Мемлекеттің құрылым нысан ы - бұл мемлекеттің ұлттық және әкімшілік-аумақтық құрылымын, құрылымдық бөліктері арасындағы арақатынасын, жоғарғы және жергілікті органдардың мемлекеттік билік арасындағы арақатынасты білдіретін мемлекеттік нысанының бір бөлігі.
Мемлекеттің құрылым нысаны келесі түрлерге бөлінеді:
1) унитарлық (біртұтас);
2) федерация;
3) конфедерация.
1) Унитарлық мемлекет – бұл мемлекеттің орталық органдарына бағынатын, мемлекеттік егемендігі жоқ, әкімшілік – аумақтық бірліктерден тұратын бір тұтас мемлекеттік құрылым. Мысалы, Қазақстан, Италия және т.б.
Унитарлық мемлекет белгілері:
- барлық мемлекетке ортақ заң шығарушы, атқарушы, сот органдарының болуы;
- бір конституция, бір азаматтық, бірыңғай заң жүйесінің болуы;
- мемлекеттік егемендігі жоқ, құрамдас бөліктерден тұруы;
- шағын саны бар ұлттар тұратын біртұтас мемлекетте ұлттық және заңнамалық автономияға жол берілуі;
- сыртқы мемлекет аралық қарым қатынастарды орталық органдардың жүзеге асыруы;
- бірыңғай қарулы күштердің болуы.
2) Федерация – бұл бұрын дербес болған мемлекеттік құрылымдардың ерікті түрде бірігуін білдіретін мемлекеттер одағы.
Федерацияның белгілері:
- федерацияның аумағы, оның субъектілерінің аумағынан тұруы;
- жоғарғы мемлекеттік билікті федералды органдардың жүзеге асыруы;
- әр субъектілердің өзінің конституциясы, мемлекеттік органдары болуы;
- федерация субъектілердің мүдделерін білдіретін Парламент палаталарының болуы;
- негізгі жалпы мемлекеттік сыртқы саясаты федеративті органдардың жүзеге асуы.
Федерация үшке бөлінеді:
- ұлттық;
- аумақтық;
- аралас.
Ұлттық федерация - бұл ұлт белгісі негізінде құрылған мемлекеттердің одағы.
Ұлттық федерацияның белгілері:
- бұндай федерацияның субъектілері бір – бірінен ұлттық құраммен, мәдениеті, тұрмысы, салт – дәстүрі, дінімен ерекшеленетін ұлттық мемлекеттен және ұлттық мемлекеттік құрылымдардан тұруы;
- субъектілердің ерікті түрде бірігуі қағидатын ұстануы;
- үлкен және шағын ұлттардың мемлекеттік егемендігі қамтамасыз етілуі;
- жоғарғы мемлекеттік органдар субъектілердің өкілдерінен тұруы;
- субъектілердің құқықтық жағдайының ерекше болуы.
Аумақтық федерация – бұл аумақтық белгілер негізінде құрылатын одақтық мемлекеттер. Онда өз субъектілердің егемендігі шектеулі болады (АҚШ).
Аумақтық федерацияның белгілері:
- бұндай федерацияны құрайтын мемлекеттік құрылымның егемендігі болмайды. Өйткені, ішкі және сыртқы қарым – қатынастарда олардың қызметі федералды органдардың үстем қызметтеріне байланысты болады;
- оның субъектілері халықаралық қатынастарда тікелей өкілдік ету құқығы жоқ. Оның конституциясында одақтан бір жақты шығу көрсетілмеген, кейде тыйым салынады;
- конституциялық заңнама федерация құрамынан бір жақты шығуды қарастырмайды, кей кездерде оған тыйым салады;
- қарулы күштерді федералды органдар жүзеге асырады.
Аралас федерация – бұл аумақтық және ұлттық белгілер негізінде құрылатын федерация.
3) Конфедерациялық мемлекет – бұл белгілі бір мақсатқа жету үшін, құрылған тәуелсіз мемлекеттердің уақытша заңи одағы (ТМД, ЕО).
Конфедерациялық мемлекеттің белгілері:
- ортақ заңшығарушы, атқарушы және сот билік органдарының болмауы;
- біріңғай әскер, салық жүйесінің, мемлекеттік бюджеттің болмауы;
- бірнеше азаматтықтың болуы;
- бірыңғай ақша жүйесі, кеден ережелері және несие саясаты туралы келісім болуы мүмкін;
- ол ұзаққа созылмайды, ыдырап, унитарлық мемлекетке немесе федерацияға айналуы мүмкін.
Дата добавления: 2015-09-12; просмотров: 524 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |