтрадан тұрған,арасында біреуі ғана жұмысшы болған.БЛКЖО жанындағы Туризм бюросының нұсқауымен РОТ- қа 1500 жас турист жас турист жіберілді,олар кезектен тыс конференциясын шақыру талабын қойды.Осы конференцияда ескі басқарма жұмысын қанағаттанрлық емес деп бағалап,жаңа басқарма сайланды.Қоғамның атын Пролетарлық туризм қоғамы деп өзгертті.1929 жылы ПТҚ Жарғысы қабылданды.ПТҚ і с әрекеті тек ересектерді ғана қамтыған жоқ.1929 жылы қоғамның жанында туристік экскурсиялық балалар станциялар ашылды.Пролетарлық туризм қоғамының бөлімшелері Укрина,Беларусь,Әзірбайжан және басқа республикада дамып,туризм геогрфиясын бүкіл Кеңес Одағына таратты.ПТҚ мен бірге 1928 жылы Халық ағарту комисириаты құрған «Советский турист» мемлекеттік экскурсиялық қоғамы ашылды.Осы қоғамның әрбір мүшесі акциялардың иесі болған.ПТҚ өз еркімен жасалатын жорықтарды ұйымдастырса,Совтур көбнесе,жалпы ағартушылық,өлкетану сипаттағы күні бұрын анықталған маршруттар бойынша демалушыларға өызмет көрсеткен.Халық комиссарлар кеңесінің қаулысы бойынша Совтур мен ПТҚ бір ұйымға - Пролетарлық туризм мен экскурсиялардың бүкілодақтық ерікті қоғамына ПТЭҚ біріктірілді.
Совет өкіметінде туризм дамуының екінші кезеңінде 1936 жылы сәуір айында КСРО Орталық Атқару комитеті туризмнің ерікті қоғам шеңберіндегі дамуы мақсатныа сәйкес емес деп қоғамды жою шешімін қабылдадаы.ПТЭҚ барлық меншігі (турбзалар,фирмалар) ВЦСПС ға берілді.Оған бүкілодақтық маңызды туристік маршруттарды басқару және туризм мен экскурсиялар аясындағы
Іс әрекет жүргізу міндеті артылған..
62.Ресейлік туристік қоғам. Пролетарлық туризм және экскурсия қоғамы. Туристік-экскурсиялық кәсіподақ басқармасы (ВЦСПС)
Алғашқы жылдарда туризм мен экскурсиялардың жаңа ұйымдастырушылық формаларын іздестіру әреккеті жолға қойылды.Кейбір мекемелерде қалдан тыс жерге экскурсиялар мен туристік жорықтар өткізу ммақсатында арнайы бөлімшелер құрылды. Ең біррінші болып бұл жұмысты 1917жылғы қараша айынан бастап Халық ағарту комисириатының мектептен тыс жқмысы бөлімі жүргізілді.Оны Крупская басқарды.1927жылы Мәскеуде революцияға дейін 500 мүшесі бар Ресейлік туристік қоғам өз іс ірекетін қайта жалғастырды. Әлеуметтік құрылымы бойынша қоғам мүшелері толығымен дерлік интеллегенция мен бұрынғы бай азаматтрадан тұрған,арасында біреуі ғана жұмысшы болған.БЛКЖО жанындағы Туризм бюросының нұсқауымен РОТ- қа 1500 жас турист жас турист жіберілді,олар кезектен тыс конференциясын шақыру талабын қойды.Осы конференцияда ескі басқарма жұмысын қанағаттанрлық емес деп бағалап,жаңа басқарма сайланды.Қоғамның атын Пролетарлық туризм қоғамы деп өзгертті.1929 жылы ПТҚ Жарғысы қабылданды.ПТҚ і с әрекеті тек ересектерді ғана қамтыған жоқ.1929 жылы қоғамның жанында туристік экскурсиялық балалар станциялар ашылды.Пролетарлық туризм қоғамының бөлімшелері Укрина,Беларусь,Әзірбайжан және басқа республикада дамып,туризм геогрфиясын бүкіл Кеңес Одағына таратты.ПТҚ мен бірге 1928 жылы Халық ағарту комисириаты құрған «Советский турист» мемлекеттік экскурсиялық қоғамы ашылды.Осы қоғамның әрбір мүшесі акциялардың иесі болған.ПТҚ өз еркімен жасалатын жорықтарды ұйымдастырса,Совтур көбнесе,жалпы ағартушылық,өлкетану сипаттағы күні бұрын анықталған маршруттар бойынша демалушыларға өызмет көрсеткен.Халық комиссарлар кеңесінің қаулысы бойынша Совтур мен ПТҚ бір ұйымға - Пролетарлық туризм мен экскурсиялардың бүкілодақтық ерікті қоғамына ПТЭҚ біріктірілді.
Совет өкіметінде туризм дамуының екінші кезеңінде 1936 жылы сәуір айында КСРО Орталық Атқару комитеті туризмнің ерікті қоғам шеңберіндегі дамуы мақсатныа сәйкес емес деп қоғамды жою шешімін қабылдадаы.ПТЭҚ барлық меншігі (турбзалар,фирмалар) ВЦСПС ға берілді.Оған бүкілодақтық маңызды туристік маршруттарды басқару және туризм мен экскурсиялар аясындағы
Іс әрекет жүргізу міндеті артылған..
64. туристік жарнама. Туристік жарнама - Жарнама кең географиялық нарықты қамтиды. Public Relations жүйеге қарағанда жарнамалық өнім жарнама иеленушімен толығымен бақыланады және өнім, қызмет пен фирманының өзін әсерлі таныстыруды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, жарнама, мүмкін тұтынушымен сұхбатты (диалог) жүзеге асырады.
Кең мағынада жарнама мағынасында өнім мен қызметтер туралы кез келген ақпарат жатады. Кез келген жарнама-ақпараттық материалында тұтынушылардың белгілі бір фирма, қызмет пен өнімге назарын аударту. Жарнама, әдеттегідей, ақылы ақпарат ақпарат болып табылады, яғни, газет, теледидарда пайда болу үшін жарнама беруші төлейді.
Жарнама мақсаттары мақсатты аудиторияға және басқа да маркетингтік коммуникацияларға байланысты әр түрлі болу мүмкін. Келесі негізгі мақсаттарды бөліп атауға болады:
- фирма және оның қызметтері туралы танымалдықты тудыру;
- фирма және оның қызметтері туралы негізгі және қосымша ақпарат беру;
- фирмаға мүмкін тұтынушылардың игі ниеттілігін (благосклонность) тудыру;
- жарнамалайтын қызметтердің басқа ұқсас қызметтерден ерекшелігін көрсету;
- клиенттен оның дәл осы қызмет сатып алу керектігіне көз жеткізу;
- жарнамалайтын қызметті сатып алуға
Жарнаманың фирма және оның қызметтері туралы танымалдықты тудыру мақсаты мақсатты аудитория фирма және оның қызметі туралы білмеген жағдайда ғана бола алады. Әдеттегідей бұл мақсат жаңадан құрылған фирма, жаңа нарыққа шуғу кезінде немесе жаңа өнім мен қызметті жылжыту үшін тән. Бұл жағдайда жарнама құралдары арқылы фирма танымалдылығының, маркасы және қызметтерінің танымалдығылығын дамытуға жету керек.
65. Туристік ағым және туризмдегі маусымдық Туристік ағымдарға елеулі әсерін діни мотивациямен сапарға барушылар тигізеді. Діни туризмнің тарихының тамырлары бірнеше ғасырларға кетеді. Ежелгі римдіктер мен гректер храмдарға жиі барып тұрды. Орта ғасыр дәуірінде құдайға табыну жалпылама сипаттама алады. XIX ғасырда қасиетті жерлерге саяхат ұйымдасқан түрге көшеді. Қазіргі шақта жыл сайын 200 млн-нан асьам адам қасиетті жерлерге барып, құдайға құлшылық жасап қайтады, оның ішінде 150 миллион – христиандар, 20-30 млн – үнділер, 40 млн – мұсылмандар, буддистер.
Америкада іскерлік ағымдар АҚШ-қа ұмтылады; Оңтүстік-шығыс Азияда – Сингапурде, Жапонияға, Тайваньға, Гонконгке, Африка мен Таяу Шығыста іскерлік туризм бірқалыпты дамымауда. Оның көтерілуі мен төмендеуі аймақтағы саяси жағдайларға байланысты болып отыр. Африкада іскерлік туризм Конго Республикасында, Зимбабве, Эфиопия, Египет, Марокко және Оңтүстік Африка Республикасында жоғарғы қарқында дамыған. Таяу Шығыста іскерлік туристердің негізгі ағымы мұнай өніретін елдерге (Сауд Аравиясы, Израиль, Иордания) бағытталған.
67. Шығыс Қазақстанның туристік қоры- шығыс Қазақстан Қытай,Моңғолия және ресей мемлекеттерімен шекаралас орналасқан.Шығыс Қазақстан аумағының үлкен бөлігін Рудный,Оңт Алтьай,Қальа,Сауыр,Тарбағатай тау жоталары алып жатыр.Осынау табиғаты көрікті жерде қазақтың ұлы ағартушы ақныы Абай Құнанбайұлы мен атақты жазушы Мұхтар Әуезов өмірге келген.
Телуха таулары.Саяхатшылар Алтайдың сонау биік шыңының адамды өзіне тартатын айрықша күші мен сиқырлы қуаты барын растайды.
Марқакөл қорығы.Бұл қорық Шығыс Қазақстананың анғыз інжі маржаны.Оңт Алтайдың табиғат кешенін табиғи жағдайда сақтау үшін 1976ж жылдан бері қорық аумағын қоршап,адам іс әрекетінен қорғайды.
Захман бұлақтары.Осы жердегі жерасты суларының құрамында емдік радон бар.Ыстық суларын буын,омыртқа,жүйке жүйелері және тері ауруларын емдеуге қолданады.
68. Батыс Қазақстанның туристік қоры. Батыс Қазақстан бұл екі құрлықтың тоғысқын жерінде орналсқан төрт облыс: Ақтөбе,Атырау,Маңғысату және Батыс қазақстан.Осында плпнетаның ен төменгі екінші нүктесі Қарақия ойпаты орналасқан.2000 жыл бойы Маңғыстау жерінің аумағынана Ұлы жібек Жолы кесіп өтті.қазір енді бұл туристік өызыөты бағыт бағдаоларджың бірі.Оған қоса Батыс Қазақстан саяхатшылардың балық шаруашылығымаен аң құсы мол саясатшылыққа қолайлы жерлерімен, су спорты түрлерінің дамыған инфрақұрылымдарымен қуантады.
Емильян Пугачевтің үйі. Он сегізінші ғасырдығ жетпісінші жылдарының бас к езінде кәдімгі қазақ үйінде III Петр патшамын деп жжариялаған адам өмір сүрді.Емильян Пугачев тап осы жерде тұңғыш ретт казактарды өздерәнәі азаттық құқы үшін күреске шақырды.
Шақпақ.Ата жер асты мешіті. Бұл осы аймақатғы ең ежелгі сәулет ескерткііш.Мешіттің барлық саулет құрылысына қарағандаШақпақ атаның 10 ғ бұрын салынған.
Планетарий. Ақтобе қаласының плпнетарий керемет оқу орталығы.Оның қызметкерлері үнемі тартымды дәрістер оқиды,ал жергілікті оқушылар ір кез жұлдызды аспанды әуесқойлықпен бақылар сәтті асыға күтеді.
Ежелгі Сарайшық қаласы. Ежелгі змаман жайлы еске салатын тағы бір жарқын ескерткіш.Тарихшылар Сарайшықты Қазақ ордасының бесігі деп біледі.
Үстірт. Миллиондаған жылдар бұрын Үстірт жазығы пайда болды.Дүлей теңіз кейін шегінді.Алайда күні бүгін де ежелгі теңіз жәндіктер өмірінен қалған іздерді көруге болады.
57. Солтүстік Қазақстанның туристік қоры. Ақмола,Қостанай,Солтүстік Қазақстан және Павлодар облыстары өз алдына Солтүстік Қазақстан аймағын құрайды.Ол Есіл,ТОбыл және Обаған өзендері сондай ақ көптеген көлдері емдік минералды тұздары және балшығымен әйгілі аумақты жерде орналасқан.
Бурабай шипажайы. Бурабай Қазақстандағы ең әйгілі шипажайлардың бірі.Ол қалың жыныс орман таулар арасындағы көрікті 80 көлі талай ақынның өлен жырына арқау болған сұлу Көкше жерінде оррналасқан.
Қорғалжын қорығы. Теңіз Қорғалжын көлдерінің жүйесі ЮНЕСКО ның бүкілдүниежүзілік табиғии мұра тізіміне тіркелді.
Жұмбақтас жартасы. Әр тас бір бір жұмбақ.Жұмбақтас қаншама жылдан бері қараған жанның көңілін қобалжытады.
Наурызым қорығы.Бұл сұлу ормандар мен жануаралар әлеміне бай еркеше жер.
Мемлекеттік ұлттық Баянауыл бағы. Шөлейт даланың қақ ортасындағы табиғаттың сұлу мүйісі.Жаратылысы бөлек таулар мен жазықтар жолаушыны қайран қалдырады және оның есінде мәңгі сақталып қалады.
70. Орталық Қазақстанның туристік қоры. Қарағанды облысы Орталық Қазақстан аймағына жатады.Әлемдегі ең үлкен көлдерінің бірі Балқаш көлі мен керемет таулы орманды Қарқралы оазисі де осында орналасқан.Ұлытау таулары тау туризмінің түрлеріне әуестенушілердің ғана емес,жаратылысы бұзылмаған көркемм табиғатты сүйетіндердің де көңілінен шығары сөзсіз.
Аймақ сондай ақ Ұлы Жібекжолындағы сауда және мәдениет аясына кіреді.
Кент қонысы. Кейінгі қола дәуірінде бұнда қола бұйымдар жасаумен айналысатын тайпалар өмір сүрген.Оның аумағында тұрғындар мысты қалайымен қосқан ошаөтар сақталған.
Диаптоз кен орны. Диаптоз бұл изумрудтың кіші інісі.Диаптоз кристалдарын көбінесе осынау атстың орнына қолданады.Сирек кен орындарының бірі Қарағанды облысында жатыр.
Балқаш көлі. Бұл көл Каспий мен Арал теніздерінен кейінгі ен ірі ағынсыз су қорларының бірі.Балқаштың айрықша қасиеті оның жіңішке мойнақ арқылы бірігетін батыс және шығыс бөліктерінің әр түрлі минералдануында.Суды Іле өзенінен алатын батыс бассейні тұщы,шығыс бассейні тұздылау.
71. Оңтүстік Қазақстанның туристік қоры. Оңтүтстік қазақстанға төрт облыс: Алматы,Жамбыл,Қызылорда,Оңтүстік Қазақстан кіреді.Аймақ батыста Арал тенізімен,шығыста Жоңғар қақпасына дейін,солтүстікте Балқаш көлі мен Бетпақ дала
ның шөлді жазығының,Қызылқұм шөл даласының солт бөлігі мен Тянь Шаннің батыс және солт сілемдерін және Жоңғар Алатауын қоса алғанда,республиканың оңт шекарасына дейін дейінгі аумақты алып жатыр.
Шарын шатқалы. Оның пайда болғанына 12 млн жыл.Шатқал тереңдігі зындығы 300 метрге жетеді.Оның ұзындығы 200 км.Осынау Шарын шатқалы табиғаттың ғажайып ескерткіші.Сондықтан оны сақтау үшін Шарын мемлекеттік ұлттық табиғи бағы ұйымдастырылды.
Көлсай көлдері. Қазақстанның ең көрікті үш көлінен түратын ансамбль.Олар теніз деңгейінен 1800,2250 ж2не 2700 метрлік биіктікте орналасқан.
Айша Бибі кесенесі. XI – XII ғасырларда Тараз қаласының билеушісі өзінің сүйәктә жары қайтыс блған жреге ертегідей сұлу кесене тұрғызған.
Ақсу Жабағылы. Қазақстандпағы байырғы қорық.Ол Орталық Азияда алғашқылардың бірі боп ЮНЕСКО ның биосфералық мәртебесін алды.
Отырар. Отырар ортағасырлық ескерткіш.
72. Туристік шаруашылық. -Туристік шаруашылық (ТШ) - туристердің келуімен ынталандырылатын экономиканың әр секторларының кешені (іс-әрекет бағыттары). Тікелей ТШ тек қана туристерге қызмет көрсетуге бағытталған нысандар және мекемелер (туристік қонақ үйлер, турбазалар, арнайы туристік көлік, туристік орталықтарында тамақтану мекемелер, т.б.). Жанама ТШ туристік емес (жалпы), бірақ туристермен пайдаланылатын нысандар және мекемелер (жалпы мемлекеттік көліктік магистральдар, коммуникациялар, мейрамхана жүйесі, дүкен, мәдениет мекемелері, тұрмыс жүйесі және т.б
Функционалды белгілер бойынша бұл кешен төрт базаға бөлінеді: түнеу (орналастыру), тамақтану, коммуникация және қосалқы базалар.
Туристерді орналастыру құралдары туристерге тұрақты немесе уақытша түрде түнеуге орынды беретін кез-келген нысандар. Қосымша шарт ретінде көрсетіледі: 1) түнеу орындарының жалпы саны кейбір минимумнан асады (Қазақстан мен Ресейде 10 орын), 2) орналастыру нысанының басшылығы бар, 3) нысанды басқару коммерциялық негізде жүзеге асады. ДТҰ ұсыныстары бойынша орналастыру құралдары екі категорияға бөлінеді: ұйым және жеке құралдары.
Тамақтану құралдары үш белгі бойынша классификацияланады: белгілі бір іс-әрекет түріне жатқызылуы, қатысу формасы, тағам өнімдерін шығарудағы маңызы. Қоғамдық тамақтану жүйесі туристік орталықтың немесе аймақтың туристердің және жергілікті халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыратын әр түрлі класстағы бар, кафе, мейрамхана, асхана, жедел тамақтану және өз-өзіне қызмет көрсету орындарымен анықталады. Тамақтану түрлері: таңғы ас, жартылай пансион, толық пансион. Еуропалық стандарт бойынша таңғы ас қонақ үй номер құнына кіргізіледі
"Коммуникациялық база" негізінен көліктік қызмет көрсетумен байланысты. Көліксіз туристік қызметті ұйымдастыру өте қиын, жаяу туризмді есепке алмағанда. Соңғы кездері, туризм саласында ақпаратық байланыс жүйесі ерекше рөл алуда, оның өсу қарқына жаһандық тұрғыда кеңею үстінде.
"Қосалқы қызмет базасына" туристерге келесі негізгі қызмет көрсету түрлері кіреді: табиғаттың қолайлы жақтары (пляждар ұйымдастыру, шомылу орындары, тамашалау алаңдары және т.б.); спорттпен шұғылдану; ойын-сауықтарды ұйымдастыру; туристік құрал-жабдықтар мен сувенирлерді өндіріп шығару; ақпараттық қызметтер және т.б.
Дата добавления: 2015-09-12; просмотров: 53 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |