Читайте также:
|
|
Нарықтық экономикада несиенің рөлі аса маңызды. Несие нарығы экономикалық санат ретінде, түпкі есебінде оның мәнін қалыптастыратын құн қозғалысымен байланысты әлеуметтік экономикалық қатынасты білдіреді. Несие нарығы – механизм. Оның көмегімен қаржылық қаражатқа мұқтаж шжс мен халықтың өзара қарым қатынасы және шжс мен халыққа белгілі бір шарттармен қаражатты ұсынуды жүзеге асыратын қарым – қатынас белгіленеді. Несие нарығы арқылы ақша капиталы босатылғанда ақша ұдайы өндіріс процесіндегі экономика салалары арасында қарыз капиталының жинақталуы, бөлінуі және қайта бөлінуі жүзеге асырылады. Несие нарығының мәні онда қандай ақша капиталының, яғни өзіндік капиталдың немесе басқа біреудің капиталының пайдаланғанына байланысты болмайды. Дәлірек айтқанда, банкир өз ісін өзіндік капиталдың көмегімен жүргізе ме немесе өз банкісінде депозитке салынған капиталдың көмегімен жүргізеді ме, мұның еш мәнісі жоқ.
Несие нарығы арқылы өндіріс пен тауар айналымының өсуі, ел үшіндегі капитал қозғалысы, капитал салымындағы жинақтың түрленуі, ғылыми техникалық революцияның жүзеге асуы, негізгі капиталдың жаңғыртылуы жүзеге асырылады.
Несие нарығының мәні мен рөлі оның функциясын да анықтап береді. Несие теориясында оның функциясының мазмұны мен мөлшеріне қатысты бірыңғай көзқарастар жоқ. Алайда өзінің барлық формасында несие мәні қайта бөлу функциясында, айналымның несие құралын жасаушы функциясында тұрақты түрде пайда болып отырады. Кейбір ғалымдардың теориялық тұжырымдарына сүйенсек, Қазақстанның несие нарығына тән төрт функцияны бөліп көрсетуге болады:
· несие арқылы тауар айналымына қызмет ету;
· шаруашылық жүргізуші субъектілердің, халықтың, мемлекеттің, сондай-ақ, шетелдік клиенттердің жинақтарын тарту;
· ақша қорларын ссудалық капиталда тікелей шоғырландыру және оны өндіріс процесіне қызмет көрсететін капитал салымы түрінде пайдалану;
· мемлекеттік және тұтыну шығындарын өтейтін капиталдың көздері ретінде мемлекет пен халыққа қызмет көрсетуді қамтамасыз ету, сондай-ақ, аса қуатты қаржы-өнеркәсіп топтарының қалыптасуына ықпал ету.
Несие нарығы - әр түрлі қорлардың несие ресурстары мен бағалы қағаздар түрінде қалыптасуымен және пайдалануымен органикалық тұрғыға байланысты болатыны белгілі. Оның деңгейі қоғамдық ұдайы өндірісті дамытуға, оның тұтастай әлеуметтік-экономикалық қатынасқа ықпал етуіне кететін ақшалай қордың қозғалысымен, мөлшерімен және бағытымен өлшеніп, анықталады.
Несие нарығының негізгі қатысушылары – несие беруші және қарыз алушы. Несие беруші мен қарыз алушы несие қатынасына түсу арқылы өздерінің мақсаттары мен мүдделерінің біртұтас екенін көрсетеді. Олар несие қатынасы шеңберінде орындарын алмастыруы да мүмкін, егер орындарын алмастыратын болса, несие беруші қарыз алушыға, ал қарыз алушы несие берушіге айналады. Несие нарығының құралы ретінде несие алға шығады. Ол (несие) айырбас сәтінде пайда болып, құнның ұдайы қозғалысын қамтамасыз ететін ссудалық мәміленің формасына енеді. Мұның соңғысы несие қозғалысының өзегі болып табылады.
Коммерциялық банктер нарықтағы негізгі несие берушілерге жатады. ҚР қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды қадағалау және реттеу жөніндегі агенттігі несие нарығында реттеуші орган ретінде танылады.
Дата добавления: 2015-01-07; просмотров: 53 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |