|
Читайте также: |
Усе сучасныя кірункі навучання могуць быць разгледжаны з пазіцыі некаторых агульных падстаў:
1.на падставе непасрэднасці (апасродкаванасці) узаемадзеянні таго,хто навучае і навучэнца могуць быць вылучаны формы кантактнага (традыцыйна распрацоўваныя кірункі навучання) і дыстанцыйнага навучання.
2. на падставе прынцыпу свядомасці (інтуітывізму) вылучаецца навучанне, суадноснае з інтуітыўным засваеннем досведу, напр. засваеннем родн. мовы.
3.на падставе наяўнасці кіравання адукацыйным працэсам навучанне можа быць падзелена на: якое не засноўваецца на ім (напр., традыц.) і якое разглядае кіраванне ў якасці асноўнага механізму засваення.
4.на падставе ўзаемасувязі адукацыі і к-ры могуць быць размежаваны навучанне, асновай якога з'яўляецца праекцыя выявы к-ры ў адукацыю і фарміраванне праектнай дзейнасці навучэнцаў(тэорыі праектн. нав-ня), і навучанне, заснаванае на дысцыплінарна-прадметным прынцыпе (традыц.).
5.на падставе сувязі навучання з будучай дзейнасцю можа быць вылучана кантэкстнае навучанне і традыцыйнае пазакантэкстнага тыпу.
6. па спосабе арганізацыі навучання вылучаюцца актыўныя ф-мы і метады навуч-ня і традыцыйн. (інфармацыйнае, якое паведамляе) навуч-не.Кірункі нав-ня: традыцыйнае, праблемнае, навучанне, заснаванае на тэорыі паэтапнага фарміравання разумовых дзеянняў, алгарытмізацыя навучання,праектнае навучанне.Праблемнае.Заснавана на атрыманні новых ведаў навучэнцамі пасродкам рашэння тэарэтычных і практычных праблем, праблемных задач, сітуацый. Праблемная сітуацыя для чалавека ўзнікае, калі ў яго ёсць пазнавальнае запатрабаванне і інтэлектуальныя магчымасці вырашаць задачу, пры наяўнасці цяжкасці, супярэчнасці паміж старым і новым, вядомым і невядомым, дадзеным і шукаемым, умовамі і патрабаваннямі.Этапы: усведамленне прабл. сітуацыі, фармулёўку праблемы аналізу сітуацый, рашэнне праблемы, якое ўключае вылучэнне, змену і праверку гіпотэз, праверку рашэння.ПраграмаванаеУ аснове-дыдактычныя прынцыпы паслядоўнасці, даступнасці, сістэматычнасці, самастойнасці. Працэс засваення, выпрацоўкі ўмення кіруецца праграмай. Існуюць 3 асн. ф-мы праграмавання: лінейнае, разгалінаванае і змяшанае.Кантэкстнае шырока распаўсюджана ў сярэднім і ў вышэйш. адукацыі. Навучальная інф. прад'яўляецца ў выглядзе навучальных тэкстаў(знакава).
23. Навучанне - сумесная дзейнасць настаўніка і вучня, якая забяспечвае засваенне ведаў школьнікамі і авалоданне сп-бамі набыцця ведаў. Падчас навучання ўзаемадзейнічаюць 2 віды дзейнасці: дзейнасць вучня (навучальная) і настаўніка (педагагічная). Выгоцкі падкрэсліваў вядучую ролю навучання ў разв-ці асобы як вырашальнага фактару, які рухае сілы разв-ця. Навучанне павінна забягаць наперад развіцця і падцягваць яго за сабой. Выгоцкі вылучаў 2 зоны(узроўня) разв-ця дзяцей: Зону актуальнага развіцця, якая.характарызуе асаблівасці псіхічных ф-й дзяцей, якія склаліся на сённяшні дзень. Зону найбліжэйш. разв-ця, як.патрабуе арыентацыі на рэалізацыю ў дзіцяці магчымасцяў заўтрашняга дня. Навучэнне характарызуе факт набыцця ч-кам новых псіхалагічных якасцяў і ўласцівасцяў у навучальн. дзейнасці. Віды навучэння: 1.Характэрныя як для ч-ка, так і для жывёл: Навучэнне па механізме імпрытын га - хуткае, аўтаматычнае, амальмаментальнае прыстасаванне арганізма да пэўных умоў яго жыцця з выкарыстаннем практычна гатовых з нараджэння ф-маў паводзін (прыроджаныя інстынкты); умоўна-рэфлекторнае навучэнне – узнікненне новых ф-маў паводзін як умоўных рэакцый на першасны нейтральны стымул, які раней не выклікаў спецыфічнай рэакцыі(слова як некаторае спалучэнне гукаў);а перантнае навучэнне - набыццё в, у і н метадам спроб і памылак. 2. Характэрны толькі для чалавека: вікарнае навучэнне - праз прамое назіранне за паводзінамі інш. людзей, у выніку якога ч-к адразу пераймае і засвойвае назіраныя ф-мы паводзін;в ербальнае - набыццё ч-кам новага вопыту праз мову і інш. знакі. Механізмы навучэння: 1. фарміраванне асацыяцый. Гэты механізм ляжыць у аснове ўсталявання часавых сувязяў паміж асобнымі ведамі ці часткамі вопыту. 2. перайманне. Выступае ў якасці асновы для фарміравання галоўным чынам уменняў і навыкаў. 3. Адрозніванне і абагульненне. Звяз. пераважна з фарміраваннем паняццяў. 4. Інсайт(здагадка). Прадст.сабой непасрэднае меркаванне ч-кам я-н новай інф-ыі, чагосьці невядомага ва ўжо вядомым, знаёмым па мінулым вопыце. Інсайт з'яўляецца кагнітыўнай базай для р-ця інтэлекту дзіцяці. 5. творчасць. Служыць асновай для стварэння новых ведаў, прадметаў, уменняў і навыкаў, не прадстаўленых у выглядзе гатовых для засваення ўзораў.
22. Узростав. асаблівасці псіхічн. Разв-ця ў раннім юнацтве – п-д антагенезу 15-17г. (старэйш. шк. ўзрост). Сац. сітуацыя раз-ця: 1)юнак знаходзіцца на парозе ўступлення ў самастойнае жыццё; 2) існуе залежнасць ад дарослых і, перш за ўсё ад бацькоў і ў г. плане юнак яшчэ дзіця. 3)у асобе актуалізуюцца патрэбнасці, звязаныя з тым, якім быць і кім быць (з-чы самавызначэння). ВВД- дзейнасць, у якой фарміруюцца новыя віды дзейнасці і адбываюцца асобасныя змяненні. З’яўляецца асноўнай у дадзены п-д раз-ця .ВВД – вучэбна-прафесійная дз-сць –у ходзе якой акрамя засваення ведаў вырашаюцца з-чы прафарыентацыі і прафісійнага самавыз-ня. Новаўтварэнне – уперш. ўзнікшая на дадзеным узроставым этапе якасць ці ўласцівасць асобы, якая вызначае ўвесь ход разв-ця асобы на гэіым этапе. Новаўтварэнні: 1) светапогляд (Юн-ва хар-ца завяршан. фар-ня светапогляду; 2) сіс-ма каштоўнасных арыенціраў і сац. установак. 3) цэнтральнае новаўт-не: прафесійнае і асабовае самавызнач-не, Агульна-эмацыйная, інтэлектуальная і грамадска-сац. сталасць, з’яўленне гетэрасексуальнай цікавасці да супрацьлеглага полу, уменне арганізаваць свой час, засваенне мужчынскай-жаночай ролі, амацыйная незалежнасць ад бацькоў, форміраванне сацыяльна-адказных паводзін. Юнакі і дз-ты здольны сістэматызаваць і абагульняць свае веды пра сябе, імкнуцца разабрацца ў сваіх псіх-ых асаблівасцях, пачуццях, учынках, унутраных перажыванняў, прычынах сваіх паводзін, прыняцце свайго Я-вобраза.
21. Асноўн. новаўтварэнні ў падлеткав. узросце - п-д антагенэзу ад 10/11-15 г., які адпавядае пачатку пераходу ад дзяцінства да юнацтва. Сац. сітуацыя раз-ця: 1) у падлетка з’я-ца ўстойлівае імкненне да незалежнасці, да самастойнага жыцця; 2) блізкія людзі (перш за ўсё бацькі і інш. дарослыя) ставяцца да падлетка як да дзіцяці. Новаўтварэнне – упершыню ўзнікшая на дадзеным узроставым этапе якасць ці ўласцівасць асобы, якая вызначае ўвесь ход разв-ця асобы на гэіым этапе. Новаўтварэнні: пачуццё даросласці і развіццё самасвядомасці, абстрактнае мысленне, разв-цё фантазіі (прыводзіць да разв-ця эгацэнтрызму), самаацэнка, сац. сталасць, інтэлектуальная сталасць (вучэбная дзейнасць будзе ажыццяўляцца станоўча, калі ёсць задаволенаць у зносінах і самасцвярджэнні) ВВД – інтымна-асобасныя зносіны, пазнанне адносін. Адбываецца разв-цё асобаснай сферы. ВВД- дзейнасць, у якой фарміруюцца новыя віды дзейнасці і адбываюцца асобасныя змяненні. З’яўляецца асноўнай у дадзены перыяд развіцця.
20. Асн. пс-ныя новаўтварэнні ў малодш. шк. узросце і іх х-ка. П-д жыцця (дзяцінства) ч-ка ад 6-7 год да 10-11 год. Паступленне ў школу адлюстроўвае вялікія змены ў жыцці чал-ка. Рэальна такая змена рэалізуецца праз шэраг элементаў сац. роляў: 1) сац. роля вучня. Быў старэйшым у д/с, стаў малодшым у школе. Пашыраецца кола абавязкаў:авалодваць новымі ведамі, уступаць у зносіны з масай новых людзей. найбольш удала прыстасоўваюцца да змен тыя дзеці, як. найбольш падрыхтаваны: а) фізіялагічна (здароўе, раз-цё цела, узросту); б) Ψ-на (добры ўзровень развіцця інтэлекту (увага, мысленне, успрыманне), дастатковая падрыхтаванасць). 2) Сац.- Ψ-ая падрых-сць: а) уменне ўступаць у кантакт з незнаёмымі людзьмі; б) уменне ўст. у кант. з дарослымі; в) уменне арыентавацца сярод людзей. 3) Асобасная падрых-сць да шк.: а) станоўчыя адносіны да школы; б) жаданне стаць вучнем. Новаўтварэнне – упершыню ўзнікшая на дадзеным узроставым этапе якасць ці ўласцівасць асобы, якая вызначае ўвесь ход развіцця асобы на гэіым этапе. Новаўтварэнні: адвольнасць, унутраны план дзеянняў (магчымасць аперыраваць ведамі пра сябе), самакантроль, рэфлексія, абагульненне перажыванняў (з’яўляецца сэнсавая. Арыенціровачная аснова ўчынка), губляеецца дзіцячая непасрэднасць, манернасць, унутраная пазіцыя школьніка, імкненне заняць пэўную пазіцыю ў грамадстве.Змена сацыяльнай сістэмы: ад дзіця-бацькі, да дзіця – настаўнік, бацькі, аднагодкі.Напрыканцы пачатковай школы фарміруецца славесна-лагічнае мысленне.ВВД – навучанне ВВД- дзейнасць, у якой фарміруюцца новыя віды дзейнасці і адбываюцца асобасныя змяненні. З’яўляецца асноўнай у дадзены перыяд развіцця.
19. Узроставыя асаблівасці псіхічнага развіцця ў дзіцячым узросцеМаленства. Узнікае новага тыпу дзейнасці- непасрэдна-эмацыйных зносін дзіцяці і маці.Фарміруецца патрэба ў інш. ч-ку, бо сталы чалавек становіцца для дзіцяці прадметам зносін. З дзіцем трэба казаць, усміхацца, распавядаць яму казкі. 2 подперыяды: I (да 5-6 м) інтэнсіўнае разв. сэнсарных сістэм(зрок, слых, нюх, густ); II (ад 5-6 м да 1 г) узнікненне акту хватания- першага арганізаванага, накіраванага дзеяння. Гэта сапраўдная рэвалюцыя ў развіцці дзіцяці першага года жыцця. Да канца дзіцячага ўзросту ў дзіцяці ўзнікае першае разуменне слоў, а ў сталага з'яўляецца магчымасць кіраваць арыентоўкай дзіцяці. Перыяд маленства завяршаецца з'яўленнем асноўных наватвораў: хада, з'яўленне першых слоў. Ранняе дзяцінства. Сац. сітуацыя- "дзіця- прадмет- сталы". Дзіця цалкам паглынуты прадметам.Фармаванне новага тыпу дзейнасці- прадметнай дзейнасці, матыў якой складаецца ў самым прадмеце, у спосабе яго ўжывання. Зносіны дзіцяці са сталым прымае сітуатыўна-дзелавую форму.Жаданні дзіцяці няўстойлівыя і хутка змяняюцца, ён не можа іх стрымліваць, іх абмяжоўваюць толькі пакаранні і заахвочванні сталых. Цэнтральн.новаўтварэнне – самасвядомасць. Этапы яеразвіцця: 1. Пазнаванне сябе ў люстэрку, на фатаграфіях; 2. Называнне сябе па імі ў трэцяй асобе; 3. З'яўленні займенніка "я"(да трох гадоў). Да трох гадоў з'яўляецца першасная самаацэнка, усведамленне не толькі свайго "я", але таго, што "я добры". У гэта ж час з'яўляецца запатрабаванне ў самастойнасці- "Я сам". Такім чынам, асноўнымі наватворамі з'яўляюцца развіццё гаворкі і навочна-дзейснага мыслення і "Я сам". Дашкольны ўзрост (ад 3 да 6-7 гадоў). Запатрабаванне- жыць агульным жыццём са сталымі. Дзіця мадэлюе жыццё сталых праз гульнявую дзейнасць. У гульні дзіця апасродкавана прайгравае свет сацыяльных адносін. Прымаючы на сябе ролі, дзіця асвойвае нормы адносін. У структуры гульні вылучаюць наступныя элементы: тэму, сюжэт, роля, утрыманне гульні, гульнявы матэрыял, гульнявая прастора і ролевыя адносіны. Значнай таксама для развіцця дзіцяці з'яўляецца выяўленчая дзейнасць. У гульні зараджаюцца элементы працоўнай і навучальнай дзейнасці. Усведамленне дзіцем сваёй палавой прыналежнасці. Кампаненты псіхалагічнай гатоўнасці да школы: 1. інтэлектуальная гатовасць; 2. асобасная; 3. сацыяльна- псіхалагічная; 4. гатовасць эмацыйна-валявой сферы. Для засваення навучальнай дзейнасці ў старэйшага дашкольнага павінны быць сфармаваны: навочна-вобразнае мысленне і асобныя аперацыі паняційнага; знакава-сімвалічныя функцыі; уменне прыняць нейкую задачу як навучальную.
18. Класіфікацыя перыядызацый псіхічнага развіцця па Выгоцкаму:
Існуе нек-кі крытэрыяў перыядызацыі (адзін вонкавы крытэрый, адна ўнутран. прыкмета, нек-кі прыкмет разв-ця). Перыядызацыя па адным вонкавым крытэрыі: перыядызацыя Штэрна (крытэрый перыядызацыі - п-ды біялагічнай эвалюцыі і гістарычн. раз-ця чалавецтва). п-цыя Рэнэ Заззо (крытэрый пер-цыі- прыступкі сістэмы выхавання і навучанні). Пер-цыя па адной унутран. прыкмеце: пер-цыя Блонскага (крытэрый - перыяды з'яўлення і змены зубоў). Пер-цыя Фрэйда (крытэрый- перыяды сэксуальнага развіцця). П ер-цыя па нек-кім прыкметам развіцця: крытэрамі перыядызацыі выступаюць 3 прыкметы:сац.сітуацыя развіцця;вядучы від дзейнасці; цэнтральны новаўтварэнне узросту. Пер-цыя псіхічнага разв-ця па Выгоцкам: сац. асяроддзе «чал-к; крызіс навароджанасці ®маленства(2мес.-1год) ®крызіс 1года®ранняе дзяцінства(1-3) ®крызіс 3-х год®дашкольны ўзрост(3-7) ® крызіс 7гадоў®школьны ўзрост(8-12) ®крызіс 13гадоў®пубертат(13-17) ®крызіс 17 гадоў. Цыклічнасць (тэмп і ўтрыманне разв-ця змяняюцца на працягу жыцця.Перыяды інтэнсіўнага разв-ця змяняюцца перыядамі запаволення і згасання). Нераўнамернасць (розныя бакі асобы развів-ца нераўнамерна і непрапарцыйна. Суадносіны розн. псіхічных ф-цый змяняюцца ў плыні развіцця )."Метамарфозы "(разв-цё не зводзіцца да колькасных змен, а ёсць мэта якасных змен, пераход ад адной ф-мы да інш.). Спалучэнне працэсаў эвалюцыі і інвалюцыі (у ходзе развіцця тое, што было развіта на папярэдніх стадыях, або адмірае, або пераўтвараецца).
17. Перыядызацыя псіхічнага развіцця – разгляд ПР ч-ка як працэсу перахода з аднаго п-ду на іншы. Па Выгоцкаму ( галоўны крытэрый – крызісныя стадыі ). Крызіс – непрацяглыя бурныя стадыі, на працягу якіх адбываецца значныя зрухі ў развіцці.1)крызіс навароджанасці (дзіцячы ўзрост: 2м.-1г.); 2)крызіс аднаго г. (ранняе дзяц-ва: 1-3г.); 3) крызіс 3-ох г. (дашкольны ўзрост: 3-7); 4)крызіс 7л. (школьны ўзр-т: 8-12); 5)к-с 13л. (пубертатны ўзр-т:14-17), які заканчваецца кр-сам 17л. Агульныя заканамернасці ПР: а) цыклічнасць – тэмп і змест змяняюцца ў часе жыцця. П-ды інтэнсіўнага раз-ця змяняюцца п-дамі замядлення і затухання. б) нераўнаважнасць – розныя бакі асобы разв-ца неўраўнаважана і непрапарцыянальна. в) спалучэнне працэсаў эвалюцыі і інвалюцыі – пад час раз-ця тое, што было развіта на папярэдніх стадыях, або адмірае, або пераўтвараецца.П а Б.Эльконіну: 1)ранняе дзяц-ва: а)маленства, да 1г.; ввд: непасрэдна-эмацыйныя зносіны з дарослымі; з-чы: засваенне першых норм адносін з людзьмі. б) ранняе дзяц-ва, ад 1-3, ввд: прадметна-маніпулятыўная дз-сць; з-чы:засваенне грамадска выпрацаваных сп-баў дзеянняў з прадметамі. 2)дзяцінства: а)дашкольнае дз-ва, 3-6(7), ввд: ролевая гульня, з-чы: асваенне сац. роляў, узаемаадносіны п/ж людзьмі; б )малодшы школьны ўзрост, 6(7)-10(11), ввд: вучэбная дз-сць; з-чы: засваенне ведаў, інтэнсіўнае раз-цё інтэлектуальнай сферы. 3) “падлеткавы п-д”: а) падлеткавы узр-т, 10 (11)-13 (14), ввд: інтымна-асобістыя зносіны; з-чы: зас-не норм адносін п/ж людзьмі; б) ранні юнацкі ўзр-т, 13 (14)-16 (17), ввд: вучэбна-прафесійная дз-сць, з-чы: засваенне прафес. ведаў і ўм-няў. па Блонскаму: крытэрый - з’яўлення /змена зубоў (бяззубае дзяцінства, дзяцінства малочных зубоў, перыяд карэнных зубоў)
16. Псіхааналітычная тэорыя засноўваецца на ўяўленні, паводле якога людзі з'яўляюцца складанымі энергетычнымі с-мамі. З.Фрэйд лічыў, што паводзіны ч-ка актывізуюцца адзінай энергіяй, паводле закона захавання энергіяй. Фрэйд узяў гэты агульны прынцып прыроды, перавёў яго на мову псіхалагічных тэрмінаў Þкрыніцай псіхічнай энергіі з'яўляецца нейрофізіялогічны стан узрушанасці.У кожнага ёсць абмежаваная колькасць энергіі, якая пітае псіхічную актыўнасць; мэта любой ф-ы паводзін індывіда складаецца ў памяншэнні напружання, якое выклікана сукупнасцю гэтай энергіі. Для развіцця асобы Фрэйд лічыў сэксуальныя інстынкты. Энергія сэксуальных інстынктаў атрымала назву лібіда (ад лат. "жадаць" ці "жадаць"), ці энергія лібіда - тэрмін ужывалы ў значэнні энергіі жыццёвых інстынктаў у цэлым. Лібіда - гэта вызначаная колькасць псіхічнай энергіі, якая знаходзіць разрадку вылучна ў сэксуальных паводзінах.Існуе не адзін сэксуальны інстынкт, а некалькі. Кожны з іх злучаны з вызначаным участкам цела, званым аэрагеннай зонай.
Паводзінная(Выгоцкі, Піажэ) Галоўн. крыніца разв-ця асобы-асяроддзе. У асобе няма нічога ад генетычнага або псіхалагічн. атрымання ў спадчыну. Асоба прадукт навучэння, а яе ўласцівасці - гэта абагульненыя паводзінныя рэфлексы і сац. навыкі.2кірункі – рэфлекторны(Ўотсан,Скінар) і сацыяльны.Пры вывучэнні псіхалогіі дзіцяці надавалася вялікая ўвага мысленню і маўленню, таму што яны складаюць аснову інтэлекту. Фармаванне маральнай асобы і адпаведнага стылю маральных паводзін абапіраецца на шэраг аўтаномных перадумоў. Фармаванне маральнай свядомасці нельга разглядаць у адрыве ад сацыяльных паводзін, рэальнай дзейнасці, падчас якой складаюцца не толькі маральныя паняцці, але і пачуцці, звычкі і іншыя неосознаваемые кампаненты маральнага аблічча асобы. Характэрны для асобы спосаб рашэння маральных праблем, як і тая сістэма каштоўнасцяў, з якой яны суадносяцца, фармуюцца першым чынам падчас практычнай дзейнасці дзіцяці і яго зносіны з атачальнымі людзьмі. Паводзіны асобы залежыць не толькі ад таго, як яна разумее стаячую перад ёй праблему, але і ад яе псіхалагічнай гатовасці да таго ці іншага дзеяння.
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 94 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |