|
Читайте также: |
Беларуская мова ў сям’і індаеўрапейскіх моў. Вытокі беларускай мовы
У свеце, паводле звестак вучоных, налічваецца ад 2,5 да 6000 ізалявана, не ўваходзяць у склад сем’яў ці груп.
Беларуская мова належыць да індаеўрапейскай моўнай сям’і, славянскай групы, усходнеславянскай падгрупы.
Індаеўрапейскія мовы – самая вялікая ў свеце моўная сям’я.У наш час амаль кожны другі жыхар планеты гаворыць на мове
7 Паняцце «білінгвізм». Аспекты білінгвізму Білінгвізм (лац. bilinguis < (bis) = двойчы, lingua = мова), ці двухмоўе, – валоданне і папераменнае карыстанне дзвюма мовамі. Калі ва ўжытку знаходзяцца тры і больш моў – гэта шматмоўе або
полілінгвізм. У навуковай літаратуры можна знайсці і некаторыя іншыя азначэнні гэтага паняцця. І гэта зразумела, бо білінгвізм – гэта вельмі складаны моўны і маўленчы працэс. Так, Ю.Д. Дэшы- рэеў вызначае двухмоўе як «вольнае валоданне ці проста валодан-не дзвюма мовамі». На думку даследчыка, двухмоўе пачынаецца тады, калі ступень авалодання другой мовай шчыльна набліжаецца да ступені валодання першай. У. Вайнрайх лічыць, што білінгвізм –
гэта папераменнае карыстанне дзвюма мовамі ў залежнасці ад сіту- ацыі, а асоб, якія ў той ці іншай ступені валодаюць дзвюма мовамі, называе білінгвамі. На нашай планеце жывуць многія народы. Яны знаходзяцца ў
Вылучаюць наступныя разнавіднасці двухмоўя:
- індывідуальнае, калі дзвюма мовамі валодаюць толькі асоб-ныя члены калектыву;
- групавое, калі двухмоўнымі з'яўляюцца цэлыя групы або асоб-ныя слаі;
- поўнае, ці суцэльнае, калі двухмоўе з'яўляецца характэрным для ўсіх сацыяльна-культурных груп народа;
- дзяржаўнае, калі ў адной краіне статус афіцыйнай, дзяржаў-най маюць дзве мовы, напрыклад, у Фінляндыі – фінская і швед- ская; у Канадзе – англійская і французская.
Па іншых крытэрыях можна выдзеліць такія тыпы двухмоўя: кантактнае, якое ўзнікае ў выніку сумеснага жыцця двух народаў (беларуска-польскае, беларуска-літоўскае), і некантактнае, калі не-пасрэдны кантакт паміж групамі адсутнічае (беларуска-нямецкае).
Білінгвізм і інтэрферэнцыя. Віды інтэрферэнцыі У сітуацыі двухмоўя ўзаемадзеянне моў, якія кантактуюць, Марфалагічная інтэрферэнцыя звязана з разыходжаннямі ў граматычным афармленні рускіх і беларускіх лексем, асабліва тых, якія маюць агульныя карані.
нтэрферэнцыйныя памылкі ў сінтаксісе (сінтаксічная інтэр- ферэнцыя) выклікаюцца адрозненнямі ў будове словазлучэнняў, про- стых і складаных сказаў. У словазлучэннях выразна праяўляецца фанетычнай Лексічная
Лексічная інтэрферэнцыя падзяляецца на ўласна-лексічную (калі ў рускім маўленні выкарыстоўваюцца бе- ларускія словы і наадварот): Леший его ведает, отчего так час- лексіка-семантычную (калі ў маўленні выкарыстоўваюцца словы ў значэннях, якія характэрны для іншай мовы): Урал богатырём приветливым Ручник дороги разост- лексіка-стылістычную (рускія і беларускія словы маюць аднолькавае значэнне, але належаць да розных сты- ляў маўлення): рус. хвороба – (дыялект.) – бел. хвароба (літара- Міжмоўныя амонімы – словы з розных моў, якія поўнасцю або
часткова супадаюць у гучанні або напісанні, але маюць рознае зна- чэнне. У працэсе перакладу тэксту з рускай мовы на беларускую ці Акцэнтная інтэрферэнцыя звязана з разыходжаннямі ў націску рускіх і беларускіх лексемах: рус. ольх'а – бел. в'ольха, рус. киш-
5 Спецыяльнай лексікай карыстаюцца прадстаўнікі пэўнай галіны навукі, прафесіі ці роду заняткаў. Асноўнымі разрадамі спе- цыяльнай лексікі з’яўляюцца тэрміны, наменклатурныя назвы і прафесіяналізмы. Спынімся на азначэннях гэтых паняццяў і пры-вядзём прыклады. Тэрмін (ад лац. terminus – граніца, мяжа) – гэта афіцыйна ўза-коненае слова або словазлучэнне, якое ўваходзіць у тэрміналагіч-ную сістэму пэўнай галіны навукі, культуры, вытворчасці, спорту і
г.д., абазначае спецыяльнае паняцце і мае дакладнае лагічнае азна- чэнне (напр., інтэграл, атмасфера, сінтэз, марфема, гіпотэза, афсайд, пенальці і інш.). Тэрміны могуць быць як агульнанавуко- выя (аналіз, дослед, працэс, мадэль, тэорыя і інш.), так і вузка- спецыяльныя (напр., у генетыцы: храмасома, ген, зігота і інш.; у мовазнаўстве: постфікс, фанема, сінтаксіс, тапонімы і інш.; уплаванні: батэрфляй, кроль, брас і г.д.). Заўважым, што словы агульнай лексікі засвойваюцца людзьмі стыхійна, па меры авало- дання мовай, ствараюцца для патрэб усяго грамадства. Тэрміны ж62
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 202 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |