Читайте также:
|
У сіс-ма пахвалы і вымовы, пахвала стымулюю раз-цё +якасцяў, а вымовы прадухіляюць узнік-не -, пры нізкай самаацэнкі, пры няўпэўненасці дзіця ў сябе ў сіс-ме стымулаў п. дамінаваць пахвала. Пры завышанай самаацэн., празмернай самаўпэўненасці т. карыстацца вымовамі. Чым больш дзіця мае прытэнзій на самастойнасць, тым больш строгімі п.б.вымова за недахопы. Адзнака з’я-ца пед. стымулам, які спалучае ў сябе ўласців-ці пахвалы і вымовы: добрая адз. з-ца пахвалой, а дрэнная – вымовай. Крайнія зн-ні адзнак не заўсёды такія стымулюючыя, як сярэднія па велічыні адзнакі (!). У сіс-ме стымулявання дзяцей назіраецца з’ява пагашэння рэакцый, г.зн. вельмі частае выкарыстанне адных і тых жа + або- стымулаў вядзе да паступовай страце іх матывуючай ролі, поспех пасля няўдачы, а таксама няўдача за поспехам прымушаюць індывіда нешта змяняць у сваіх паводзінах. Пед. ацэнка з’я-ца спецыфічным стымулам, які дзейнічае ў вучэбнай і выхав. дз-сці і вызначае яе поспех. Віды пед. ацэнак: 1) прадметныя (адносіцца да таго, што зрабіў дзіця, а не яго асобы, пед. накіравана на змест, прадмет, працэс і вынік дз-ці); 2) персанальныя (адносяцца да суб’екту дз-ці і вызначаюць індыв. якасці ч-ка, як. праяўляюцца ў дз-ці, яго стараннях, уменні і г.д.); 3) матэрыяльныя (разнастайныя сп-бы мат. стымулявання дзяцей за поспехі); 4) маральныя (змяшчаюць у сябе пахвалу або вымову, адносна сіс-ма добра-дрэнна, норма, мараль); 5) выніковыя (аднос. да канчатковага выніку дз-ці і акцэнтуецца ўвага ў асноўным на ім, не прымаючы ва ўлік інш. атрыбутамі дз-ці, як рабілася); 6) працэсуальныя (адносяцца да працэсу, а не да канчатковага выніку дз-ці, як быў атрымана вынік); 7) колькасныя (V выкананай працы); 8) якасныя (адносна якасці працы, дакладнасці, акуратнасці і інш.). Эфектыўнасць пед ацэнкі – стымулюючая роля ацэнкі ў навучанні і выхаванні дзяцей. Пед-эф-ая, як стварае у дзіцяці імкненні да самадасканаласці, набыцця вун, да выпрацоўкі каштоўных якасцяў асобы. Унутраная матывац. вуч-выхав дз-сці лічыцца больш моцнай, чым знешняя. Калі імкненне дзіцяці да самадасканалення падмацавана стварэннем спрыяльных знешн умоў (зн+унут матыв.). Хар-р пед. ацэнкі: 1) індывідуальны (залежыць ад індывід. асаблівасцяў дзіцяці, яго патрэбнасцяў); 2) сац. а) залежыць ад к-ры краіны, традыцый; б)залежыць ад сац. сітуацыя, у як. даецца ацэнка. (прым. дзіця-падлетак). Асобасная значнасць пед ацэнкі м. змяняцца: 1) змена іерархіі чалавеч. патрэбнасцяў па меры іх задаволення; 2) з узростам адбываюцца істотн. змены дзяцей. 3) індывідуальныя адрозн-ні п/ж людзей. Сп-бы павышэння эфектыўнасці пед. ацэнкі: а)сістэматычнае вывучэнне і ўлік індыв. інтарэсаў і патрэбнасцяў дзіцяці. б)актуалізац. тых патрэбнасцяў, якія адпавядаюць наяўным (імеются в распоряжении педагога) стымулам; в)варыянтнасць х-ру пед ацэнак з мэтай пазбягання прывыкання да іх дзяцей. г)выкарыстанне пед ацэнак, як. даюць дзіцяці значныя д/яго людзі – тыя, каму ён давярае і каго паважае. Узроставыя асабл-ці і пед ацэнка: 1) маленства – эмацыйна-экспрэсіўная (жэсты, міміка, пантаміміка). 2)1,5 г. 30.э-э+ слоўная ацэнка (можна, нельга, добра, дрэнна); 3)малодшы і старэйшы дашкольн. узрост: э-э+сл+ сацыяльна-псіхалагічныя фактары (звязана са стымуламі перамагчы ў спаборніцтвах з інш. дзяцьмі, атрымаць публічнае адабрэнне, прыцягнуць да сябе ўвагу. 4) стар. дашкол. узрост: папярэд. + ацэнка наконт прытрымлівання правіл паводзін, а таксама дэманстрацыяй вун (сюж-рал. гульні). У г. п-ды не назіраецца перавага адных стымулаў над інш.). 5)малод. шк. узрост – стымулы, звязан. з вун, дысцыпліна, найбольш эфект. ацэнка, як. даецца найбольш значнымі дарослымі; 6)падлеткавы ўзрост: рэагуюць на ацэнкі, як. даюцца аднагодкамі, сябрамі. 7) стар. шк. узрост: значнасць дарослых узрастае зноў, але ацэнкі з боку пераломваюцца праз самаацэнку і асабістае ўспрыняцце сябе больш значнае, чым знешнія ацэнкі. – самаактуалізацыя асобы.
29. Агульныя і спецыяльныя здольнасці, іх хар-ка.
Здольнасці – індывідуальна- Ψ-ыя асабл-сці ч-ка, як. праяўляюцца ў дз-сці і з’я-ца ўмовай паспяховасці яе выкан-ня. Ад зд. залежыць хуткасць, глыбіня, лёгкасць і трываласць працэсы авалодання вун. Віды зд.: 1) агульныя – абумоўлены сац.-гіст. фактарамі, да іх адносяцца тыя зд-ці, як. важныя д/многіх відаў дз-сці (да працы, да зносін, навучанню, выхаванню і г.д- пазнавальныя зд-ці:запамінанне,мысленне, моўныя зд-ці і інш..). Паўлаў класіфіцыраваў людзей па агульным зд-цям на 3 тыпа: *мастак (перавага яркасці вобразаў, эмоцый); *мысліцель (перавага абстракцый, лагічнасці, аналітычнасці); *сярэдні/ змешаны (раўнавага двух папярэдніх). 2) спецыяльныя – забяспечвае магчымасць раз-ця якасц. асобы д/асобных відаў дз-сці за кошт спецыяльных задаткаў, як. адносяцца, напр, да музыкі, тэхнікі, матэмат,спорту; Па ўзроўню развіцця зд-сці падзяляюцца на: 1) адоранасць (сукупнасць агульных і спецыяльных здольнасцяў чал-ка ў вызначанай вобласці) 2) талант (адоранасць ч-ка, як рэалізуецца ў вызначанай вобласці праз спецыяльныя зд-сці, таленавітыя людзі – у сваёй эпохі); 3) геніяльнасць (адоранасць, якая выражаецца ў рэзультатах, дасягнутых у разнастайных абласцях дз-ці праз агульныя і спецыяльныя зд-сці).
28 Псіхалагічная сутнасць выхавання.
На раз-цё ч-ка ўплываюць наступ. фактары: 1)спадчынныя уласцівасці арганізма і НС; 2)арганізаванае, мэтанакіраван. уздзеянне (навучанне, выхаванне); 3) уплыў выпадковых, неарганізаваных фактараў. Выхаванне – г. планамернае, мэтанакіраванае і арганізаванае ўздзеянне на свядомасць і паводзіны ч-ка з мэтай фармір-ня вызначаных якасцяў ч-ка, якія забяспечваюць неабходныя ўмовы яго раз-ця, паспяховай дз-сці і жыцця ў гр-ве. Выхаванне ўплывае на а) псіхічнае раз-цё – зм-не псіхічных працэсаў, уласцівасцяў і ўтварэнняў (раз-цё ч-ка як суб’екта індывідуальнай псіхікі). б) сацыяльнае раз-цё – засваенне ч-кам сац. нормаў, правіл (раз-цё ч-ка як суб’екта дз-сці і як асобы). в) духоўнае раз-цё – фарм-не духоўных, маральных якасцяў і адпаведных матываў (раз-цё ч-ка як асобы). Галоўная з-ча выхавання – фармір-не асобы ч-ка ў адпаведнасці з патрабаваннямі гр-ва, што вызначаецца такімі фактарамі, як: 1)спадчыннасць цывілізацыі, што выражана ў агульначалавечых каштоўнасцях (дабрата, свабода – памкненне да ўнутр. і зн. незалежнасці ч-ка, што суправаджаецца абавязковым прызнаннем адпаведных правоў за любой інш. асобай, незалежна ад сац. статуса, нац, рэліг, паліт, класавай і інш. прыналежнасці; адказнасць (сувязь з свабодай: свабода без адказнасці – безадказнасць, адказнасць без свабоды – рабства); духоўнасці – прыярытэт высокіх маральных ідэалаў над імгненнымі патрэбнасцямі і цікавасцямі; і інш.); 2)тэндэнцыя раз-ця канкрэтнага гр-ва ў дадзены момант часу, што вызначаецца актуальнымі сац. праблемамі, перспектывамі, з-чамі. Згодна з гэтым фарміруюцца мэты выхав-ня (якія уласцівасці, якасці п.б. сфарміраваны ў асобы). Ср-кі вых-ня – дзеянні накіраваныя на фар-не асобы выхаванца. Па хар-ру ўздзеяння на чал-ка: 1)прамыя – асобаснае ўздзеянне аднаго ч-ка на інш., якое ажыццяўляецца пры прамых зносінах выхавацеля і выхаванца; 2)ускосныя – рэалізуюцца пры дапамозе як-неб сродкаў, без асабовых кантактаў (чытанне кніг, спасылка на меркаванне аўтарытэтнага ч-ка). Па ўключанасці свядомасці выхаванца і выхавацеля ў працэс выхавання: 1)свядомае – выхавац. свядома ставіць перад сабой мэту, а выхаван. ведае пра яе і прымае яе; 2) несвядомае – або без свядомага кантролю выхаван., або несвядомыя сродкі ўздзеяння вахавацеля. Па хар-ру таго, на што нікаравана вых-не: 1) кагнетыўнае – накіравана на сіс-му ведаў; 2)эмацыйнае – выклікаць і падтрымліваць вызначан. афектыўны стан, які дапамагае або перашкаджае яму прыняцце інш. Ψ-ых уздзеянняў (+ эмоцыі (адкрыты); - эмоцыі (закрыты)).3)паводзінскае – накіравана на ўчынкі ч-ка. Уздзейнічаюць на вых-не асобы: 1)сацыяльныя інстытуты (сям’я, адукацыйныя установы, інш. арганізацыі і ўстановы); 2)міжасабовае ўзаемадз-не (ввд узросту, міжасабовыя адносіны ў групе, зносіны са “значнымі” інш. людзьмі); 3)СМІ; 4)узроставая субк-ра (сукупнасць каштоўнасцяў, норм і правілаў, якія падзяляюць большасць людзей сац. групы (у дадзен. выпадку ўзроставай); 5)культурныя, нац. фактары; 6)гістарычны этап раз-ця гр-ва. Сацыяльныя ф-цыі сям’і: *выхаваўчая; *рэпрадуктыўная; *гаспадарска-бытавая; *сацыяльнага кантролю; *духоўных 28зносін; *эмацыйная; *сексуальна-эратычная; *адпачынак (досуговая). Віды адносін у сям’е: 1)псіхафізіялагічныя – г. адносіны біялагічнай роднасці і палавыя адносіны; 2)псіхалагічныя – уключаюць адкрытасць, давер, клопат адзін за аднаго, узаемную маральную і эмацыйную падтрымку. 3)сац. – размеркаванне роляў, матэрыяльную залежнасць у сям’е, а таксама статус адносін: аўтарытэт, кіраўніцтва, падпарадкаванне; 4)культурныя – г. унутрысям. сувязі і адносіны, як. абумоўлены традыцыямі, звычаямі, як. склаліся ва ўмовах вызначанай к-ры (нац., рэліг.). Хар-кі і параметры сям’і, як. уздзейнічаюць на асобу: 1)склад і стр-ра сям’і – поўная ці няпоўная сям’я, пашыраная або нуклеарная; 2)тып сям’і – патрыярхальная ці сучас., класічная або альтэрнатыўная (сем’і, як. будуюцца на інш. прынцыпах, чым традыцыйная. Прыкладам так. сем. м.б. адкрыты шлюб (дапушчальнасць асабістага, сексуальнага жыцця з інш. людзьмі), групавы шлюб (шлюбныя адносіны 3-ох і больш людзей)); 3)хар-р міжасабовых адносін: стыль узаемаадносін у сям., асаблівасці адносін п/ж бацькамі, “любімчыкі” і“адвержаныя” сярод дзяцей і інш. Выхаванне і школа: Хар-кі навучальнай установы: 1)тып навуч. устан. (спецыфіка тыпу вуч. устан. адлюстроўв. на разнаст. баках арганізацыі пед. дз-сці); 2)узровень арганізац. пед працэсу (агульны ўзровень арганізац. вуч-выхав. працэсу ўплывае на ўсе стр-ры і на ўсіх навучэнцаў); 3)традыцыі навуч. устан. (традыцыі, нормы і інш. рэгулятары сац. паводзін вызначаюць дз-ні навучэнцаў, іх устаноўкі і каштоўнасці). Фактары, якія кіруюцца нас-кам: 1)педагагічны стыль (ад хар-ру пед узаемадз-ня шмат у чым залежыць эфектыўнасць пед. уздзеяння на вучня); 2)адносіны ў класным калектыве (н-к п. ведаць пра х-р міжасабовых адносін у класе і своечасова ўплываць на іх); 3)педагагічнае майстэрства (любая пед. сітуацыя, канфлікт, праблема, м.б. эфектыўна вырашана пры высокім узроўні майстэрства педагога). Метады выхавання: метады перакананняў, з дапамогай якіх фарміруюцца погляды, уяўленні, паняцці, адбываецца аператыўны абмен інф-й (апавяданне, дыялог, доказ, заклікі, перакананне); метады практыкаванняў, з дап. якіх арганізуецца дзейнасць васпітуемых, і стымулююцца яе пазітыўныя матывы (розныя віды заданняў на індывідуальную і групавую дзейнасць у выглядзе даручэнняў, патрабаванняў,паказу ўзораў і прыкладаў).
27. Псіхалагічная характарыстыка педагагічнай дзейнасці. Гал. зад. настаўніка ў школе: развіваць і фарміраваць асобу. Х-рныя рысы дзейнасці: 1) чалавек дзейнічае ўсвядомлена - ставіць спачатку мэту перад сабой і ўяўляе вынік; 2) псіхіка чалавека адлюстроўвае сп-бы дасягнення пастаўленай мэты; 3) дзейнасць валодае здольнасцю кіраваць паводзінамі чалавека, стымуляваць актыўнасць падчас дзейнасці. Дзейнасць – ўнутран. псіхалагічная і вонкавая фізічная актыўнасць ч-ка, якая рэгулюецца вядомай мэтай. Дзейнасць – ф-ма актыўнага стаўлення да рэчаіснасці, праз якую ўсталёўваецца сувязь паміж чалавекам і светам. Усе віды дзейнасці валодаюць выхаваўчымі магчымасцямі, і адзін від не можа замяніць астатнія: 1) у выхаванні трэба выкарыстоўваць комплекс відаў дзейнасці;2) дзейнасць не можа ўздзейнічаць дадатна на вучня, калі яна не прадстаўляе для яго цікавасці;3) толькі ў выніку выхаваўчай дзейнасці ў школьніка фарміруецца гатовасць да выбару мэты і сп-баў дзейнасці;4) сама дзейнасць не фарміруе асобу. Выгляды дзейнасці: 1. Гульня - складаецца ўжо ў першыя гады жыцця дзіцяці. 2. Вучэнне -дзейнасць суб'екта, галоўная мэта якой навучыцца, гэта працэс засваення ўменняў і навыкаў. Яна ўключае:а) засваенне інф-ыі - вучань атрымлівае веды; б) засваенне прыёмаў і аперацый; в) засваенне сп-баў выкарыстання ведаў; 3. Праца - гдзейнасць, накір. на вытворчасць вызначаных грамадска-карысных прадуктаў. 4. Адносіны - шматпланавы працэс развіцця кантактаў паміж людзьмі, які нараджаецца запатрабаваннямі сумеснай дзейнасці. Педагагічныя адносіны - с-ма прыёмаў узаемадзеяння педагога і вучня. Метады арганізацыі дзейнасці школьнікаў выцякаюць са структуры самай дзейнасці: 1. Усведамленне працэсу дзейнасці. 2. Арганізацыя дзейнасці. 3. Стымуляванне дзейнасці. 4. Кантроль і аналіз. Метады вых. па Бабанскому: 1. М.фармавання свядомасці асобы. 2. М.арганізацыі дзейнасці і досвед грамадскіх паводзін. 3. М. матывацыі і стымуляванні дзейнасці паводзін. 4. М. кантролю і самакантролю. Тыпалогія асобы наст-ка Існуе шмат.Многія адрознів.найболей агульнымі падыходамі:-класіф-ія тыпаў на аснове волі, самаст-га выбару, на аснове даверу і заахвочванні, аўтарытарная адмова - пазіцыя "зверху", асноўныя механізмы: наказ, заахвочванне, либерильны й - пазіцыя сторонего назіранні.Настаўнік-фасімітатар - чал, дзейнасць якога накіравана на вызваленне патэнцыялу,не ўласцівы рулявыя паводзіны.,дэманструе свае перажыванні,верыць у вучняў, прымае іх такімі якія яны ёсць.
26. Працэс засваення ведаў і фармірав. дзеянняў, па Гальперыну, праходзіць у 6 этапаў: матывацыя ((прыцягненне ўвагі навучэнца, падахвочванне яго цікавасці і жаданне атрымаць адпаведныя веды); арыентыровачныя асновы дзеяння (ААД); выкананне дзеяння ў матэрыяльнай (матэрыялізаванай) форме; выкананне дзеяння ў плане гучнага маўлення; выкананне дзеяння ў плане маўлення пра сябе; выкананне дзеяння ў плане ўнутранага маўлення. 3 тыпы вучэння адпаведна 3-м галоўным тыпам ААД. Пры першым тыпе ААД засваенне дзеяння адбываецца з памылкамі, з недастатковым разуменнем матэрыялу, з няздольнасцю вылучыць істотныя прыкметы. Пры другім засваенне ведаў характарызуецца больш упэўненым і поўным разуменнем зместу матэрыялу з выразным адрозніваннем істотных і неістотных прыкмет. Пры трэцім забяспечваецца хуткае, эфектыўнае і беспамылковае засваенне дзеяння, якое прадугледжвае фармаванне ўсіх яго асноўных якасцяў.Канцэпцыю пабудовы навучальн. дзейнасці, разлічаную на засваенне навучэнцамі малодш. кл. навуковых паняццяў, прапанаваў Давыдаў. С-ма навучання засноўваецца на індуктыўным сп-бе мыслення і набыцці навучэнцамі ведаў. Ч-к спачатку знаёміцца з пэўнымі фактамі, затым на аснове іх абагульнення прыходзіць да навуковых паняццяў, законаў, якія выяўляюць найболей істотнае з таго, што ў гэтых фактах утрымліваецца. Індуктыўны сп-б выкладання навучальн. мат-лу разлічаны на фарміраванне ў навучэнцаў толькі аднаго і не асноўнага боку разумовага працэсу, а менавіта - лагічных разважанняў па тыпе "ўзыходжанне ад пэўнага да абстрактнага". Мысленне дзіцяці разв-ца аднабакова, а самі навуковыя паняцці, законы не засвойваюцца як след. Для таго, каб сфарміраваць паўнавартаснае тэарэтычнае мысленне неабходна забяспечыць на занятках навучэнцу магчымасць вольнага ўяўнага руху ў двух узаемазлучаных кірунках: ад абстрактнага да канкрэтнага і наадв.: 1.падчас навучання навучэнцамі павінна быць засвоена сістэма тэарэтычных паняццяў; 2. засваенне паняццяў павінна папярэднічаць знаёмству з пэўнымі фактамі. 3. прыватныя веды павінны выводзіцца з усеагульных і ўяўляцца як пэўная праява ўсеагульнага закона.
25. Стр-ра вучэбнай дз-сці. Матывацыя вучэння. Навучанне – сумесная вуч. дз-сць нас-ка і вучня, у ходзе якой арганізавана і планамерна адбываецца перадача і засваенне вун і раз-цё здольнасцяў. Вучэнне – дз-ні самога вучня, накіраваныя на набыццё вун. Навучэнне – працэс і вынік вучэння, набыццё ч-кам вун як у ходзе спецыяльна арганізаванай вуч. дз-ці, так і пад уздзеяннем стыхійных фактараў. Кампаненты вуч. дз-сці: 1)матывацыя (сукупнасць матываў, якія стымулююць вучня да мэтанакіраванаму і сістэмнаму засваенню вун.); 2)вучэбная задача; 3) вучэбныя дз-ні; 4)кантроль; 5)ацэнка.Класіфікацыя матываў вучэння: (Мацюхіна) 1) вучэбна-пазнавальныя матывы: а) звязаныя са зместам вучэння –матывацыя зместам (памкненне ведаць новыя факты, авалодаць ведамі, спосабамі дз-няў; вялікае зн-не мае вынік); б) звязаныя з самім працэсам вучэння – матывацыя працэсам (памкненне праяўляць інтэлектуальную актыўнасць, разважаць, думаць, пераадольваць перашкоды ў працэсе пазнання; вуч. захапляе сам працэс вучэння, а не яго вынікі). 2) матывы звязаныя з тым, што ляжаць па-за вуч. дз-цю: а) шырокія: доўга і адказнасцю перад гр-вам, класам, педагогам;самавызн-ня (разумення мэты ведаў д/будучага, жаданне падрыхтавацца да будучай працы і г.д.) і самаўдасканалення (усведамленне неабходнасці далейшага раз-ця асобы ў выніку вучэння); б) вузкаасабістыя: дабрабыту (імкненне атрымаць адабрэнне з боку н-каў, бацькоў, аднакласнікаў, атрымаць добрыя адзнакі); прэстыжу (жаданне быць у ліку першых, быць лепшым, заняць годнае месца сярод сяброў); в) адмоўныя – матывацыя пазбягання непрыемнасцяў (памкненне пазбегнуць непрыемнасцяў, як. м. узнікнуць з боку настаўнікаў, бацькоў, аднакласнікаў, калі ён не будзе добра вучыцца). У працэсе пазнавальнай дз-ці матывацыя вучэння м. змяніцца: вядучыя матывы стануць другараднымі, і наадварот. Віды вучэбнах дз-няў: 1) у залежнасці ад суаднясення з псіхічнай дз-сцю: а) разумовыя; б) перцэптыўныя; в) мнемічныя (запамінанне); 2) у залежн. ад хар-ру дз-няў: а) рэпрадуктыўныя; б) прадуктыўныя.
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 155 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |