Тағам құрамындағы токсиндер

31.билет

1. Аргентометрия, меркуриметрия Бізге белгілі тұнбаға түсіру әдістері:

Аргентометрия – титрант AgNO₃

AgNO₃ + Cl^-® AgCl¯ + NO^-₃

анық. зат.

Меркурометрия – титрант Hg₂(NO₃)₂

Hg₂(NO₃)₂ + 2Cl^-® Hg₂Cl₂¯ + 2NO^-₃

анық. зат.

Тұнбағатүсіруарқылытитрлеуәдісінеқойылатынталаптар:

тұнбаныңазерігіштігі;

титранттықосқандатұнбаныңтезтүзілуі;

аз мөлшерде ластанады;

Э.Н. анықтайтын индикатор бар.

Э.Н. былай анықтайды;

индикаторсыз;

адсорбциялық индикаторды қолданып.

Тұнбаға түсіру арқылы титрлеу әдісінің қисығын pKt – V және pAn – V; мұндағы Kt, An – катион, анион тұнба түзетін:

Титрлеу биіктігі үлкен болады, егер:

титрлейтін және сандартты ерітіндінің жоғары концентрациясында;

тұнбаға түсетін қосылыстың ерігіштігі аз болса;

2. Ерітінділердің концентрациясы.. Проценттi концентрацияға мысал келтiрiп, оны есептеу. Ерітінділер— кем дегенде екі құрамдас бөліктерден тұратын құрамы өзгермелі гомогенді (біртекті) жүйелер. Ерітінділер газ тәрізді, сұйық жәнеқатты болуы мүмкін. Олардың ішінде жан-жақты зерттелгені және жиі қолданылатыны сұйық, әсіресе, сулы ерітінділер. Сондықтан тұрмыста ерітінділер деп, көбінесе, сұйық күйдегі молекула-дисперстік жүйелерді айтады. Ерітінділердің құрамы құрамдас бөліктердің конценрацияларымен сипатталады. Ерітінділер қаныққан, қанықпаған және аса қаныққан деп бөлінеді. Берілген температурада жақсы еритін заттардың ерігіштігінің де шегі бар. Еріген заттың концентрациясы белгілі бір мөлшерден асқанда, оның артығы ерімей, ерітіндінің түбіне шөгеді. Бұл кезде ерітінді мен еріген зат тепе-теңдік жағдайда болады. Мұндай ерітінділерді қаныққан ерітінділер, ал концентрациялары қаныққан ерітіндінің концентрациясына дейінгі барлық ерітінділерді қанықпаған ерітінділер деп атайды. Кейбір еріткіштің белгілі бір мөлшерінде еритін заттың ерігіштігіне сәйкес мөлшерінен де артық мөлшерін ерітуге болады. Мұндай ерітінділер аса қаныққан ерітінділер деп аталады. Аса қаныққан ерітінділердің тұрақтылығы нашар болады. Ерітінділердің бетіндегі бу қысымы және оның қату температурасы таза еріткіштікке қарағанда төмендеу, ал қайнау температурасы жоғарылау болады. Сонымен қатар ерітінділерде осмос қысымы байқалады. Ерітінділердің бұл қасиеттерінің барлығы тек еріген заттың молекулалар санына ғана тәуелді. Олардың өзгерістері Вант-Гофф және Рауль заңдарымен сипатталады. Мысалы, ацетонның, кез келген эфирдің немесе спирттің судағы концентрациялары бірдей ерітінділерінің осмос және бу қысымдарының салыстырмалы төмендеулері, қату температураларының төмендеуі, ал қайнау температураларының жоғарылауы бірдей болады.

3. Аминқышқылдар және белоктардың алмасуы. Қышқылдың немесе ферментің көмегімен гидролиз жасаған кезде белоктардың амин қышқылдарына ажырап, бөлшектенетіні анықталған. Амин қышқылдары дегеніміз әр түрлі белоктардың молекулаларын түзетін мономерлі жеке заттар. Табиғатта 400-ден астам амин қышқылдары белгілі. Олардың 20-сы ғана белок құрамына кіреді. А.қ. – бұлар органикалық қышқылдар. Олардың молекуласында карбоксильдік (-СООН) топ та, аминдік (-NH₂) топ та бар. Амин қышқылдары молекуласында α-, β-, γ-жағдайында да басқа жағдайда да болады. Табиғи белоктардан тек α-амин қышқылы ған табылған. Ол қышқылда карбоксильдік топтан кейін бірінші көміртегі атомы (-NH₂) тобымен байланысады. Мұндағы: R – радикал, бүйірдегі топтарды көрсетеді. Амн қышқылдарының физикалық-химиялық және биологиялық қасиеттерінің ерекшелігі бүйірлік топтардың құрылымына тәуелді.

Химиялық құрамына және бүйірдегі топтардың құрылымына байланысты амин қышқылдары полярлы (гидрофильді) және полярсыз (гидрофобты) деп жіктеледі. Қоректік бағалығына қарай ауыстырылатын және ауыстырылмайтын (адамның және жануарлардың организмінде түзілмейтін) а.қ. деп жіктеледі.

Қазіргі кездегі түсінік бойынша белок дегеніміз – молекулалық массасы 5000 Д шамасынан көп, кеңістік құрылымы бар және организмде белгілі бір қызмет атқаратын полипептид.

Белок молекуласы бір, екі және көп (негізінен жұп сан болуы тиіс) полипептид тібегінен құралады. Белоктың полипептид тізбегінде ондаған, тіпті жүздеген амин қышқылдарының қалдығы болуы мүмкін. Ондай қалдықтар пептидтік байланыс – СО – NH – көмегімен бірімен – бірі өзара жалғасады. Кезектесіп отыратын көміртегі мен азот атомдары қаңқа болып қалыптасады да, ондай қаңқадан жан-жаққа амин қышқылдарының бүйірлік топтары (R) таралады.

Полипептидтің құрылым сызбанұсқасынан көрініп тұрғандай, оның тізбегі бос амин тобы бар (оны N-соңғы деп атайды) амин қышқылынан басталады да, бос карбоксил тобы бар амин қышқылымен аяқталады (С-соңғы амин қышқылы).

Белок молекуласының әрбір полпептид тізбегі клеткада организмнің генетикалық мәліметіне сәйкес және генетиканың заңы бойынша «бір генге – бір полипептид тізбегі» деген ереже бойынша синтезделеді.

Белок молекуласының физикалық-химиялық қасиеттері және олардың биологиялық ерекшеліктері амин қышқылы қалдықтарындағы жан-жаққа тармақталған бүйірлік топтраына байлынысты болады

4. Белоктардың сапалық реакциясы. Түсті реакция жасау арөқылы заттың белоктық табиғатын анықтауға және оның құрамында кейбір амин қышқылдары бар екнін дәлеледеуге болады

Биурет реакциясы. Несеп нәрін (мочевина) қыздырған кезде биурет түзіледі, ол затқа мыс сульфатының ерітіндісін қосса, сілтілік ортада күлгін түске боялады. Белокқа мыс сульфаты ерітіндісін қосса, сілтілік ортада дәл осындай бояу пайда болады. Биурет реакциясын пептидтік - СО – NН – байланысы бар қосылыстар береді. Бұл реакция көбінесе ерітіндідегі белок мөлшерін анықтау үшін қолданылады. Осы реакция кезінде мыс ионы Сu²⁺ пептид байланысымен қосылады деген болжам бар.

Фолин реакциясы. Күшті негіздер және фосфорлы-молибденді-вольфрам қышқылы қатысқан кезде мыс иондары Сu²⁺белокпен қосылып, көк түске боялады. Пептидтік байланысы бар мыс иондарының комплексі мен фосфорлы-молибденді-вольфрам қышқылы тирозинмен реакцияға түседі. Бұл реакция биурет реакциясымен салыстырғанда сезімтал келеді. Осы реакциямен лоуридің әдісі бойынша белоктардың мөлшерін анықтайды (500 нм мөлшері кезіндегі ең көп сіңіруі бойынша).

Нингидрин реакциясы. Амин қышқылдарында сипаттама берген тарауда бұл реакция толық қарсытырылған болатын. Нингидрин қосып қыздырған кезде амин қышқылдары, пептидтер және белоктар көкшіл күлгін түске немесе райхан түске боялады. Бұл реакция құрамында амин тобы бар қосылыстарға тән. Амин қышқылдарының мөлшерін анықтау үшін қолданылады.

Ксантопротеин реакциясы. Белок ерітіндісіне концентрациялы азот қышқылымен әсер еткен кезде ерітінді сары түске боялады. Осыған аммиак қосса, қызғылт қоңыр түске айналады. Бұл реакция ерітіндіде циклды амин қышқылдары – фенилаланин, тирозин, триптофан бар екенін көрсетеді. Осы қышқылдардың бензол сақинасы нитрленеді.

Миллон реакциясы. Белок ерітіндісін азот қышқыл және азотты қышқыл сынап тұздарын араластырып қайнатса, қоңыр-қызыл тұнба шөгеді. Бұл реакция тирозиннің фенол сақинасына тән.

Сакагучи реакциясы. Белокты натрий гипохлоридімен және α–нафтолмен натрий гидроксидін қатыстырып реакцияластырған кезде сұйықтық қою қызыл түске бояла түседі. Ол реакция құрамына гуанидин тобы кіретін паргинин бар екнін көрсетеді.

Адамкевич реакциясы. Белокқа концентрациялы сірке қышқылын қосып, күкірт қышқылын қатыстырып, қыздырған кезде ерітінді қызғылт-күлгін түске боялады. Бұл реакция триптофанның бар екенін білдіреді.

Нитропруссид реакциясы. Аммиактың сұйық ерітіндісіндегі белокта цистеин болса, оған нитропруссид қосса, сұйықтық қызыл түске боялады.

32.билет

1.. Заттар мен азық–түлік сапасын анықтау әдістеріне қойылатын талап.

Заттармен азық-түліктердің сапасын анықтау әдістеріне қойылатын талаптар:

1. Әдісті стандарттау және унификациялау;

2. Анализдеу әдістемесін бекіту;

3. Заттың сапасын көрсететін құжатта тіркеу.

2.Ерітінділердің концентрациясы. Молярлық концентрацияға мысал келтiрiп, оны есептеу.

Ерітіндіден өткен жарық сәулесінің интенсивтілігінің азаюы өткізу коэффициентіне байланысты (Т):

Т = I_t / I₀, мұндағы

I_t, I₀ – түсті ерітіндіге түскен және өткен жарық сәулесінің интенсивтілігі.

Оптикалық тығыздық (А) белгіленіп оның мәні мынаған тең.

- lg T = -lg = lg = A

Ерітіндіге өткен жарық сәулесінің интенсивтілігінің азаюы Бугер – Ламберт – Бер заңына бағынады.

I_t = I₀× 10 ^-^{l С} немесе = 10немесе –lgТ= А= elc, мұндағы e - жұтылу молярлық коэффициенті;

l -; жарық жұтылатын ерітінді қалындығы;

c – ерітінді концентрациясы.

Егер l =1 см; С = 1 моль/л; онда А=e яғни ерітіндінің қалындығы бір см болса, онда оптикалық тығыздық, жұтылу коэффициентіне тең болады. e- өлшем бірлігі л; моль^-1; см^-1.

Құрамында бірнеше түсті зат бар ерітіндінің оптикалық тығыздығы аддитивті қасиет көрсетеді, ол жарық жұтылудың аддитивтік заңы деп аталады. Оның оптикалық тығыздығы былай есептелінеді.

А = А₁+ А₂+,,, + А_n

А =e₁×l×с₁+ e₂×l×с₂+ …+ e_n×l×с_n

Нефелометриялық және турбидиметриялық әдіс.

Нефелометриялық және турбидиметриялық анализ әдісінде қатты және коллоидты заттарға жарықтың таралу және жұтылуын қолданады;

· нефелометриялық анализ әдісі қатты денелердің әсерінен шашыраған. жарық ағынының интенсивтілігін өлшеуге негізделген. Қатты дененің әсерінен жарықтың шашырау интенсивтілігі Рэлей заңына бағынады.

I₂=I₀×K , мұндағы

N – жарықшашырататын бөлшектің саны;

V–бөлшек көлемі;

- түскен жарық толқынының ұзындығы;

К – тұрақты коэффициенті.

К – коэффициенті талдау барысындағы бөлшектің және ортаның сыну коэффициентін, түскен жарықпен шашыраған жарықтың бұрышын қарастырады.

·турбидиметриялық анализ әдісі лайланған ерітінді арқылы өткен жарық интенсивтілігін азайуын зерттеуге негізделген: Жарық ағынының интенсивтілігін жұтылған және шашырауын қарастырады.

Таратылу шағылысқан толқын ұзындығына және жарықты шашырататын бөлшектердің формасына, кейде олардың жазықтықта орналасуына байланысты болады.

Сұйытылған ерітіндіде жарықтың интенсивтілігі Бугер – Ламберт – Бер заңының теңдеуіне бағынады.

I_t=I₀×10^-кlс, мұндағы

К- ерітіндінің лайлану молярлық коэффициенті.

Бұл әдісте берілген затқа талдау жүргізген кезде нефелометр НФМ аспабы қолданылады.

3.ферменттердің катализдік реакциясы

Фермент молекуласының субстратпен тікелей тиісіп жанасатын бөлігін ферменттің активті орталығы деп атайды. Ферменттің активті орталығы субстратпен байланысуға және ыдыратып өзгертуге міндетті. Активті орталық бүйір радикалында функционалды тобы бар амин қышқылдарының қалдықтарынан түзіледі. Күрделі ферменттерде активті орталыққа амин қышқылдарынан басқа металл иондары мен коферменттер кіреді. Олар катализ кезінде маңызды қызмет атқарады.

Ферменттердің активті орталығында реакцияласуға мынадай амин қышқылдыары кіреді:

1. Цистеин оның құрамында сульфгидрильдік топ –SН бар;

2. Серин, оның құрамында гидроксиль топ- ОН бар;

3. Гистидин, оның құрамында имидазол сақинасы бар;

4. Аспарагин қышқылы мен глутамин қышқылы,ол екеуінің құрамында екінші корбоксильдік топ –СООН бар;

5. Триптофан, құрамында индол сақинасы бар;

6. Гидрофобты амин қышқылдары, құрамында субстраттың полярсыз учаскесіне жақын гидрофобты бүйір топтар болады.

Активті орталық фермент молекуласының бетіндегі шағын ғана бөлік. Ферменттегі амин қышқылдары қалдықтарының үлкен бөлігі орталық активтілігіне әсер етпейді.

Ферменттердің тривиалдық атаулары қысқа да қолдануға ыңғайлы. Мысалы, 2.7.1.2. АТФ: глюкоза-6-фосфотрансфераза. Ал осы ферменттің тривиалдық атауы глюказина. Тривиалдық атаулар негізі екі жолмен пайда болады: 1. фермент әсер ететін субстрат атауына –аза жұрнағын. Мысалы, мальтозаны ыдыратып, глюкозаның екі молекуласына айналдыратын фермент мальтаза деп аталады.2) фермент катализдейтін реакция атауына –аза жұрнағы қосылады.

Катализдейтін реакциялар түріне қарай 6 класқа бөлінеді:

1. Оксидоредуктазалар

2. Трансферазалар

3. Гидролазалар

4. Лиазалар

5. Изомерезалар

6. Лигазалар

Оксидоредуктазалар

Тотықтырушы-тотықсыздандырушы ферменттер, бұлар сутегі атомдарын немесе бөліп шығару арқылы субстраттың тотығу және тотықсыздану процестерін катализдейді.

Оксидоредуктазалар құрамында кофакторлар бар, оларға көбінесе мыналар жатады: НАД+,НАДФ+,ФАД,ФМН және металл иондары. Оған 200 шамасында ферменттер жатады. Мысалға малатдегидрогеназаның алма қышқылын тотықтыру реакциясын қарастырайық:

-ООС-СНОН-СН2-СОО- — -ООС-СО-СН2-СОО-+2Н++2е.

Трансферазалар

Биохимиялық реакцияларда атомдар тобын және молекула қалдықтарын алмастырып ауыстыратын ферменттер. Олар мынандай топтарды бір субстраттан екінші субстратқа ауыстырып жеткізеді: метил,карбоксил,амино, сульфо, формил(С1), фосфат және басқалар.Трансферазалар өздері тасымалдайтын топтарға байланысты метилтрансфераза,ацилтрансфераза, фосфотрансфераза деп аталады.

Фосфотрансфераза ферменттері ішінде киназа деп аталатын ферменттің ерекше маңызы зор. Киназа фосфат топтарын тасымалдап, АТФ-тан басқа субстратқа, углеводтарға, белоктарға т.с.с апарады.

Гидролазалар

Бұл ферменттер химиялық байланыстарды үзеді де, суды қосады. Мынандай топтарға бөлінеді:

А) Эстеразалар күрделі эфир байланыстарын гидролиздейді де,қышқыл және спирт түзеді:

СН3СОО –СН2 –СН3+Н2О –СН3 -СООН +СН3СН2ОН

Б) Липазалар триглицеридтерді ыдыратып, глицерин және май қышқылдарын түзеді;

В) Гликозидалар углеродтағы гликозидтік байланыстарды гидролиздейді. Оларға амитлаза, лактаза, мальтаза, целлобилаза жатады.

Г) Протеиназалар белоктардағы, полипептидтердегі пептидтік байланыстарды гидролиздейді.

Лиазалар

Бұл ферменттер субстратты гидролиздік емес жолмен ыдырауын катализдейді және бұл кезде субстрат молекуласында қос байланыс түзіледі. Мұндай катализ кезінде СО2, Н2О,NН3 сияқты заттар бөлініп шығады және байланыстар С –С, С-N,С –S бойынша үзіледі. Субстрат молекуласындағы қос байланыс бойынша химиялық топтардың қосылуын да катализдей алады.

Изомеразалар

Бұл ферменттер изомерлер түзілу арқылы заттардың молекула ішіндік өзгерістерін катализдейді. Олар сутегі атомдарының, фосфаттарының және ацитильдік топтардың молекула ішінде алмасуын катализдейді, цис-изомерация,транс-изомерация құбылыстарын тудырады.

Лигазалар (синтетазалар)

Бұл ферменттер С –С,С –О, С-N, С-S байланыстар орнату арқылы түзілетін органикалық қосылыстар синтезін катализдейді. Мұндай байланыстар үшін АТФ және басқа да микроэнергия қосылыстардың (ГТФ, ЦТФ, УТФ, т.б) ыдырауынан шығатын энергия пайдаланылады.

Сірке қышқылы мен А коферментінен А ацетилкоферментінің түзілуін ацетилкоферментсинтетаза катализдейді:

СН3 –СООН +НS –КоА +АТФ –СН3 –С ~S –КоА +АМФ+пирофосфат

4.Көмірсулардың сапалық реакциялары

33.билет

1.Титриметриялық талдау әдістерінің мәні. Титриметриялық анализде қолданылатын реакцияларға қойылатын талаптар.

Титриметриялық анализ анықтауға берілген затқа жұмсалған титранттын (реактивтің) дәл көлемін өлшеуге негізделген әдіс, сондықтан оны кейде көлемдік анализ деп атайды.

Сол жұмсалған титранттың көлемі арқылы анықталатын заттың мөлшерін табады. Титрант ретінде берілген ерітіндінің концентрациясы жоғары дәлдікпен анықталған болу керек. Бұндай ерітінді титрленген немесе стандартты деп аталады. Ал титрленетін (анализге берілген ерітінді) жұмысшы енрітінді деп аталады.

Титрлеу - бұл титрант титрлейтін ерітіндіні жайлап (тамшылатып) қосып отыру.

Эквиваленттік нүкте (Э.Н.) – бұл титрлейтін ерітінді мен титранттың көлемі химиялық эквивалентті түрде тең болған кезі.

Эквиваленттік нүктеге жеткен кезде эквиваленттік заң орындалады.

Титрант ерітіндісін стандарттау – бұл оның жоғары дәлдікпен концентрациясын тұрақтандыру.

2.Химиялық анализ әдісі: гравиметриялық;

Гравиметриялық анализ әдісінің мәні.

Гравиметриялық анализ заттардың массасын анықтауға негізделген.

Гравиметриялық анализдің екі түрі бар: айдау әдісі және тұнбаға түсіру әдісі.

айдау әдісі мен ұшқыш заттардың массасын анықтайды;

тұндыру әдісі мен тұнбаға түсетін заттарды анықтайды.

Гетерогенді ортадағы тепе-теңдік (С.Ж.Ж.- студенттің жеке жұмысы)

Аз еритін қосылыстарды тұнбаға түсіргенде гетерогенді жүйемен кездесеміз. Тұнба ерітіндімен беттескенде екі жүйе болады –қатты және сұйық. Бұл жағдайда тұнба ериді, осы кезде динамикалық тепе-теңдік орнайды.

тұнба АВ А+ + В- ер-ді.

Массалық әсерлесу заңы бойынша, тепе-теңдік орнағанда,

 КАВ немесе соnst [А+][В-]  КАв; соnst

мұндағы;

[А+][В-] - концентрациялық көбейткіш (КК);

КАВ - ерігіштік көбейткіш (ЕК).

ЕК-бұл гетерогенді тепе-теңдіктің тұрақтысы (константа) тұнба ер-ді яғни ЕКАК  [А+][В-]

3.Нуклеин қышқылдарының құрылымы.

Нуклеин кышкылдары – тукым куалау негиздери

Алгашкы тиршилик нышандары будан 3,2 млрд жыл бурын пайда болган. Узакка созылган эволюция натижисенде табиги сурыпталу жолымен казирги тиршилик иелери – жануарлар, адам, осимдиктер, микроорганизмдер дуниеге келди. Тири организмдердин аса гажап касиети – ата тегине уксас озиндей Жана организмди жарыкка шыгаруы. Осы бир табигаттын улы жумбагы гылым ушин аркашанда асса манызды проблема болып келди. Оны шешуге букил дуние жузинин галымдары атсалысты.

Тири организмде жогары молекулалы уш кослыс бар. Олар – нуклеин кышкылдары, белоктар жане полисахаридтер. Осы жакын уакытка дейин ондай косылыстардын тузилуи жанеаткаратын кызмети айкын болмай келди. Казирги кезде аталган биологиялык жогары молекулалардын аркайсысынын аткаратын кызмети дал аныкталып, тукым куалайтын касиеттин негизи, тири организмнин барлик ерекшиликтерин кайталап жарыкка шыгарушы – нуклеин кышкылдары екени белгили болды.

Нуклеин кышкылдарынын химиялык курамы

Нуклеин кышкылдары (НК) дегенимиз нуклеотид калдыктарынан туратын жогары молекулалы органикалык кышкылдар. Нуклеодитер (мононуклеодитер) пуриндик немесе пириминдик негизден, пентоза комирсуларынан (Д-рибоза немесе Д-дезоксирозадан) жане фосфат кышкылынан куралады. Нуклеин кышкылынын курамына киретин пурин негиздеринин ишинде асиресе аденин (А) мен гуанин (Г); пиримидин негиздеринин ишиндеги асиресе маныздысы – уранил (У), тимин (Т) Жане цитозин (Ц).

Азотты негиздер (пуриндик немесе пириминдик негиздер), пентоза Жане фосфор кышкылы ушеуи озара косылысып, мононуклеотид молекуласын тузеди. Томенде еки мононуклеотидтердин курылым формуласы берилген. Онын биреуинин курамында пуриндик негиз (аденил кышкылы немесе аденозинмонофосфат, кыскаша АМФ), екиншисинин курамында пириминдик негиз (уридил кышкылы немесе уридинмонофосфат, УМФ) бар.

Гуанин, цитозин Жане Тимин де дал осындай мононуклеотидтер тузеди. Осындай мононуклеотидтер тисинше гуанил кышкылы (гуанозинмонофосфат, ГМФ), цитидил кышкылы (цитидинмонофосфат, ЦМФ) жане тимидин кышкылы (тимидинмонофосфат, ТМФ) деп аталады.

Мононуклеотидтер фосфор кышкылынын бир жане еки калдыгын косып алады да, тисинше нуклеозиддифосфаттар (АДФ, ГДФ, УДФ, ЦДФ Жане ТДФ) жане нуклеозидтрифосфаттар (АТФ, ГТФ, УТФ, ЦТФ, жане ТТФ) тузеди. Бул жагдайда аденозиндифосфат (АДФ) жане аденозинтрифосфат (АТФ).

Курамында рибоза бар нуклеотидтерди рибонуклеотидтер деп, ал курамында дезоксирибоза барын – дезоксирибонуклеотидтер деп атайды.

Мындаган мононуклеотидтер (мономерлер) полимерленеди де, нуклеин кышкылынын макромолекуласын (полимер) тузеди, оларды полинуклеотидтер дейди.

Нуклеотидтер курамына киретин канттын табигатына сайкес нуклеин кышкылдарынын химиялык жане биологиялык касиеттери жонинде биринен-биринин улкен айырмашылыгы болады.

Дезоксирибонуклетидтерден туратын нуклеин кышкылдарын дезоксирибонуклеин кышкылы (ДНК) деп, егер ондай кышкыл рибонуклеотидтерден куралса, онда рибонуклеин кышкылы (РНК) деп аталады.

РНК молекуласы тукым куалайтын белгилерди урпактан-урпакка беруге комектеседи Жане ДНК курамына салынган генетикалык малиметтерди жузеге асыруга катысады.

Дезоксирибонуклеин кышкылы

Ар клетканын еки боликтен – цитоплазма мен ядродан туратыны белгили. Клетка ядросынын ишинде узын да жип-жинишке, тыныштык куйде арен-арен коринетин заттар – хромати жипшелери кишкентай таякшаларга - хромосомаларга айналады. Хромосомалардын саны, пишини жане молшери организмнин ар тури ушин туракты.

Хромосома – ДНК мен белоктан куралган курдели жуйе, хромосома белоктары гистондар жане гистон емес кышкыл белок болып келеди. Бул белоктар хромосома курылымын калыпта устап туру ушин кажет.

Хромосомаларда далирек айтканда, ДНК курамында гендер бар. Гендер организмнин озине гана тан куалайтын белгилерин аныктайды.

Химиялык курамы

ДНК курамына азоттык негиздер аденин, гуанин, цитозин жане тимин киреди. Булардан озге ДНК курамында шагын молшерде 5-метилцитозин Жане т.б. минорлык негиздер бар. Азоттык негиздер, дезоксирибоза Жане фосфор кышкылы ушеуи 4 дезоксирибонуклеотид тузеди, булар ДНК – нын мономерли тизбеги болып табылады. Жануарлар мен микроорганизмдердин ар туринин ДНК курамындагы пурин негиздери мен пиримидин негиздеринин саны ар турли екен.

Молекулалык массасы

Бактериялар, фагтар Жане вирсутардын ДНК-сынын м.м. 10 – 10 дальтон аралыгында. Жануарлар мен жогары сатыдагы осимдиктер ядросындагы ДНК м.м. анагурлым коп, 10-10. клеткадагы ДНК саны унеми туракты, суткоректи жануарлар клеткасындагы ДНК массасы 6 пг.

ДНК молекуласынын курылымы

ДНК курамына негизинен 6 турли зат канна киргенимен (4 азоттык негиз, дезоксирибоза жане фосфор кышкылы), онын молекулалык курылымы оте курдели. Бир нуклеодитдтин дезоксирибозасы жане екинши нуклеотидтин фосфаты комегимен нуклеотидтер озара байланысып жалгасады да, узын полинуклеотидтик тизбек тузеди. Осындай тизбектеги нуклеотидтердин орналасу тартибин ДНК-нын биринши реттик курылымы деп атайды. Нуклеотидтер арасында фосфодиэфирлик байланыстар тузилуге 3 жане 5 жагдайдагы пентоза калдыгынын гидроксил топтары катысады.

ДНК молекуласы кенистикте параллель орналаскан кос кабат спиральга уксайды. Бул ДНК молекуласынын екинши реттик курылымы. Еки полинуклеотид тизбек озара буранда сиякты жалгасып, азотты негиз аркылы байланыскан. Азотты негиздер спиральдын ишине орналасакан, ал пентозды-фосфорлы калдыктар ДНК молекуласынын сырткы жагына карай багытталган.

Хромосомдагы ДНК-нын коскабат спирали белоктармен кобинесе иондык байланыс аркылы жалгасакн. Мундай комплекстин ушинши реттик курылымы бар. Хромосомдагы гистондар гинин мен лизинге бай келеди. Гистондардын силтилик касиети бар. Гистондарды бес турге боледи, ондай турлердин озара айырмашылыгы аталган амин кышкылдары молшерине байланысты. Гистондар мыналай белгилермен бериледи. Н1, Н2, Н3, т.с.с.

Хромосомолардын гистон емес белоктарынын кышкылдык касиети бар. Ондай белоктар оте коп, жузден асады. Хромосоманын курылысын баскаратын актин мен миозин, РНК, ДНК синтези ушин кажетти артурли ферментер осындай белоктарга жатады.

4. Белоктардын ерігіштігін анықтау Белоктардың ерігіштігі

Белоктрадың ерігіштігі еріткіш табиғатына, ортаның рН көрсеткішіне, ерітіндінің иондық күшіне және молекула құрылымына байланысты. Кейбір белоктар суда ериді, екінші біреулері тұздардың сұйық ертіндісінде, үшінші біреулері еріткіштіе ерімейтін белоктар да бар.

Белоктардың суда және су ерітінділерінде ерігіштігі олардың құрылымына, яғни амин қышқылдары қалдығындағы бүйірлік топтарғажәне олардың иондануына байланысты. Белоктардың тұзды ерітіндідегі ерігіштігі иондық күшке (μ әрпімен белгіленеді) тәуелді. Ондай күшті табу үшін әр ион концентрациясы жиынтығының жартысын оның валенттілігі (яғни заряды) квадратына көбейтеді:μ = ½ ∑ С∙ Z2,

мұндағы; С - әр ионның концентрациясы;

Z – ионның электр заряды.

Бұл формуладан мынадай қорытынды шығаруға болады: иондық күш төмен болған кезде белоктың ерігіштігі артады. Ерітіндінің иондық күші артқан кезде белоктың ерігіштігі төмендейді де, белок ерітндінің түбіне шөгеді.Тұздың концентрациясы жоғары болған кезде белоктарды тұнбаға шөктіру осыған негізделген.

Белоктардың тұнбаға шөгуі су молекулаларына қатысты тұз бен белоктың өзара бәсекесіне байланысты. Бұл кезде тұз иондары судың көпшілік бөлігімен байланыса алады да, белокты ерітетін судан азғантай ғана қалады, сондықтан белоктың ерігіштігі төмендейді де, ол тұнба бөліп шөгеді.

Белоктың ерігіштігі ортаның рН шамасына байланысты. рН шамасы изоэлектрлік нүктеге жақындаған кезде белок молекулалары арасындағы бірін-бірі итеру күші азаяды, белок молекулалары бірігіп үлкейеді де, белок тұнбаға шөгеді.

34.билет

1.Тұнбаның ластануы және оны тазарту. Кристалды тұнбаның түзілуі.

Қатты фазаның (тұнбаның) түзілу күрделі процесс, оны мына схемамен көрсетуге болады.

Кристалды тұнбаның түзілуі.

Аналитикалық мақсатта күрделі кристаллды тұнбамен жұмыс жасаған ыңғайлы. Осыны ескеріп күрделі кристалды тұнбаның түзілуіне жағдай жасау қажет.

Аморфты тұнбаның түзілуі.

Аморфты тұнбалар коллоидтты бөлшектердің бірігуінен түзіледі. Коагуляция және пептизация процессін болдырмау үшін, аморфты тұнба түзілуіне жағдай жасау қажет.

Гравимериялық анықтаудың оптимальды жағдайын жасауға теориялық негіздер.

Кез-келген затты анықтау үшін, анализдің дәл мәні қажет, сондықтан оптимальдық жағдайды жасау керек:

Тұнбаға түсіргішті анықтау;

Тұнбаға түсу және гравиметриялық форманы дұрыс анықтау;

рН тұнбаға түсуге әсері;

Кешентүзілудің әсері;

Жуатын сұйықты таңдау;

Тұз эффектісі.

Бірігіп тұнбаға түсу (соосаждение).

Тұнба түзілген кезде бірігіп басқа қоспалар түседі. Оның бірнеше түрі бар: адсорбция, окклюзия, изоморфизм:

• адсорбция: қоспа қатты фазаның бетінде орналасады;

• окклюзияда қоспа тұнбаның ішкі қабатында орналасады;

• изоморфизмде аралас кристаллдар түзіледі.

Анализ жүргізген кездегі бірігіп тұнбаға түсудің себептері:

• гравиметриялық анықтау жүргізгенде қате жіберу;

• микрокомпонент кез-келген коллектор-мен (носитель) бірігіп түседі;

• реакцияның сезімталдығын артырады;

• тұнбаға түсу жағдайын арттырады;

• анализге кедергі жасайтын заттарды жою.

Ластанудан тазарту жолдары:

•Қоспаларды басқа иондармен біріктіріп, аз тұнбаға түсетін формаға ауыстырады;

• тұнбаны жақсылап жуу;

• қайта тұнбаға түсіру;

• тұнбаға түсіру талаптарын бұзбау.

Гравиметриялық әдістегі есептеулер:

• Анализге берілген заттың (навескасын) сынамасын есептеу.

m(анализ.зат) К мұндағы,

К – тұнбаның түріне сәйкес коэффициент.

Егер тұнба аморфты болса К = 0,1, ал кристалды болса К = 0,5

p, q - стехиометриялық коэффициен

• Тұнбаға түсіргіштің (т.т) көлемін есептеу.

V(т.т.)  1,5 мұндағы

g, р – стехиометриялық коэффициент;

, - тұнбаға түсіргіштің тығыздығы;

• анықталатын заттың мөлшерін есептеу.

F мұндағы

Р, q – стехиометриялық коэффициент.

m(анық.зат)  m (грав.ф)F

(анықзат)  

2. Гетерогенді ортадағы тепе-теңдік

Массалық әсерлесу заңы бойынша, тепе-теңдік орнағанда,

= К_АВ немесе =соnst [А⁺][В^-] = К_Ав; =соnst

мұндағы;

[А⁺][В^-] - концентрациялық көбейткіш (КК);

К_АВ - ерігіштік көбейткіш (ЕК).

ЕК-бұл гетерогенді тепе-теңдіктің тұрақтысы (константа) тұнба ер-ді яғни ЕК_[_АК_]= [А⁺][В^-]

3.Сүтқышқылды, майқышқылды ашыту.

Триглицеридтердің қүрамына кіретін май қышқылы гидролиз кезінде оңай бөлініп шығады. Ол қышқылдың жағымсыз дэмі, сасық иісі бар, сүт майын жэне сары майды бүлдіретін осы қышқыл.

Тригицеридтерді үзақ сақтау кезінде жэне қанықпаған қышқылдар тотығуының жағымсыз кезінде оттегінің эсерінен гидроасқын тотықтар ғана түзіліп қоймай, мынадай қүрылымды асқын тотықтар да түзіледі. Асқын тотықтардың ары қарай тағы тотығуы мүмкін, бүл кезде — С — С -арасындағы коваленттік байланыстар үзіледі де, альдегидтер, кетондар, төмен молекулалы карбон қышқылдары сияқты тотыға түскен қосылыстар түзеді. Тотығудың мүндай өнімдері азық-түлік өнімдерінің сапасын нашарлатады, майды ашытып бүлдіреді.

Сүт қышқылды ашу — көмірсулардың сүт және сірке кышқылына дейін ыдырап ашуы.

4.Гормондарға жалпы сипаттама

Жоғары сатыдағы жануарлар ағзасының миллиардтаған клеткалардан тұратыны белгілі және олардың бәрі бір-бірімен тығыз байланысқан. Осыншама көп клеткалар өзара үйлесімді әрекет жасайды, сондықтан ол тірі ағза денесі біртұтас болып табылады. Клеткалардың үйлесімді әрекетін жүйке жүйесінде және эндокрин бездерінде жасалатын заттар реттеп отырады.

Денедегі барлық бездерді ішкі және сыртқы бездер деп екі топқа бөледі. Сыртқы секрециялық (секреция – сөл бөлу, шығару) бездерінің өзектері арқылы олардың өнімдері, яғни секреттері қуыс мүшелерге құйылады немесе дененің сыртына шығады. Сондықтан оларды сыртқы секрециялық немесе экзогендік бездер деп атайды. Оларға сілекей, қарын, май, тер, ішек, ұйқы безінің кей клеткалары, бүйрек, бауыр т.б. жатады. Ал ішкі немесе эндокриндік бездердің өнімін сыртқа шығаратын өзектері болмайды.

Эндокрин (грек endokrin – ішке шығарамын) бездерінде немесе ішкі секреция бездерінде гормондар түзіледі, ол гормондар қанға қосылады да, қан арқылы синтезделген жерден қашықта орналасқан нысанаға алынған жасушаға жетеді. Эндокрин бездерінің гормон арқылы берілетін хабары тез емес, баяу жетеді, бірақ оның әсері ұзақ болады.

Гормондардың түзілуін жүйке жүйесі, әсіресе ми қабығы реттеп отырады.

Гормон дегеніміз – биохимиялық процестерді реттейтін және адам мен жануарлардың асас маңызды тіршілік қызметіне қоздырушы әсер ететін химиялық зат.

“Гормон” деген термин гректің қоздырамын деген сөзінен шыққан (hormao – қоздырамын, қозғалтамын). Химиялық құрамына қарай гормондар – белок, полипептид, липидтер немесе стероидтарға жатады. Гормондар ішкі секрециялық бездерден басқада, ас қорыту жолының мүшелерінде, бүйректе, бауырда да түзіледі. Барлық гормондар ағзадағы зат алмасу процестеріне әсер етеді.

Гормондар тек жасуша деп аталатындарға ғана әсер етеді, ол клеткалардың ерекше маманданған рецепторлары (receptor – қабылдаушы деген латын сөзінен шыққан) болады, ондай рецепторлар плазмалық мембранаға немесе клетка ішіне орналасақан және олармен байланысқан. Гормондар тиісті рецепторлармен өзара әрекеттесу нәтижесінде ғана биохимиялық процестергеәсер етеді, биохимиялық процестерді тездетеді, ал кейде тежейді. Гормонның жалпы өмірі ұзақ емес, әдетте ол бір сағатттан кем.

Гормондар ағзада асас маңызды үш түрлі қызмет атқарады:

физикалық, жыныстық жетілуіне және ақыл-ойдың дамуына көмектеседі;

физиологиялық мүмкіндік жасайды және оны қамтамасыз етеді;

бірқатар асас маңызды физиологиялық көрсеткіштердің (осмостық қысымының, қандағы глюкоза деңгейінің) бірқалыпта болуына қамтамасыз етеді.

Эндокрин бездерінің құрылым мен қызметін, одан бөлініп шығатын секреттерді және зат алмасуда гормондардың реттегіш механизмдерін зерттейтін биохимия тарауын эндокринология деп атайды.

Соңғы кездерде өсімдіктерден де олардың өсуін реттейтін гормондар табылған. Химиялық табиғатына қараай гормондар 4 топқа бөлінеді.

Белоктік және пептидтік: инсулин, глюкагон, гипофиз, гипоталамус, қалқанша маңындағы без гормондары.

Тироксин, адреналин, норадреналин, т.с.с. амин қышқылдарының туындылары болып табылатын гормондар.

Стероидтық: жыныс бездерінің гормоны, бүйрек без гормоны, т.б.

Жергілікті әсер ететін гормондар: полиқанықпаған май қышқылдарының – простагландиндер.

35.билет

1.Химиялық анализ әдісі: титриметриялық.

Титрлеу - бұл титрант титрлейтін ерітіндіні жайлап (тамшылатып) қосып отыру.

Эквиваленттік нүктеге жеткен кезде эквиваленттік заң орындалады.

Титрант ерітіндісін стандарттау – бұл оның жоғары дәлдікпен концентрациясын тұрақтандыру.

2.Гравиметриялық талдау тәсілі. Тұнбаның түзілу механизмі және қасиеті.

Аналитикалық химия теориялық негіздері қоғамтану пәнінің заңдары, Д. М. Менделеевтің периодтық заңы, зат массасының және энергияның сақталу заңы, заттың құрам тұрақтылық заңы, массалық әсерлесу заңы А. М. Бутлеровтың химиялық құрылыс теориясынан құралады.

Аналитикалық химияда анализдеу мен синтездеу тығыз байланысты. Анализ-бұл заттардың құрам бөлігін анықтауға және химиялық қосылыстарды синтездеуге, түсті ерітінділерді, ерігіштігі аз кристалды заттарды зерттеуге негізделген.

Гравиметриялық анализ заттардың массасын анықтауға негізделген.

Гравиметриялық анализдің екі түрі бар: айдау әдісі және тұнбаға түсіру әдісі.

• айдау әдісі мен ұшқыш заттардың массасын анықтайды;

• тұндыру әдісі мен тұнбаға түсетін заттарды анықтайды.

Гетерогенді ортадағы тепе-теңдік (С.Ж.Ж.- студенттің жеке жұмысы)

тұнба АВ А+ + В- ер-ді.

Массалық әсерлесу заңы бойынша, тепе-теңдік орнағанда,

 КАВ немесе соnst [А+][В-]  КАв; соnst

мұндағы;

[А+][В-] - концентрациялық көбейткіш (КК);

КАВ - ерігіштік көбейткіш (ЕК).

ЕК-бұл гетерогенді тепе-теңдіктің тұрақтысы (константа) тұнба ер-ді яғни ЕКАК  [А+][В-]

3.Е витаминінің қасиеті және биологиялық белгілері. Қандай негізгі тағам өнімдерінде кездеседі?

Е витамині 1921 жылы Иванс деген зерттеуші ашты. Жануарларды қолдан тек жасанды тамақпен 54% жүгері крахмалы, 18% казеин, 15% шошқа майы, 9% сары май, 4 %тұздың қоспасы және 5 %құрғақ сыра ашытқыларымен қоректендіргенде, олардың ұрықтарының өсіп-өнуі тоқталып төлдемейтіндігі анықталды. Бұл құбылыс Е витамині жетіспеуінен екен. 193 жылы Иванс бидай тұқымы ұрығынан Е витаминін бөліп алды, ά - токоферол (грек тілінде tokos -ұрпақ, phero-алып жүру, жалғастыру деген мағынаны білдірді) деп аталады.

Химиялық табиғаты мен қасиеттері

Е витамині немесе токоферол сары түсті май тәріздес сұйықтық.

Е витамині бауырда, май ұлпаларында, қанның түйіршіктерінде, жұмыртқаның сары уызында көп мөлшерде кездеседі. Адам ағзасына Е витамині негізінен сүт арқылы беріледі, 100 мл сүтте орта есеппен 0,12 мг осы витамин боады.

Бидай дәнінің тұқымынан алынатын май да токоферолға бай келеді, оның 1 мл-де 3 мг витамині бар. Соңғы кездері Е витаминіне бай шырғанақ майын да пайдаланады.Сөйтіп, күнделікті жиі пайдаланылатын тағамдарда Е витамині жеткілікті екен. Әсіресе, ол өсімдік майларында көп. Сондықтан, адам ағзасынд бұл витаминнің жеткіліксіздігі өте сирек кездеседі.

4.Нуклеин қышқылдарының химиялық құрамы.

36.билет

1. Тұнбаның ерігіштігіне әсер ететін факторлар.

Тұнбаның ерігіштігіне әсер ететін факторлар.

1. Ерітіндінің рН-ң өзгеруі – сутегінің көп иондары тұнбаның еру қабілетін арттырады.

2. Ерітіндінің құрамында кешен түзуші заттар болса-тұнба ериді.

3. Тұз эффектісі-тұнбаның ерігіштігі ұқсас иондары жоқ басқа тұздардың қатысуы мен артады.

Бөліп түнбаға түсіру. Ерітіндіде қатысатын бірнеше иондар тұнба түзеді. ЕК-ке байланысты тұнбаға түсу реті: бірінші ЕК-аз тұнба арықарай ЕК-тің артуына байланысты тұнба түзіле береді.

Тұнбаға түсіру әдісінің схемасы:

Пробаны (затты) өлшеу және еріту;

- Анықтайтын компонентті тұнбаға түсіру;

- Сүзу және жуу;

-Кептіру және қақтау (прокаливание);

- Өлшеу және анализ нәтижесін есептеу.

Бұлардың ішіндегі негізгісі тұнбаға түсіру. Тұнбаға түсіргішті дұрыс таңдау мен тұнбаға түсіру заттың формасына, структурасына, тұнбаның тазалық дәрежесіне және оның мөлшеріне, концентрациясына байланысты болады.

2..Стандартты ерітінділер. Титрлеу тәсілдері.

Титрант ерітіндісін стандарттау – бұл оның жоғары дәлдікпен концентрациясын тұрақтандыру.

Ерітіндіні стандарттау. Дайындалған ерітінді: 1) Жеке пипетир-өлшеуленген 2) Стандартты ерітіндімен Тұрақтандырылған ерітінді әдісі: 1) Фиксанал әдісі

Қышқылдық – негіздік әдіс.

Н⁺ + ОН^-= Н₂О – бұл әдіс осы реакцияға негізделген.

Қышқылдық – негіздік титрлеу әдісінің екі түрі бар:

· алкалиметрия – титрант – негіз титрлейтін ерітінді – қышқыл

· ацидиметрия – титрант – қышқыл титрлейтін ерітінді – негіз.

Бұл әдісімен Н⁺ және ОН^- концентрациясы өзгереді. Яғни титрлейтін ерітіндінің рН өзгереді. рН-тың белгілі бір мәнінде эквиваленттік нүктеге жетеді, осы кезде титрлеуді тоқтатамыз.

Қышқылдық – негіздік титрлеу индикаторлары.

Э. Н. анықтау индикатордың көмегімен жүргізіледі, рН – тың белгілі мөлшерінде ерітіндінің түсі өзгереді. Индикатордың түсінің өзгеруі. Освальдтың иондық теориясына және хромоформ теориясына негізделеді.

Титрлеудің - 4 түрі бар:

күшті қышқылды күшті негізбен және керісінше титрлеу;

әлсіз қышқылды күшті негізбен және керісінше титрлеу;

күшті қышқылды әлсіз негізбен және керісінше;

әлсіз қышқылды әлсіз негізбен титрлеу.

3.В1 витаминінің қасиеті және биологиялық белгілері. Қандай негізгі тағам өнімдерінде кездеседі?В1 витамині (тиамин, антиневриттік витамин, аневрин)Тамақ құрмында тиамин немесе В1 витамині жоқ болса, бери-бери немесе полиневрит деген ауруға шалдығады.В1 витамині қауызынан тазаланбаған күріште,ірі тартылған ұнда,тағы басқа өсімдік тағамдарында кездеседі.Сүтте,жұмыртқаның сары уызында,бауырда, бүйректе,етте көп болады Химиялық табиғаты мен биологиялық маңызыВ1 витаминінің жалпы формуласы - C12H17N4OSCIHCI Тиаминнің құрамында 2 гетероциклды сақина болады:пирамидин және тиазол. Тиазол молекуласында амин тобы мен күкірттің кездесуіне байланысты тиамин деген атқа ие болады.Табиғатта таралуы. Тиамин өсімдіктер тектес өнімдер, әсіресе бидай, күріш, қара бидай дәндерінің қауызы,ашытқы оған бай келеді. Жануар тектес өнімдерден: бауырда, мида, бұлшық еттерде, жүректе, жұмыртқаның сары уызында, сүтте кездеседі. Рационда көмірсулардың мөлшері көбейген сайын ағзаның тиаминге деген Тиаминнің адам ағзасы үшін тәуліктік қажеттілігі 2-3 мг-нан аспайды қажеттілігі арта түседі

4.Фоль реакциясы арқылы нені анықтадыңызФолин реакциясы. Күшті негіздер және фосфорлы-молибденді-вольфрам қышқылы қатысқан кезде мыс иондары Сu2+ белокпен қосылып, көк түске боялады. Пептидтік байланысы бар мыс иондарының комплексі мен фосфорлы-молибденді-вольфрам қышқылы тирозинмен реакцияға түседі. Бұл реакция биурет реакциясымен салыстырғанда сезімтал келеді. Осы реакциямен лоуридің әдісі бойынша белоктардың мөлшерін анықтайды (500 нм мөлшері кезіндегі ең көп сіңіруі бойынша).

37 билет

1.Тотығу – тотықсыздану титрлеу (редоксиметрия).

Тотығу-тотықсыздану титрлеу әдісі-анықталатын затты тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш титрлеуге негізделген.

Тотығу-тотықсыздану реакциясының төрт түрі бар:

перманганатометрия – KMnO4;

- иодометрия – J2 немесе J-;

дихроматометрия –K2Cr2O7;

броматометрия – KBrO3.

Тотығу-тотықсыздану раекциясының негізінде электронейтралды заң жатады: егер бір зат тотықса белгілі бір электронын беріп, келесі зат тотықсызданады, электронды қабылдап электронейтралды заң материяның сақталу заңының жалғасы

Екі жүйң жартылай реакциясының схемасын былай жазуға болады:

Тотық.1+Тотықсыз.2 Тотықсыз.1+Тотық. 2 редокси жұптары қатысады.

Тотығу-Тотықсыздану бағыты тотығу-тотықсыздану потенциалының редокс-жұбының салыстырмалы күшіне байланысты. Тотығу-тотықсыздану потенциалын өлшеуді гальваникалық элементтің көмегімен жүргізеді, ол стандартты потенциал деп аталады – Е0.

стандартты потенциал – ионды беру және қабылдау қабылеті;

Е0 – үлкен болған сайын күшті тотықтырғыш, керісінше тотықсыздану қабылеті аз;

2-і тотықтырғыштан қайсысының күші аз болса содан электронды алады;

егер Е(Э.Қ.К.) Е0(тот.) – Е0(тотықсыз)  0 болса, онда тотығу – тотықсыздану реакциясы редоксиметрияда қолданады.

Тотығу-тотықсыздану реакциясы Нернст теңдеуімен көрсетіледі:

Е т-з Е0тт / тз + ln.

2.Қышқылдық – негіздік титрлеу индикаторлары. Нейтралдау әдісінің графикалық көрнісі.

Қышқылдық – негіздік әдіс.

Н+ + ОН- Н2О – бұл әдіс осы реакцияға негізделген.

Қышқылдық – негіздік титрлеу әдісінің екі түрі бар:

• алкалиметрия – титрант – негіз титрлейтін ерітінді – қышқыл

• ацидиметрия – титрант – қышқыл титрлейтін ерітінді – негіз.

Бұл әдісімен Н+ және ОН- концентрациясы өзгереді. Яғни титрлейтін ерітіндінің рН өзгереді. рН-тың белгілі бір мәнінде эквиваленттік нүктеге жетеді, осы кезде титрлеуді тоқтатамыз.

Қышқылдық – негіздік титрлеу индикаторлары.

Қышқылдық – негіздік титрлеу индикаторлары. Нейтралдау әдісінің графикалық көрнісі

Қышқылдық – негіздік әдіс.

Н+ + ОН- Н2О – бұл әдіс осы реакцияға негізделген.

Қышқылдық – негіздік титрлеу әдісінің екі түрі бар:

• алкалиметрия – титрант – негіз титрлейтін ерітінді – қышқыл

• ацидиметрия – титрант – қышқыл титрлейтін ерітінді – негіз.

Қышқылдық – негіздік титрлеу индикаторлары.

3.В2 витаминінің қасиеті және биологиялық белгілері. Қандай негізгі тағам өнімдерінде кездеседіВ2 витамині (рибофлавин)В2 витаминінің жалпы формуласы-C17H20N4O6. Тамақта рибофлавин болмаса, баланың бойының өсуі тежеледі және ерін, мұрын, көз, құлақ айналасындағы кілегей қабықшасының бұзылуына, көздің мүйіз қабатының қабынуы мен хрусталиктің күнгірттенуіне (катаракта) әсерін тигізеді.В2 витамині тотығу және тотықсыздану реакцияларына қатысады. Олай болса, В2 витаминінің зат алмасудағы маңызы да өте зор.В2 витамині әсіресе клетканың, яғни ағзаның өсіп-өнуіне әсерін тигізеді. Бұл витаминнің тағамдарда жетімсіздігі адамдардың, әсіресе балалар бойының өсуі қабілетін де төмендетеді. В2 витаминінің көздің көру процесінде де үлкен мәні бар.Әсіресе,бұл витамин А витаминімен бірге қараңғы түсе көздің көруіне және әр түрлі түсті айыруына қажет.В2 витамині сиырдың сүті,жұмыртқа,картоп,капуста,сәбіз,қара нан,бұршақ тағамдарында көп болады.Рибофлавин картопта,орамжапырақта,қара нанда,ашытқыда,қызанақта сәбізде,жұмыртқада,бауырда,сүтте және сүттен жасалған тағамдарда көп кездеседі. В2 витамині дәрі ретінде де қолданылады. Әсіресе жараның тез жазылуына және көздің көру қабілетін арттыруға әсері үлкен. В2 витаминнің кейбір тағамдардың құрамындағы мөлшері (100г, тағамда мг) Табиғатта таралуы. Рибофлавинді өсімдіктер мен жануарлар синтездеп жасайды. Бұл витаминге әсіресе бай өнімдерге бауыр, ашытқы, бидай, қарабидай, бұршақ тұқымдас өсімдіктер жатады. Ол сүтте, жұмыртқада, бүйректе, болады.Адамға әр тәулікте қажет мөлшері - 2,0-2,5 мг.

4.Белокта альбумин көп пе, әлде проламин көп пе?

38.билет

1.Бугер – Ламберт – Бер заңы. Атом, ион немесе молекула квант жарықтарын жұтып жоғары энергетикалық деңгейге өтеді. Яғни бұл жағдай қозбаған алғашқы түрден қозған екінші түрге айналғанда болады. Жұтылудың нәтижесінде жарық сәулесінің интенсивтілігі концентрация жоғарлаған сайын азаяды.

Дата добавления: 2015-09-12; просмотров: 500 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав

lektsii.net - Лекции.Нет - 2014-2025 год. (0.086 сек.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав