Главная страница | Контакты | Случайная страница Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Судың құқықтық режимі. Су қорларын басқару органдары және олардың құзіреттері. 1 страница

Это говорит о Государственном признании СЕТЕВОГО МАРКЕТИНГА как одной из серьёзнейших отраслей экономики не только в России, но и в мировой экономике в целом.

Экологиялық құқығының жүйесі.Экологиялық құқықтық қатынастардың түсінігі мен мазмұны.

Экологиялық-құқықтық нормалар реттелетін қатынастар шеңберіне қатысты институттарға біріктірілген (субинституттарға), олар өз кезегінде құқықтың оқылатын саласына біріктірілген.

Экологиялық институт дегеніміз ұқсас қоғамдық қатынастардың санаулы түрлерінің құқықтық нормаларының жиынтығы. Маңыздылығына байланысты институттар экологиялық құқықта бәрінен бұрын, жалпы және ерекше бөлімдерге біріктірілген, бірқатар оқулықтар мен оқу құралдарының авторлары тағы арнайы бөлімді шығарған. Экологиялық құқықтың жалпы бөлімінің институттарына осы саланың барлық жүйесіне жалпы маңызы бар барынша маңызды ережелер бар институттар енген. Осы құқықтық институттар ерекше бөлімнің институттарының құрамы мен мазмұнын қалыптастыруға шешуші ықпал жасайды. ҚР Экологиялық құқықтарының оқыту курсына мынадай негізгі институттар енгізілген: Қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттері – қоршаған ортаны қорғаудың өзекті мәселесі; Экологиялық құқық түсінігі, объектісі, әдісі, принциптері; Табиғи ресурстарға меншік құқығы; Табиғатты пайдалану құқығы; Экологиялық құқық көздері; Экологиялық пайдаланым мен қоршаған табиғи ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқару мен реттеу; Экологиялық бақылаудың ұйымдастыру-құқықтық формалары; Қоршаған табиғи ортаға әсерді бағалау мен экологиялық сараптама; мемлекеттік экологиялық мониторинг және табиғи-ресурстық кадастрлар; Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы экономикалық реттеу; Шаруашылық және өзге де қызметтерді жүзеге асыру кезіндегі экологиялық талаптар. Экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік.

Ерекше бөлімде келесі институттар бар: Жердің, жер қойнауының, жер үсті және жер асты сулары, ормандарды қорғау және пайдалану саласындағы экологиялық-құқықтық режим; Атмосфералық ауаны қорғаудың экологиялық-құқықтық режимі; Жануарлар дүниесін молықтыру мен пайдаланудағы экологиялық-құқықтық режим; Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың экологиялық-құқықтық режимі; Атом энергиясы мен радиацияның қоршаған ортаға әсерін құқықтық реттеу; Қоршаған табиғи ортаны халықаралық-құқықтық қорғау.Экологииялық құқық толығымен қазақстандық құқық жүйесін құрайтын құқықтардың барлық саласымен өзара әрекеттеседі.

Экологиялыккатынастар — бул объектиси табигат пен онынкурамындагы элементтер болып табылатын катынастар. Осынын негизинде биз экологиялыккатынастарга букил табиги кешенге, сондай-ак онын жекелеген болимдерине багытталган барлыккатынастарды жаткызамыз Экологиялыккукыккатынастары азаматтыккукык нормаларымен реттеледи (муликтик сипаты — жалга беру, табигат ресурсын кепилга салу, залалды отеу ж/е т.б. коринис табатын катынастарда), салыккукыгынын нормаларымен — (мемлекет табигат ресурстарын пайдаланганы ушин акы молшерин белгилейтин катынастарда), кылмыстык кукык нормаларымен — (мемлекет экологиялык талаптарды сакгамаганы ушин жазалау шараларын белгилейтин кдтынастарда) реттеледи. Экологиялыккукыккатынастардын турлери: 1. Коршаган ортаны коргауга багытталган катынастар; 2. Табиги ресурстарды утымды пайдалануга багытталган катынастар; 3. Коршаган ортаны артурли дагдарыстардан коргауды мемлекеттик баскарумен б.сты катынастар; 4. Табиги ресурстарга меншик кукыгы ж.е таб.т пайдаланушылармен б/ты кукыктар.

Экологиялық құқықтық қатынастардың түрлері. Экологиялық құқықтық қатынастардың субъектілері мен объектілері.

Экологиялыккатынастар — бул объектиси табигат пен онынкурамындагы элементтер болып табылатын катынастар. Осынын негизинде биз экологиялыккатынастарга букил табиги кешенге, сондай-ак онын жекелеген болимдерине багытталган барлыккатынастарды жаткызамыз Экологиялыккукыккатынастары азаматтыккукык нормаларымен реттеледи (муликтик сипаты — жалга беру, табигат ресурсын кепилга салу, залалды отеу ж/е т.б. коринис табатын катынастарда), салыккукыгынын нормаларымен — (мемлекет табигат ресурстарын пайдаланганы ушин акы молшерин белгилейтин катынастарда), кылмыстык кукык нормаларымен — (мемлекет экологиялык талаптарды сакгамаганы ушин жазалау шараларын белгилейтин кдтынастарда) реттеледи. Экологиялыккукыккатынастардын турлери: 1. Коршаган ортаны коргауга багытталган катынастар; 2. Табиги ресурстарды утымды пайдалануга багытталган катынастар; 3. Коршаган ортаны артурли дагдарыстардан коргауды мемлекеттик баскарумен б.сты катынастар; 4. Табиги ресурстарга меншик кукыгы ж.е таб.т пайдаланушылармен б/ты кукыктар. Экологиялыккукыккатынастарынын субъектилери занды ж/е жеке тулгалардын кен аукымы б.т., оларды жиктеу субъектилердин кукыктары мен миндеттершин колемине, накты кукыккатынасынын турине, озге де жагдайларга б/ты болады.Экологиялыккатынастар субъектилерине мыналарды жаткызуга болады: 1) К Р - биздин мемлекетимиз табигат ресурстарынын меншик иеси бола отырып, экологиялыккатынастардын субъектиси б.т. ж/е табигат пайдалану мен табигатты коргау маселелери б/ша кукыккатынастарында миндетти тарап ретинде катысады; 2)шетелдик мемлекеттер3) халыкаралыкуйымдар4) занды тулгалар5) жеке тулгалар — бул арада К Рнын азаматтарын, шетелдик азаматтарды, азаматтыгы жок адамдарды атауга болады. Эколог.кк.ккатынастардын обьектилери – коршаган орта, экологиялык жуйе, табигат обьектилери, табиги ресурстар, экологиялык табиги кешендер т.б. Коршаган орта дегенимиз – атмосфералык ауаны жердин азон кабатын, жер асты ж/е жер усти суларын, жер койнауын, жануарлармен осимдиктер дуниесин коса алганда табиги ж.е жасанда обьектилердин жиынтыгы. Экологиялык жуйе – бирынгай функционалдык тутастык ретинде озара арекетте болатын организмдердин ж.е оны мекендейтин жандардын жиынтыгы. Табигат обьектилери дег.з – коршаган ортанын табиги турде пайда болган, табигатпен тыгыз карым катынаста болатын, экологиялык жуйе мен бир изди мадени, эстетикалык, экон.к, алеум.к кызметтерди аткаратын бир болиги. Табигит ресурстар дег.з – шар.к ж/е озге кызметте когамнынкажеттилигин канагаттандару максатында пайдаланатын коршаган ортанын бир болиги.

4.Экологиялық құқықтық қатынастардың пайда болу, өзгеру және тоқтату негіздері.Қазақстан Республикасының экологиялық заңдардың жүйесі. Экологиялыккукыккатынастардын пайда болу негидери: 1) беру – азам.ккукыктык шарттар негизинде табигат пайдаланушылар кукыгына табиги обьектини беру. 2) табыстау – табигат пайдалану кукыгын тикелей мемлекеттин н.е мемлекеттик табигат пайдаланушынын табыстауы. 3) табигат пайдалану кукыгынынамбебап мираскорлык тартибимен ауысуы – жеке тулганынкайтыс болуы. Занды тулганынкайта курылуы.Бул негиздерден экологиялык кодекске сайкес келесилер: 1) арнайы мем.к органнын, арнайы таб.т пайдалануга берген лицензиясы ж/е руксаты. 2) таб.т пайдаланушымен арнайы мем.к органнын таб.т пайдалануга жасаскан келисим шарты. 3) КР Укиметинин н.е жергиликти аткарушы орг.н таб.т пайдалануга беру туралы шыгарган шешими. Экологиялыккатынастын токтату негиздери: берилген руксаттар мен лицензияларды алып коюымен токтатылады. Нормативтік құықтық актілер негізгі және туынды актілер болып бөлінеді.

КР экологиялык заннама жуйеси Конституцияда айтылган негизги идеялардын мазмунынан дамиды. Негизги табигат коргау заны 1997 ж. 15 шилдеде кабылданган К Рнын "Коршаган ортаны коргау туралы" заны б.т. Осы зан кабыдданганга дейин Кда коптеген нормативтик актилер болды.Негизги салалык зан актиси 2003 ж. 20 маусымда кабылданган КР Жер кодекси б.т. 1996 ж. 27 кантарда КР Президенти "Жер койнауы ж/е жер койнауын пайдалану туралы" Жарлыкка кол койды. Жарлыкга жер койнауын пайдалану ж/е жер койнауын коргау жониндегикатынастарды реттеудин жалпы шарттары мазмундалады.Тау-кен кукыгы зан актилеринин арасынан К Р Президентинин зан куши бар "Мунай туралы","Багалы метаддармен ж/е багалы тастармен б/ты катынастарды мемлекеттик реттеу туралы" Жарлыктарын атаган жон.К Рнын ПарламентиОрман Кодексинкабылдады.Экологиялыккукыктын елеули коздеринин бириКР Парламентикабылдаган КР Су Кодекси ж "Жануарлар дуниесин коргау, осимин молайту ж/е пайдалану туралы" Занкабылдады.2002 ж. 11 наурызда КР Парламенти"Атмосфералык ауаны коргау туралы" Занкабылдады.

Экологиялық құқығының қайнар көздерінің түсінігі және классификациялау.Қазақстан Республикасының Конституция – экологиялық құқығының қайнар көзі ретінде.

Экологиялық құқық көздері – қоршаған ортаны қорғау саласындағы қатынастарды, яғни экологиялық қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілер болып табылады.

Экологиялық құқықтардың көздерін анықтау біршама қиындықтар туғызады, өйткені әртүрлі деңгейдегі нормативтік актілердің орасан зор саны шығарылады. Осы қиындықтарды жеңу үшін оларды топтастырылуы қызмет көрсетеді. Бұл топтастыру бірқатар негіздер бойынша жүргізіледі. Заң күші бойынша — заңдарға және заң асты актілерге.

Нормативтік құықтық актілер негізгі және туынды актілер болып бөлінеді.

Нормативтік құқықтың Негізгі түрлеріне жататындар:

1) Конституция, конституциялық заңдар, кодекстар, заңдар;

2) Қазақстан Республикасының Президентінің Конституциялық Заң күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасының Президентінің Заң күші бар жарлықтары; Қазақстан Республикасының Президентінің өзге де нормативтік құқықтық Жарлықтары. Мысалы: ҚР Президентінің «Қазақстан 2030 жылға» даму стратегиясының жүзеге асыру бойынша Жарлығы, ҚР Президентінің 2003-2015 жылдарға индустриалдық-инновациялық даму стратегиясы туралы Жарлығы.

3) Қазақстан Республикасының Парламентінің және оның палатасының нормативтік қаулылары;

4) Қазақстан Республикасының нормативтік қаулылары;

5) Конституциялық соттың және өзге де мемлекеттік Конституциялық кеңестің, Қазақстан Республикасының нормативтік қаулыларымен.

6) Қазақстан Республикасының министрлері мен өзге орталық мемлекеттік басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары. Бұл актілердің басты арнауы – жоғарыда тұрған органның осы нормалардағы жалпы ережелерді егжей-тегжейлі дұрыс және біртұтас түрде қолданысқа түсуіне ықпал етуі.

7) мемелекттік комитеттердің, өзге орталық мемлекеттік органдардың нормативтік қаулылары;

8) мәслихаттар мен Әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері, мысалы: Шығыс-Қазақстан облысының әкімінің «Облыс ормандары мен елді мекендерді өрттен қорғау қорғанысын күшейту шаралары туралы» 2000 жылғы 6 сәуірдегі № 837 шешімі

Нормативтік құқықтық актілердің туынды түрлеріне мыналар жатады:

регламент – қандай да бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшелері қызметінің ішкі тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық акт; ереже - қандай да бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшесінің мәртебесі мен өкілеттігін белгілейтін нормативтік құқықтық акт;

қағида – қандай да бір қызмет түрін ұйымдастыру және жүзеге асыру тәртібін белгілейтін нормативтік құқықтық акт;

нұсқау – заңдардың қоғамдық қатынастардың қандай да бір саласында қолданылуын егжей-тегжейлі көрсететін нормативтік құқықтық акт. Экологиялық құқық көздерін топтастыру басқа да басқа да себептермен туындауы мүмкін.

Экономикалық құқық көздерінің ішінде халықаралық-құқықтық келісімдер, конвенциялар, шарттарда болатын құқық көздері маңызды орынды иеленеді, мысалы: 29.07.1994 жылы күшіне енген Бүкіләлемдік мәдени және табиғи мұраны қорғау жөніндегі Конвенция, 14.10.1994ж. қабылданған Шөлейттенуге және құрғақшылыққа қарсы күрес жөніндегі Конвенция, Конвенция 07.07.1997ж. бекітілді. Мұнаймен ластаудан келтірілген зиян үшін азаматтық жауапкершілік туралы 1968 жылғы (күшіне 05.06.1994жылы енді), БҰҰ климаттың өзгеруі туралы Рамалық Конвенциясы (1995 жылы бекітілді). Қазақстан Республикасында Конвенциялардың жиырмасы бекітілген.

Азақстан Республикасының Экологиялық кодексінің жалпы сипаттамасы.Қоршаған ортаны қорғауға азаматтар мен қоғамдық бірлестіктерінің қатынасуын құқықтық қамтамассыз ету.

Экологиялық құқық көздерінің арасынан ҚР Конституциясы мен Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі ерекше орынды алады, ол 2007 жылы 9 қаңтарда кешенді құқықтық акт ретінде қабылданды, Кодекс Жалпы және Ерекше бөлімнен, 326Бап, 47 Тарау және 9 Бөлімнен тұрады.

Жалпы бөлім Жалпы ережелер: Жеке тұлғалардың, қоғамдық бірлестіктердің құқықтары мен міндеттері; Мемлекеттік органдардың жергілікті өзін-өзі басқару органдардың қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалану саласындағы құзіреттерінен тұрады.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау, экологиялық нормалау, қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық реттеу, қоршаған ортаға әсерді бағалау, экологиялық сараптама, экологиялық рұқсаттар, экологиялық аудит 6 тараудан тұрады: Экологиялық нормалау; Қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық реттеу; Қоршаған ортаға әсерді бағалау; Экологиялық сараптама; Экологиялық рұқсаттар; Экологиялық аудит.

Қоршаған ортаны қорғауды және табиғат пайдалануды экономикалық реттеу,:

Қоршаған ортаны қорғауды және табиғат пайдалануды экономикалық реттеу тетіктері;

Қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау.

Экологиялық бақылау: Қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды қорғау, молықтыру мен пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау; Инспекторлық экологиялық тексерулер; Өндірістік экологиялық бақылау; Қоғамдық экологиялық бақылау.

Экологиялық мониторинг пен кадастрлар тұрады:Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингі; Қоршаған ортаның ластану учаскелерін мемлекеттік есепке алу; Табиғи ресурстардың мемлекеттік кадастрлары; Өндіріс пен тұтыну қалдықтарының Мемлекеттік Кадастры;Зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды көму мен сарқынды суларды жер қойнауына ағызудың мемлекеттік кадастры;

Экологиялық ақпарат;Табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін есепке алу.

Ерекше бөлім екі Бөлімнен тұрады:

Шаруашылық және өзге де қызметтерді жүзеге асыру кезіндегі экологиялық талаптар 18 тараудан тұрады: Экологиялық талаптар туралы жалпы ережелер;Шаруашылық және өзге де қызметке қойылатын жалпы талаптар;Шаруашылық және өзге де қызмет түрлері бойынша экологиялық талаптар;Жерді пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар;Жер қойнауын пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар;Суды пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар; Ормандарды және өзге де өсімдіктерді пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар; Жануарлар дүниесін пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар; Жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін қорғау, өсімін молайту, еріксіз және жартылай ерікті жағдайда өсіріп-өндіру, шектеулі шаруашылық тұрғыда пайдалану жөніндегі экологиялық талаптар;Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы экологиялық талаптар

Жеке тулгалардыноздерининомири мен денсаулыгына колайлы коршаган ортага, коршаган ортаны коргау мен сауыктыру жониндеги шараларды ж.а., коршаган ортаны коргау когамдык бирлестиктери мен корларын куруга, мемлекеттик органдар мен уйымдардан уактылы, толык ж/е дурыс эко-к акпарат алуга кукыгы бар.Ал коршаган ортаны сактауга, табиги ресурстарга укыпты карауга, табиги ресурстарды утымды пайдалануга, коршаган ортаны коргауга ж/е экологиялыккауипсиздиктикамтамасыз етуге багытталган шараларды иске асыруга жардемдесуге, оз кызметин КР эко-к заннамасына сайкес жузеге асыруга миндетти.Когамдык бирлестиктердинкоршаган ортаны коргау саласындагы кукыктары:эко-к багдарламаларды азирлеуге ж/е насихаттауга, азаматтардынкукыктары мен мудделерин коргауга, оларды коршаган ортаны коргау саласындагы белсендикызметке ерикти негизде тартуга, К Р заннамасында белгиленген тартиппен мемлекеттик органдардынкоршаган ортага катысты маселелер бойынша шешимдер кабылдау процесине катысуга,эко-к билим беру мен агарту жумыстарын орындауга, коршаган ортаны коргау саласында гылыми зерттеулер жургизуге,когамдык эко-к бакылауды ж.а. кукыгы бар.Когамдык бирлестиктер коршаган ортаны коргау саласындагы оз кызметин ж.а. кезинде:табиги ресурстарды утымды пайдалануга, коршаган ортаны коргауга ж/е эко-ккауипсиздиктикамтамасыз етуге багытталган шараларды иске асыруга жардемдесуге, оз кызметин К Р заннамасына сайкес ж.а. миндетти.

Табиғи ресурстардың құқықтық класификациясы.Табиғи ресурстарға меншік құқығының түсінігі мен мазмұны.

Табиғи ресурстарға меншік – бұл жер, су ресурстарына, өсімдік және жануарлар дүниесіне және басқа табиғи байлықтарға жөніндегі қоғамдық қатынастар формасы. Табиғи ресурстарға меншіктің ешқандай формасы жоқ жерде, қандай да бір қоғам жайлы сөз қозғау мүмкін емес. Меншік ұғымының экономикалық және құқықтық екі аспектісі бар. Біріншісі меншіктің экономикалық мазмұнын өндірістік қатынастар арқылы ашады. Екіншісі осы мазмұндағы құқықтық формада айқындалады. Демек, меншік – экономикалық-құқықтық санат.

Табиғи ресурстарға меншік құқығының негізі ҚР Конституциясымен белгіленген, онда былай көрсетілген: Қазақстан Ресупбликасында мемлекеттік және жеке меншік тең түрде танылады және қорғалады.

Жер және жер қойнауы, сулар, өсімдік және жануарлар дүниесі, басқа табиғи ресурстар мемлекет меншігінде болады. Жер, сондай-ақ заңда белгінген негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін. (6 бап). Негізгі заңның Ережелері ҚР Азаматтық кодексінде дамыды, 188 бапқа сәйкес Меншік құқықтарында заң актілерімен танылған және қорғалатын өз қалауы бойынша өзінің иелігіндегі мүлігіне билік етуге және пайдалануға субъектінің құқықтары бар. ҚР 20.06. 2003ж. Жер Кодексінде, Қазақстан Респуликасында Жер мемлекеттік меншікте екендігі нақтыланған. Жер телімдері осы Кодекстің (3 бабы) белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін. ҚР 8.07.2003ж. бекітілген Орман кодексінде былай деп көрсетілген: ҚР аумағындағы барлық ормандар, сондай-ақ орман өсімдіктерімен қамтылмаған, бірақ орман шаруашылығы қажеттілігіне арналған орман қорының жерлері ҚР орман қорын құрайды. Орман қоры мемлекеттік және жеке орман қорынан тұрады (6 бап).

Мемлекеттік меншік құқығы объектісі болып ҚР су қорын құрайтын, су қорына енетін: Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасы шегіндегі Каспий мен Арал теңіздерінің сулары; өзендер, көлдер, су қоймалары, басқа каналдар мен магистралды арналар; жерасты сулары; мұздықтар жатады (ҚР СК 4-8 баптары). Меншік құқығы жалпы табиғаттағы бар суларға ғана емес, ол тек жекешелендіруге болатын, яғни су объектілеріне ғана тарайды...

Көптеген уақыт заңнамада жер қойнауы деген түсінік белгіленбеді, бұл әртүрлі ілімге әкелетін және осыған орай мемлекеттің жер қойнауына құқтарының аумағын өте кеңейтіп немесе тарылтатын. Минералды шикізат, егер Келісім шартпен өзгеше көзделмесе Жер қойнауын иелігіне меншік құқығында жатады.

Жекеше орман қоры учаскелерін иеленуді, пайдалану мен оған билік етуді, осы ҚР ОК және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілеріне сәйкес, жеке орман иеленушілер жүзеге асырады.

ҚР Жануарлар дүниесін қорғау, пайдалану және молықтыру туралы Заңына сәйкес жануарлар дүниесі мемлекеттік меншік иелігінде.

Жерге, республика аумағында – Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік құқығының субъектісі болып, Жер Кодексінде белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде сонымен қатар азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар болуы мүмкін. Бұл жерде сонымен бірге, азаматтар деп Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар (мұндай құықтарға шетелдіктер өндірістік объектілер, тұрғын үй кешендерін және жеке құрылыстар салуға жер учаскесін қайтарылу негізінде, егер олар тұрақты тұру құқығын сатып алған жағдайларда).

Табиғи ресурстарға мемлекеттік меншік иелігін пайдаланатын субъектіге келетін болсақ, мемлекет атынан кім, меншік иелігінің заңды құқықтарын жүзеге асырады деген сұрақ туындайды? Мемлекет атынан табиғи ресурстарға меншік құқығын ҚР Үкіметі, жергілікті атқарушы органдар және арнайы өкілеттенген мемлекеттік органдар жүзеге асырады.

Табиғи объектілеріне меншік құқығының субъектілері мен объектілері.Табиғат объектілеріне мемлекеттік меншік және жеке меншік құқығының мазмұны.

Табигат обьектилерине меншик кукыгынын субьектилери мыналар танылады:биринши кезекте мемлекеттинози,жеке ж/е занды тулгалар. Мемлекет жекеше занды ж/е жеке тулгалардан озгеше барлык табиги ресурстарынын меншик иеси бола алады.Осымен б/ты табиги обьектилерине мемлекеттик меншик табигат ресурстарына меншик нысандарынынкурылымында басымдыкка ие болады.КР нын Жер кодексине сайкес жерге меншик кукыгынын субектилери мыналыр: 1) республика аумагындагы жерге мемлекеттик меншик кукыгынын субьектисиКР; 2)жер учаскелекрине жеке меншик кукыгынын субьектиси жер Кодексимен белгиленген негиздерде, шарттар мен шектерде азаматтар мен мемлекеттик емес занды тулгалар.Табиги ресурстар ретинде табигат обьектилерин мынадай тотарга болуге болады.1)Саркылмайтын обьектилер бул кемшилиги жок болашакта кутилмейтин табиги ресурстар(кун энергиясы,атмосфералык ауа); 2)Саркылатын обьектилер босалкылары толык жойылу катеринде турган табиги ресурстар.саркылмайтын екиге болинеди.а)калпына келетин,б)калпына келмейтин. Жер Кодексине сайкес жер учаскелериКР азаматтарына келеси жагдайларда жеке меншикке бериледи.Шаруа кожалыгын жургизу ушин;жеке тургын уй курылысын салу ушин;озиндик косалкы уй шаруашылыгын жургизу ушин;багбандык ж/е саяжай курылысы ушин;тауарлы уй шаруашылыгын;орман осиру ушин.Шетел тулгаларына жер ондиристик ж/е ондиристик емес кешен салуга,тургын уй салуга,озге жылжымайтын муликтикамтамасыз етуге жеке меншикке бериледи.Ауылшаруашылык максатындагы жерлерден баска. Жер учаскеси тек кана мемлекеттик меншикте келеси жагдайларда болады.Билик органдарына берилген мемлекеттик кауипсиздиктикамтамасыз ететин, кеден ж/е корганыс кызметине берилген жер учаскелери;ерекше коргалатын табиги аумактар;Орман корынын жери;су корынын жери;кызметтик жер телими;республикалык ж/е облыстык манызы бар магистральди жол ж/е автомобильдик жолдар алып жаткан жерлер;жалпы пайдаланудагы жерлер;Электрлик желилер ж/е байланыс желилери алып жаткан жерлер.

Табигат пайдалану кукыгы: а)жалпы табигат пайдалану;б)арнайы табигат пайдалану. Жалпы табигат пайдалану туракты болып табылады ж/е халыктыномирлик кажетти сураныстарын канагаттандыру ушин ж/е табиги ресурстар пайдалануга берилмей, тегин жузеге асырылады.Арнайы табигат пайдалану - ЭК-те ж/е К Р озге де зандарында белгиленген тартиппен табиги ресурстарды акылы негизде пайдалануды ж/е коршаган ортага эмиссияларды жузеге асыратын жеке ж/е занды тулганынкызмети.