Читайте также:
|
Биогеоценоз - тiрi жэне олi табигат арасындагы энергия мен зат алмасу байланыстыгы. Биогеоценоз терминiн совет галымы В.М.Сукачев (1940) усынган. Онын алгашкы бойынша биогеоценоз – жер бетiнiн накты бiр болiгiндегi бiртектi табиги элементтердiн жиынтыгы. Биогеоценоздын тiрi табигат курамына автотрофты организмдер мен гетеротрофты организмдер, ал онын олi табигат курамына газ, жер бетiне жакын кенiстiктегi ауа, кун сэулесiнiн куаты, топырак, су, т.б. енедi. Биогеоценозда осiмдiктердiн манызы зор. Олар алгашкы органикалык заттарды курады, ауадагы оттегi мен комiркышкыл газынын тепе-тендiгiн реттейдi, суды буландыру жэне су айналымы урдiстерiне катысады. Топырак арасындагы осiмдiк калдыктарымен, микроорганизмдермен коректенетiн жэне оларды ыдыратып, минералды заттарга айналдырып сапрофаттардын да биогеоценозда манызы аса зор. Биогеоценоз табиги турде немесе адамнын эсерiмен озгерiп отырады.
Экологиянын ен негiзгi обьектiсi экологиялык жуйе, немесе экожуйе – тiрi организмдер жиынтыгынын коректену, осу жэне урпак беру максатында белгiлi бiр тiршiлiк ету кенiстiгiн бiрлесе пайдаланудын тарихи калыптаскан жуйесi. Функциялы турактылыгы аз уакытка созылса да карым-катынаста болатын курауыштары бар кез келген бiрлiктi экожуйе деп атауга болады. Экожуйе деген терминдi 1935 жылы бiрiншi рет усынган агылшын экологы А.Тенсли. А. Тенсли экожуйенi курамына организмдер де, абиоталык орта да кiретiн жер бетiндегi тiрi табигаттын негiзгi функциялык бiрлiгi деп есептеуi жэне онын эр болiгiнiн екiншiсiне эсер ететiнiне назар аударды. Былшайша айтканда, экожуйе зат- тектердiн айналымы мен энергия тасымалдануы журетiн табиги бiрлiк. Экожуйеде заттектер айналымынын журуiне органикалык молекулалардын сiнiмдiлiк турде белгiлi коры жэне организмдердiн уш функнионалды эртурлi экологиялык топтары: продуценттер, консументтер, редуненттер болуы кажет.
Экожуйе бiр-бiрiмен карым-катынастагы екi негiзгi курауыштан экотоптан (жансыз болiгi) жэне биоценоздан(жанды болiгi) турады. Экотопка биоталык курылымдар: литосфера, гидросфера, атмосфера кiредi. Биоценоз - биотопты мекендейтiн продуценттердiн, консументтердiн жэне редуненттердiн кауымдастыгы, ягни осы тiрi экологиялык курауыштардын накты тепе-тенцiгiмен сипатталатын жуйелi жиынтык.
8.Жер ғаламшарының сфералары қанша? (біреуіне анықтама беріңіз)
Биосфера (гр. биос—тіршілік, өмір, гр. сфера — шар) — бұл ұғым биология ғылымына XIX ғасырда ене бастады. Ол кездерде бұл сөзбен тек жер жүзіндегі жануарлар дүниесі ғана аталатын. Кейінгі кездерде биосфера геологиялық мағынада да қолданылады.[1] Биосфера- жердің тіршілік қабаты. Географиялық қабық-литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфераның өзара әрекеттесуі. Биосфераны ғылымға 1875ж Зюсс енгізді. Бірақ биосфера және оның жер бетінде жүріп жатқан процестері туралы ілімнің негізін салған академик В.И. Вернадский болды.Биосфера бірден пайда болған жоқ. Ол өте көне заманнан бері қарай күні бүгінге дейін біртіндеп дамып келеді. Биосфераның ертеден бері қарай құралып келе жатқанын дәлелдейтін палеонтологиялық материалдар қарапайым тірі ағзалардың қалдықтары жер қыртысының әрбір қабаттарынан табылады. Осы қабаттарға сүйене отырып, ғалымдар биосфераның негізгі пайда болу жолдарын анықтады. Биосфераның ең бірінші заманы Архей деп аталады. Бұл кезде биосфера қандай жағдайда дамығаны және қандай тірі азғалар болғаны туралы ешқандай деректер жоқ. Протерозой эрасы – биосфераның екінші дәуірі боп есептеледі. Бұл заман 700 млн жыл бойына созылған. Протерозойда тірі ағзаның қарапайым түрлері тіршілік еткен. Олардың сол дәуірде тасқа жабысқан қалдықтары әртүрлі тау жыныстарынан қазіргі кезде де байқалады. Биосфераның Палеозой эрасы немесе ертедегі тіршілік кезеңі. Бұл дәуір шамамен алғанда бұдан 570 млн жыл бұрын басталып, 300 млн жылға созылған. Бұл эра кембрий, ордовик, силур, девон, карбон және пермь дәуірлері болып бірнешеге бөлінеді.
Дата добавления: 2015-01-07; просмотров: 179 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |