Читайте также:
|
1. па арганізаванасці: арганізаваныя і стыхійныя
2.па блізкаcці адносін: малую і першасную групу. Памер малой групы (ад 2 да 40 чалавек), каб людзі ведалі адзін аднаго лепш. Адносіны ў малой групе з іншымі людзьмі розныя (не аднолькавыя па блізкасці і глыбіні). З некаторымі яны асабліва глыбокія, блізкія людзі з такімі адносінамі ўтвараюць першасныя групы малой (першаснае кола зносін). Яе памер ад 2 да 7 чалавек. Любая малая група распадаецца на першасныя.
3. па памеры (малая да 40 асоб, вялікая – ад 40 асоб)
4. Па спосабу ўтварэння Фармальная – група, утвораная на падставе афіцыйных папераў (“Статут аб вышэйшай школе”)БРСМ, прафсаюз. Нефармальная – гэта і ёсць група, што складаецца на падставе супадзення інтарэсаў, захапленняў, кампетэнтнасці і г.д. (сяброўскія кампаніі, калектыў работнікаў). Аснова-сімпатыі і захапленні, знікаюць яны распадаецца і група.
5. Па ступені адкрытасці: адкрытыя і закрытыя (секта)
6. па ўзаемасувязях: Умоўныя (створаная паэўнай умоўнай прыкмеце (узроставая, нацыянальнай, гістарычнай г.д.). У яе людзі не ўваходзяць, а ўключаюцца. Яны не маюць між сабой прамых ці ўскосных адносін. Рэальная – складаецца абавязкова з рэальных людзей, што жывуць у 1 часе і прасторы і маюць між сабой рэальныя сувязі.
7. па ўзроўню развіцця: нізкага і высокага развіцця
8 Па ўмовах функцыянавання: лабараторныя (клас) і натуральныя (сям’я)
11. Зносіны – сац. узаемадз-не людзей, якое ажыццяўляецца з дапамогай моўных і нямоўных сродкаў і якое пераследуе дасягненне мэты ў матывацыйнай, пазнавальнай, эмацыйна-валявой і паводзінскіх сферах, якія ўдзельнічаюць у зносінах п/ж людзьмі. Фун-цыі зносін: 1)кантактная ф-цыя – усталявання кантакту як узаемнай падрыхтаванасцю двух бакоў уступіць ва ўзаемадз-не. 2) інфармацыйная – абмен паведамленнем (атрыманне ці перадача інф-цыі ў адказ на запыт інш. людзей, а таксама абмен думкамі, рашэннямі, ідэямі. 3)пабуджальная – стымуляванне актыўнасці партнёра накіраванае на выкананне ім тых або інш. дз-няў. 4)каардынацыйная –ўзгадненне дз-няў пры ажыццяўленні людзьмі сумеснай дз-сці. 5)эматыўная – выклік у партнёра вызначаных эмоцый, перажыванняў, а таксама змяненне з яго дапамогай свайго стану, перажыванняў. 6)разуменне – не толькі адэкватнае ўспрыняцце партнёраў, але і ацэнка сэнсу яго паведамлення. 7)ўздзеяння – змяненне стану, паводзін, перакананняў партнёра. Класіфікацыя: Па кол-сці ўдзельнікаў: а) міжасабовыя (не вялікая кол-сць удзельнікаў 2-3 ч-ка); б)міжгрупавыя (п/ж арганізаванымі групамі); в) масавае (п/ж не арганізаванымі групамі). Па сп-бу зносін: а)вербальныя (з выкарыстаннем мовы); б) невербальныя (жэсты, міміка, сенсорны (звязаныя з працай органаў пачуццяў) і цялесны кантакт). Па палажэнню партнёраў зносін: а)кантактныя; б)непасрэдныя; в)дыскантактныя (апасродкаваныя з дапамогай спец. сп-баў камунікацыі СМІ ). Па ўмовам зносін: а)фармальныя (афіцыйныя). б)нефармальныя (не..) па асабістай ініцыятыве. Па з-чах: а)установачныя (з мэтай знаёмства і наладжвання кантакту); б)інфармацыйныя (д/абмену інфармацыяй).
1. Метады псіх. дасл-ня: клас-цыя, харак-ка і асаблівасці выкарыстання ў працы настаўніка.
Псіхал. – навука аб заканамернасцях узнік-ня, раз-ця і функцыян-ня псіхі-кі і свядомасці чал-ка. Метад – сп-б дасягн-ня як-неб мэты, рашэнне канкрэтнай з-чы. Метады Ψ – сукупнасць сп-баў і прыёмаў вывуч-ня псіхічных з'яў. Методыкі даслед-ня Ψ-скіх з'яў – увасабленне Ψ-ага метаду ў адпаведнасці з мэтамі і задачамі канкрэтна-га даслед-ня.
Некалькі класіфікацый мет-даў: I) Па працягласці даслед-ня: 1) прадольныя ( лангіцюдныя - шматразовае абслед-не адных і тых жа асоб на працягу працяглага тэрміну); 2) папярэчныя (аднамомантных зрэзаў – тэст). II) Па мэце даследавання: 1) неэксперыментальныя (мэта – апісаць: гутарка, анкет-не, назір-не); 2) дыягнастычныя (мэта: вымераць, тэсты); 3) эксперыментальныя (мэта:вывучыць). III)па ходу даследавання: 1. арганізацыйныя – група м-даў Ψ, якія вызначаюць сп-б арган-цыі Ψ-ага даследав-ня. 2) эмпірычныя – (м-ды збору першаснай інф-цыі) група м-даў Ψ, як дазваляюць атрымаць першасныя дадзеныя ад вывучаемай з’яве. 3) ап-рацоўка дадзеных – група статыстычных м-даў, якія дазваляюць зрабіць колькасную апрацоўку першаснай інф-цыі. 4) метады інтэрпрэтацыі – разнастайныя прыёмы тлумач-ня выяўле-ных у выніку статыстычнай апрацоўкі дадзеных заканамернасцяў і іх су-пастаўленне з раней устаноўленымі фактамі 5) метады Ψ-ага ўздзеяння – спецыфічныя прыёмы ўплыву на псіхічныя з’явы з мэтай іх змян-ня ў адпаведнасці з пастаўленай мэтай.
Асноўн. эмпір. м-ды: 1) назір-не – адзін з асноўных м-даў збору першаснай інф-цыі, якая складаецца ў сіс-тэматычным і мэтанакіраван. успрыняцці і фксіравання псіхічных з'яў у вызначаных умовах. 2) эксперымент – адзін з асноўных м-даў збору першаснай інф-цыі, які хар-ца тым, што даследчык планамерна маніпуліруе адной ці некалькімі зменнымі (ці фактарамі) і фіксуе спа-дарожныя змены ў праявы вывучаемай з’явы.3) тэставанне - …, які хар-ца прад'яўл-ннем іспытуемым сіс-мы задан-няў, як дазвал. выявіць узровень раз-ця вызначан. псіх. з’явы.
Дадатковыя метады психалогіі: бяседа, анкетаванне і інш. Этапы правядзення даслед-ня: 1) тэарэтычнае вывучэння прадмета даслед-ня; 2)збор папярэдніх звестак; 3)пастаноўка з-ч, падбор методык; 4)правядзенне даслед-ня; 5)ан-з атрыманых дадзеных, інтэрпрэтацыя.
2. Паняцце пра адчуванне і ўспрыманне. Адчуванне – прасцейшая форма псіхічнага адлюстравання, якая забяспечвае пазнанне асобных уласцівасцей аб’екта. Анатама-фізіялагічная аснова адчування – аналізатар. Уласцівасці: 1) якасць (указвае, якая інфармацыя ляжыць у аснове адчування), 2) інтэнсіўнасць (колькасная характарыстыка, паказвае на сілу дзеючага раздражняльніка), 3) працягласць (часуздзеяння раздражняльніка, уздзеянне стымула не супадае з працэсам адчування). Віды адчуванняў: 1) экстероцептивные - адчуванні, якія ўзнікаюць пры ўздзеянні знешніх раздражняльнікаў на рэцэптары, размешчаныя на паверхні цела (зрокавыя, нюхальныя, смакавыя, слыхавыя, датыкальныя); 2) интероцептивные - адчуванні, якія сігналізуюць аб стане ўнутраных працэсаў арганізма (адчуванне болю, раўнавагі) 3) кінэтычныя (проприоцептивные) – адчуванні, рэцэптары якіх знаходзяцца ў мышцах і звязках, яны даюць уражанне пра рух і становішча нашага цела. Адчувальнасць – здольнасць успрымаць слабыя стымулы і слабыя адрозненні паміж стымуламі (абсалютныя адчуванні, адчуванне да адрозненняў). Парогі адчувальнасці: 1)ніжні – мін. інтэнсіўнасць стымулу, пры якой узнікае адчуванне. 2)верхні – інтэнсіўнасць стымулу, пры якой стымул перастае ўспрымаць адэкватна, яго называюць балявы парог. 3)дыферэнцыраваны парог – мін адрозненне паміж стымуламі, неабходнае для таго, каб яны ўспрымаліся, як розныя сігналы. Адаптацыя – змянне адчувальнасці органаў пачуццяў пад уздзеяннем раздражняльніка 1)знікненне адчування пад працяглым уздзеяннем раздражняльніка 2) прытупленне адчування пад уздз моцнага раздражняльніка 3) павышэнне адчувальнасці пад уздз слабога раздражняльніка.
Успрыманне – псіхічны працэс, які забяспечвае цэласнае ўяўленне свету. (адлюстраванне ў св-ці ч-ка прадметаў ці з’яў пры іх непасрэдным уздзеянні на органы пачуццяў). Фізіялагічная аснова – другасныя сенсорныя зоны мозга, якія забяспечваюць сінтэз асобных адчуванняў. Уласцівасці: 1) асэнсаванасць разуменне сутнасці прадмета.), 2 ) канстантнасць (здольнасць кампенсаваць змяненне аб’ектаў), 3) выбіральнасць ( залежнасць ўспрымання ад інтарэсаў), 4)аперцэпцыя (залежнасць успрымання ад вопыту), 5) цэласнасць, 6) структурнасць (успрыманне большае за сумму адчування, мы успрымаем структуру, а не асобныя элементы), 7) прадметнасць (здольнасць успрымаць свет як сукупнасць натуральных аб’ектаў).
У залежнасці ад наяўнасці мэты: ненаўмыснае і наўмыснае (вучань ўспрымае новы матэрыял).У залежнасці ад формы адлюстравання: Ўспрымання прасторы (велічыні і формы прадметаў-найважную ролю адыгрывае глядзельныя адчуванні), ўспрыманне руху и ўспрыманне часу (ўспрыманне часу залежыць ад характару матывацыі - пры высокои цікавасці - час ідзе хутчэй)
3. Паняцце пра ўвагу
Увага - накіраванасць і засяроджанасць псіхічнай дз-ці, Асноўныя функцыі: 1)адбор 2) захаванне 3) рэгуляцыя і кантроль праходжання дзейнасці.
Віды увагі: У зал-ці ад аб'екта: знешняе (засяроджанасць на аб'ектах навакольнага рэчаіснасці) і ўнутранае (засяроджанасць на сваім ўнутраным свеце (думках, пачуццях) Віды: 1) адвольная – від увагі, які кіруецца свядомасцю, падпарадкавана волі чалавека; 2) міжвольная – не падпарадкавана свядомасці. Асноўныя фактары ўзнікнення міжвольнай увагі: а)моц стымулу (яркія колеры) б)адпаведнасць патрэбе (рэклама) в)накіраванасць асобы. 3) пасляадвольная – выклікаецца цікавасцю да матэрыяла. Уласцівасці: 1)Устойлівасць і канцэнтрацыя – чым больш новых аспектаў мы для сябе адкрываем, тым больш устойлівая ўвага. 2) Размеркаванне (раздзяленне ўвагі на некалькі відаў дз-ці); 3)Пераключальнасць (хуткасць свядомага пераключэння ўвагі); 4) Аб’ём. Магічная лічба – колькасць элементаў, да якіх чалавек адначасова можа быць ўважлівым (7плюс мінус2); 5)Выбіральнасць.
Асноўныя функцыі: 1) адбор паступ. інфармацыі (адбіраюцца значныя, якія адпавядаюць патрэбам і тармозяць неістотныя), 2) захаванне (у свядомасці захоўваецца инф, пакуль не завершыцца пазнавальная дзейнасць), 3) рэгуляцыя і кантроль праходжання дзейнасці
Тэорыі ўвагі: тэорыя позняй фільтрацыі, тэорыя множнай фільтрацыі (чалавек можа ў любы час адфільтроўваць інармацыю), тэорыя Найсэра (чалавек звяртае ўвагу на тое, што хоча ўспрыняць), Выгоцкі (дарослыя кіруюць увагай дзяцей, дзеці кіруюць увагай дарослых, дзеці пачынаюць кіраваць уласнай увагай), Паўлаў (у аснове ўвагі ляжыць рэфлекс на новае: арыенціровачны рэфлекс, рэфлекс “што такое) і інш.
На занятках настаўнік прыцягвае ўвагу вучняў да навучальнага матэрыялу, утрымлівае яго доўгі час, пераключае з аднаго віду дзейнасці на іншую. Узровень развіцця пазнавальнай сферы малодшага школьніка дазваляе яму засяроджваць увагу на патрэбных рэчах, але часта пераважае міжвольная ўвага. Таму для дзіцяці ў пачатковай школе х-ка отвлекаемость, яму цяжка засяродзіцца на складаным матэрыяле. Увага малодшых школьнікаў х-ся невялікім аб'ёмам і ўстойлівасцю. Калі падлеткі засяроджана могуць займацца 40 -45 мі, старшакласнікі - 50, то для младщих школьнікаў нармальным ўтрыманне ўвагу 10-20 мін.
4. Паняцце пра памяць. Памяць – замацаванне, захаванне, пазнаванне і ўзнаўленне вопыту. Узроўні захавання інфармацыі: фізічны, біялагічны, псіхалагічны. Віды памяці (Джеймс): памяць на толькі што перажытае, пастаянная. Аткінсан: сенсорная, кароткачасовая, доўгачасовая.
Па характары псіхічнай актыўнасі: 1) рухальная (двігательная) – узнаўленне разнастайных рухальных аперацый – хадзьба, плаванне, язда на веласіпедзе.2) вобразная – пам. на вобразы, які былі сфарміраваны пры дапамозе працэсу ўспрыняцця: а) зрокавая; б) слыхавая; в) датыкальная; г) смакавая. 3) эмацыйная (памяць на пачуцці); 4) славесна-лагічная (на сэнс выказвання, яго логіку). Па працягласці захавання вобразаў: 1) імгненная – захаванне інф-цыі толькі што ўспрынятай органамі пачуццяў без як-неб. перапрацоўкі. 2) кароткачасовая – захаванне вобраза пасля аднаразовага непрацяглага ўспрыняцце і неадкладнае яго ўзнаўленне (20 сек, 7+/-2 вобраза); 3) аператыўная – захаванне інфармацыі на працягу вызначанага загадзя зададзенага тэрміну ў дыяпазоне ад некалькі сек. да нек-кі дзён. 4) доўгатэрміновая – м. захоўваць інф-цыю на працягу амаль неабмежаванага тэрміну.; 5) генетычная – інф., як. захоўваецца ў генатыпе. Працэсы памяці: 1) запамінанне – працэс пам., накіраваны на замацаванне ў псіхікі новай інф-цыі шляхам злучэння яе з ужо набытым раней веданнем. А) Механічнае (за кошт усталявання асацыяцый), б)асэнсаванае (за кошт асэнсавання сувязей паміж этапамі матэрыялу), міжвольнае, адвольнае. Важная ўмова міжвольнага запамінання уключанасць матэрыялу ў дзейнасць. 2) захаванне – працэс пам., які хар-ца затрымкай у пам. атрыманай інф-цыі на працягу адносна працяглага часу. 3) узнаўленне – працэс пам. у выніку якога адбываецца актуалізацыя ў псіхікі замацаванай раней інф-цыі.
5. Мысленне і ўяўленне. Мысленне – гэта вышэйшая форма псіхікі, якая дазваляе адлюстраваць рэчаіснасць абагулена, апасродкавана і раскрывае істотныя сувязі і адносіны паміж аб’ектамі. Ф-ыі і ўласцівасці: 1) абагульненасць (адлюстраванне агульнага ў з’явах, прымяненне абагульненняў да канкрэтных з’яў), 2)апасродкаванасць (мысленне дае ўяўленні, якія непасрэдна не ўспрымаюцца), 3)мысленне прызначана для рашэння задач, 4) шчыльна звязана з маўленнем.
Віды м.: 1)наглядна-дзейснае (задача праяўляецца ў выглядзе канкр. аб’ектаў і рашаецца шляхам маніпуляцыі з імі, с амы ранні від мыслення, які ўласцівы дзецям да 3 год, калі дзіцё пазнае, маніпуліруе цацкамі) 2)наглядна-вобразнае ( задача праяўляецца ў выглядзе вобразаў і рашаецца шляхам маніпуляцыі з імі, у дакольнікаў 4-7 гадоў ), 3)вербальна-лагічнае ( задача праяўляецца ў вербальнай тэкставай форме і рашаецца пры дапамозе лагічных аперацый, з’яўляецца ў падлеткаў); 1)творчае (ср-каў рашэння задач няма), 2)рэпрадуктыўнае (ёсць ср-кі раш задач); 1) тэарэтычнае (функцыя – знаходж зак-цей), практычнае (ужыванне іх на практыцы). Формы м.: 1)суджэнне (усталяванне адносін паміж аб’ектамі), 2)заключэнне (паслядоўданасць суджэнняў, у выніку ўсталявання адносін паміж якімі ўзнікае новае суджэнне – вывад), 3)паняцце (думка, у якой адлюстраваны агульныя і істотныя прыкметы аб’ектаў).
Аперацыі мыслення: 1. Параўнанне - мысліцельная аперацыя, у працэсе якой адбываецца ўсталяванне падабенства і адрозненні паміж прадметамі. 2. Аналіз - …, у працэсе якой адбываецца расчляненне з'явы на асобныя часткі. 3. Сінтэз - …, у працэсе якой адбываецца разумовае ўз'яднанне розных элементаў з'явы. 4. Абстрагаванне -…, у працэсе якой адбываецца аддзяленне адной ч-кі аб’екту ад іншых. 5. Канкрэтызацыя - …, у працэсе якой адбываецца прадстаўленне прадмета ва ўсім разнастайнасці яго уласцівасцяў. 6. Абагульненне - …, якая заключаецца ў аб'яднанні предметаў па іх істотных прыкметах.
Уяўленне – здольнасць уяўляць адсутны, або рэальна не існуючы аб'ект, утрымліваць яго ў свядомасці і ў думках маніпуляваць ім.
Ф-цыі ўяўлення: 1)уяўляць рэчаіснасць у вобразах і мець магчымасць карыстацца імі рашаючы з-чы; 2)рэгулявання эмацыйнага стану 3)удзел у рэгуляцыі пазнавальных працэсаў і стану ч-ка (успрыняцце, увага, памяць, маўленне, эмоцыі); 4)фармір-ня ўнутранага плану дз-няў (здольнасць выконваць іх у галаве, маніпуліруючы вобразамі); 5)планаванне і праграмаванне дз-сці (складанне праграм, ацэнка іх правільнасці, працэсу рэалізацыі). Фармір-не: пры дапамозе спецыяльных зад-няў і прыёмаў можна развіваць уяўленне. У творчых відах працы – навука літаратура, мова, мастацтва – раз-цё ўяўл. адбываецца праз заняткі па дадзеных відах дз-сці.
6. Паняцце пра волю. Воля – свядомае кіраванне чалавека сваімі паводзінамі, якое можа праяўляцца ў тым ліку ў пераадоленні перашкод. Такім чынам, адвольныя дзеянні залежаць ад розных псіхалагічных характарыстык, якія ўплываюць на валявую сферу. Валявая сфера - сістэма ўнутраных утварэнняў асобы, якая забяспечвае магчымасць адвольных (асэнсаваных) паводзін і звязаная з матывацыяй, рэалізацыяй канкрэтных дзеянняў, самакантролем і самарэгуляцыі.
Функцыі волі: - заахвочвае (выбар з розных матываў і мэтаў найбольш важных);- рэгулятыўная (кіраванне сваімі паводзінамі ў сітуацыі); -арганізацыйная (ўсведамленне планаванне і рэалізацыя задуманага);- мабілізацыйная (канцэнтрацыя фізічных і псіх рэсурсаў у сітуацыі преодаления припятствий); -тормозная (выраз стрыманасці у праяве непажаданага паводзінаў)
Ф-ыі в.: 1) свядомае кіраванне паводзінамі, 2) выбар паміж матывамі і мэтамі, 3) мабілізацыя рэсурсаў для пераадолення перашкоды 4)ажыцяўленне дзейнасці ва ўмовах залішняй ці недастаткова моцнай матывацыі. Падыходы: “свабодная воля” (у волі чалавека няма прычыны, воля – прычына ўсяго, што ёсць), дэтэрмінізм (воля мае прычыну, яна несвабодна), гетэрагенетычны (воля – вынік пазнавальных працэсаў), Платон (чалавек – калясніца з двума коньмі – эмоцыі і воля, правіць калясніцай розум), матывацыйны падыход (воля так ці іначай звязана з матывамі, адвольныя паводзіны выклікаюцца не патрэбамі, не жаданнямі, а ўсведамленнем важнасці).
Валявыя якасці - сукупнасць якасцяў асобы, якія характарызуюць з боку здольнасці дасягаць пастаўленых мэт, несмотря на перашкоды (цярплівасць, упартасць, настойлівасць, мужнасць, прынцыповасць, вытрымка, рашучасць). Валявыя якасці: Мэтанакіраванасць – уменне падт. сябе дасягненню мэты, але толькі марал. сродкамі. Крытычнасць – уменне праўдзіва ацаніць пэўныя падзеі жыцця, людзей, іх паводзін, якасці, учынкі і г.д. Самакрытычнасць – што і крытычнасць у дачыненні толькі да сябе. Рашучасць – уменне хутка прымаць рашэнні. Таропкасць – у адрозненні ад рашучасці, таропкасць знач. як мага хутчэй прыняць рашэнне без абгрунтавання. Настойлівасць – уменне нягледзячы ні на што пераадольваць цяжкасці, што паўстаюць пры дасягненні мэты. Асноўныя х-кі валявых якасцей: моц, устойлівасць, шырыня. Віды в. я.: а) якія актывуюць (энергічнасць, рашучасць); б) якія тармозяць (цярплівасць, вытрымка, канцэнтрацыя); першасныя і другасныя.
7. Псіхалагічная х-ка эмацыянальнай сферы чалавека. Эмоцыі – від псіхічнага адлюстравання ў форме перажыванняў, суб’ектыўных адносін да аб’ектаў, суб’ектыўнай значнасці аб’ектаў, ацэнкі аб’ектаў, абумоўленыя адносінамі аб’ектаў да задавальнення патрэб.. Структура эмоцый: 1)суб’ектыўны кампанент (перажыванне эмоцый), 2)анатама-фізіялагічны кампанент (міміка, змяненне частаты сардэчных скарачэнняў). Фізіялагічны падмурак эмоцый. За эмоцыі адказны разнастайныя аддзелы галаўнога мозга Тэорыя 3 эмацыянальных блокаў мозга: блокі размяшчаецца ў розных месцах: блок трывожнасці актывіз. у адказ на пакаранне, нешта новае, блок радасці і шчасця рэагуе на ўзнагароду, блок ярасці, гневу, жаху арганізуе абарончыя паводзіны, адрэналін. Ф-ыі эмоцый: 1)адлюстравальна-ацэначная (функцыя ацэнкі значнасці для суб’екта пэўнай сітуацыі ці аб’екта з пункту гледжання задавальнення патрэб), 2)пабуджальная (эмоцыі пабуджаюць ч-ка задавальняць патрэбы), 3)падмацавальная (эмоцыя дае такое задавальненне,якое пабуджае ч-ка працягваць дзейнасць, якая яе выклікала) 4)апераджальная (эмац ацэнка з’вы можа апераджаць інтэлектуальную), 5)пераключальная (эмоцыі здольныя накіроўваць дзейнасць і пазнавальныя псіх пр-сы), 6)камунікатыўная, 7)катарсічная (функцыя псіхічнага ачышчэння). Віды па працяягласці: а)эмацыянальныя рэакцыі (маюць пачатак і канец, найбольш выражаныя), б)эмацыянальныя станы (невядомая абагульненая ацэнка абставін, больш працяглая за эмац. рэакцыю, менш інтэнсіўныя, х-на змяшэнне асобных эмоцый), в)эмацыянальныя адносіны (устойлівыя эмацыянальныя перажыванні, звязаныя з пэўнымі аб’ектамі ці іх класамі, якія важныя для чалавека). Вылучаюць яшчэ: стэнічныя (суправаджаюцца ўзбуджэннем), астэнічныя (суправаджаюцца тармажэннем)
Падыходы: асацыятыўная тэорыя (эмоцыі – вынік спалучэння ўяўленняў, звязаных асацыятыўна), тэорыя Дарвіна (праявы эмоцый з’яўляюцца рудыментамі старажытных прыстасав. рэакцый), кагнітыўная тэорыя (перажыванне эмоцый з’яўляецца вынікам пераапрацоўкі інфармацыі) і інш.
Эмацыйнае развіццё дзіцяці адбываецца паступова, у першую чаргу - у працэсе зносін, а таксама ў гульні, вучобе, працы. Так, ў малодшым школьным узросце найбольш значна змяненні адбываюцца ў вучэбнай дзейнасці. Магчымасці ўсведамлення сваіх пачуццяў і пачуццяу иншых абмежавана. Для малодшых школьнікаў характэрная імпульсіўнасць, але да падлеткавага ўзросту яны ўсё ў большай ступені прызвычайваюцца адвольна кантраляваць выказванне сваіх эмацыйных перажыванняў (стараюцца не плакаць, не паказваць, што адчуваюць страх)
Умоўна можна вылучыць 4 найбольш выяўленых "цяжкіх" дзяцей, якія маюць праблемы ў эмацыйным плане:1. агрэсіўныя дзеці, 2. эмацыйна расторможенным дзеці-рэагуюць на ўсе занадта бурна, 3. занадта ранімыя 4. дзеці з праява школьнай трывожнасці (добра паспяваемыя дзеці, боязь атрымаць дрэнную ацэнку)
8. Паняцце пра тэмперамент. Тэмперамент – індывідуальна-своеасаблівая, прыродна-абумоўленая ўстойлівая сукупнасць дынамічных праяў псіхікі (хуткасць рэакцыі).
Рысы т.: 1) праяўленне ва ўсіх відах дзейнасці, 2) рана праяўляецца ў дзяцінстве, 3)адносна ўстойлівы на працягу жыцця, 4) верагодна перадаецца ў спадчыну. Паўлаў вызначыў асноўныя рысы нервовай сістэмы, спалучэнне якіх вызначае тып тэмпераменту чалавека: 1)моц нервовай сістэмы, 2) моц тармажэння пры адмене падмацавання, 3) ураўнаважанасць, 4) рухомасць (хуткасць пераходу ад узбуджэння да тармажэння і наадварот, хуткі пераход паміж відамі дз-ці). Сангвінік (моцны – ураўнаважаны – рухомы). Лёгка прыстасоўваецца да змен, высокае супрацьстаянне жыццёвым цяжкасцям. Характарызуецца зменлівымі настроямі, моцнымі пачуццямі і перажываннямі, актыўнай дзейнасцю і захопленасцю, але гэта працягваецца да таго часу, пакуль у яго ёсць цікавасць. Ён аптымістычны, дасціпны, разумны, лёгка знаёміцца з людзьмі, кантралюе свае эмоцыі, хутка прыстасоўваецца да новых абставін, лёгка паддаецца псіхічнаму ўздзеянню іншых. Сангвінік безадказны, любіць выхваляцца, імкнецца да верхавенства ў дружбе і каханні.
у сангвініка патрэбна выхоўваць сур’ёзныя адносіны да ўсяго, каб ён не стаўся легкадумным і абыякавым да сябе, да іншых і да ўсяго;
Халерык (моцны – неўраўнаважаны)характарызуецца павышанай узбуджальнасцю, рухавасцю, энергічнасцю, імгненнай рэакцыяй, гарачымі пачуццямі; пасля ўздыму актыўнасці ў яго настае дэпрэсія, упадак сіл. У халерыка няўстойлівы настрой; ён запальчывы, сябелюбівы, прамалінейны, дрэнна ўжываецца з іншымі, любіць быць лідэрам. У халерыка патрэбна выхоўваць дысцыплінаванасць, стрыманасць, самакантроль, каб ён спачатку думаў, а потым нешта рабіў, а не наадварот, а таксама фарміраваць у яго добразычлівасць, каб не быў зласлівы і помслівы;
Флегматык (моцны – ураўнаважаны – інертны) добра сябе паводзіць, пазбягае хуткіх і неабдуманых рашэнняў, павольна пераключаецца з аднаго віду дзейнасці на іншы, пасіўны, любіць парадак, пазбягае неабдуманых зносін і знаёмстваў, хоць лёгка прывыкае да новых умоў. Працуе павольна, работу выконвае добрасумленна. Ёсць у яго і недахопы: няўпэўненасць у сабе, разгубленасць у складаных сітуацыях, нізкая самаацэнка, празмерная падазронасць да іншых.
У флегматыка патрэбна выхоўваць актыўнасць і большую эмацыянальнасць, каб не быў лянотным і ўмеў спачываць іншым;
Для меланхоліка (слабы)характэрна высокая эмацыянальнасць, уражлівасць, спагадлівасць і лёгкая ранімасць; у экстрэмальных сітуацыях часта ўзнікаюць панічны стан, нуда, туга. Ён сарамлівы, баязлівы, нерашучы, балюча пераносіць няўдачы.
У меланхолікаў трэба выхоўваць таварыскасць, большую непрабівальнасць ад уздзеяння са знешняга свету, упэўненасць у сябе і сваіх сілах, каб не стаўся адгужаным, замкненым, трывожлівым, лёгка ранімым, неупэўненным.
Першыя 3 тэмперамента адносяцца да моцнага тыпу нярвовай сістэмы, а 4 – да слабага. Таму працуючы з дзецьмі варта зважаць на тып іх НС.
9) Паняцце аб характары. Умовы яго фарміравання.
Хар-р – сукупнасць індывідуальных рыс асобы, якія ўстойліва праяўляюцца ў дз-сці і зносінах і абумоўліваюць тыпічныя д/яе формы паводзін. Х-р сталее разам з чалавекам і пераўтварае яго ў непаўторную асобу. Рысы х-ру. Класіфікацыя паводле псіх пр-су, у якім яны паяўляюцца: а)эмацыянальныя б)валявыя в)інтэлектуальныя. Тыпалогія х-раў Юнга: 1)інтраверт 2)экстраверт. 1 і 2 могуць быць наступных падвідаў: а)разумовы тып характару (жывуць рацыянальнымі ацэнкамі і заключэннямі) б)эмацыянальны (жывуць эмац ацэнкамі па пр-пе прыемна-непрыемна) в)сэнсорны (жывуць бягучым момантам) г)інтуітыўны (жывуць будучыняй)
Хар-р уяўляецца ў выглядзе асобасных рыс – асаблівасці асобы. Хар-р ч-ка праяўляецца ў сіс-ме адносін: 1) ч-к-навакольны свет (*перакананы-беспрынцыпны); 2) ч-к-дзейнасць (*дзейны-бяздзейны; *адказны-недобрасумленны); 3)ч -к-інш. людзі (*таварыскі-замкнёны; *тактычнасць-грубасць); 4) адносіны да сябе (*альтруістычны-эгаістычны; *самакрытычнасць-самалюбства). Умовы фар-ня хар-ру: 1) фізіялагічныя – асаблівасці фукцыянав-ня гал. мозгу (працэсаў узбуджэння і тармажэння, напр. тэмперамент спрыяе або перашкаджае развіццю тых або інш. рыс хар-ру); 2) умовы жыцця, дз-сці і вых-ня (быт, школа, сям’я, кола знаёмых,зносіны, прафес. веды). 3 ) вынікі самавыхав-ня (асабліва ў падлеткавым і юнацкім узросце), 4) узроставыя перадумовы: а) першыя месяцы жыцця, ранні дашкольны ўзрост фармір-ца дабрыня (жорсткасць), спагадлівасць (бяздушша); б) 4-6г. акуратнасць, настойлівасць, працалюбівасць; в) 7-11 – рысы, якія вызначаюць адносіны з людзьмі г) 12-15 – фарміруецца эмацыйна-валявая сфера. д) 16-18 – асоба набывае дастаткова высокую характаралагічную устойлівасць. якая захоўваецца амаль без зменаў на працягу ўсяго жыцця.
10. Паняцце пра асобу.
Асоба - чалавечы індывід як суб'ект сацыяльных адносін і свядомай дзейнасці. А. чалавека непаўторная ў сваёй індывід-сці. Індывідуальнасць - спалучэнне псіхалагічных асаблівасцяў чалавека, якія вызначаюць яго своеасаблівасць і адрозненне ад іншых. Рысы чалавека як індывідуальнасці могуць выяўляцца ў асаблівасцях тэмпераменту, характару, здольнасцях. Прыкметы асобы:- Уключэнне ў грамадскія адносіны, -удзел у сумеснай дзейнасці, - Актыўнасць ва ўзаемаадносінах з знешняй асяроддзем - Развітая самасвядомасць
Сучасныя тэорыі:
1) Псіхааналіз - (да 19 - пач 20 ст, З. Фрэйд). У структуры псіхіцы Фрэйд выдзеліў 3 ўзроўню (айсберг): свядомае (перажыванні, нязначная ч-ка псіх. жыцці звяз. з гэтым узр.), предсознательное (усё, што не ўсведамл. ч-кам у дадз. момант часу, але можа без асабл. высілкаў стаць аб'ектам свяд-ці пад уплывам волі альбо раздражняльнікаў) і н есвядомае (бессознательное) (Інтуіт. пабуджэнні, моцныя эмац. ўспаміны, выцесненыя са свяд-сці ў бессознание з-за таго, што чалавек успрымае іх як пагрозу для свайго дабрабыту.) Фрэйд выдзеліў 3 структурных кампаненты асобы: ІД (прымітыўныя, прыроджаныя аспекты асобы "прынцып задавальнення"), ЭГА (Эга здольна прымаць рац. рашэнні "прынцып рэальнасці") і суперэго (кампанент асобы, які ўключае засвоеныя чалавекам сацыяльныя нормы, каштоўнасці. уключае 2 подкомпонента: сумленне і эга-ідэал). На думку Фрэйда, галоўнай крыніцай развіцця асобы з'яўляюцца прыроджаныя біялагічныя фактары (інстынкты), а дакладней, агульная біялагічная энергія - лібіда
2 ) Гуманістычны падыход: Агульныя рысы: - Чалавек павінен вывучацца ў сваёй цэласнасці,- Усе даследаванні павінны ўлічваць унікальнасць кожнага чалавека,-чал валодае адноснай незалежнасцю ад навак. асяроддзя і прыроджаных інстынктаў дзякуючы сваёй волі.
Асноўныя прадстаўнікі: Маслоу, Э. Роджэрс, У Франкл. ічаць, што чалавек валодае ўнутранымі рэсурсамі, каб быць адказнымі за свой лёс. Сцвярджалі, што галоўнае - накіраванасць да ўмацавання веры ў сябе і і магчымасць дасягненне ідэальнага "Я".
3) Паводніцкая тэорыя асобы («наученческая»), паколькі галоўны тэзіс дадзенай тэорыі: наша асоба з'яўляецца прадуктам навучэння. Існуюць два кірункі – рэфлекторнае (Дж. Ўотсана і Б. Скінара) і сацыяльнае (А. Бандура і Дж. Роттер). Галоўнай крыніцай развіцця асобы-асяроддзе. У асобе няма нічога ад генетычнага або псіхалагічнага атрымання ў спадчыну. Асоба з'яўляецца прадуктам навучэння, а яе ўласцівасці - гэта абагульненыя паводніцкія рэфлексы і сацыяльныя навыкі.
3) Дзейнасны падыход- У гэтым падыходзе адмаўл біялагічную і тым больш псіхалагічны наследаванне асобасных уласцівасцяў. Гал. крыніцай разв.а.- дзейнасць. Дзейнасць разумеецца як склад.сістэма узаемадзеянняў суб'екта з грам-вам, у працэсе якіх і фармуюцца ўласцівасці асобы. Чалавек не з'яўляецца пасіўным назіральнікам, ён - актыўны ўдзельнік сац. пераўтварэнняў, актыўны суб'ект выхавання і навучання.
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 101 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |