Студопедия  
Главная страница | Контакты | Случайная страница

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатика
ИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханика
ОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторика
СоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансы
ХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника

Фирманың мәні және оның мироэкономикадағы алатын орыны

Читайте также:
  1. A) 5500000 теңге және 500000 теңге
  2. C)& бухгалтерлік, статистикалық, салықтық және жедел
  3. D) вертикальды және горизонтальды
  4. D)& төмен және солға
  5. А) Банктік және банктік емес баптың талдануы
  6. А) экономикалық-математикалық модельдеу және болжау
  7. Азақстан экономикасындағы инвестициялық қызмет және инвестициялық ахуал.
  8. Айта өрлеу дәуірі Еуропалық өркениет дамуындағы сілкініс және Жаңа замандағы философия мен ғылымның қалыптасуы
  9. Ан топтарын және резус-факторды анықтау
  10. Аржы саясатының және қаржы механизмінің мазмұны, міндеттері, мақсаттары, қағидалары

Тақырып. Фирма теориялары.

 

Микроэкономика бойынша теоретикалық және практикалық экономикалық әдебиеттің көп болуына қарамастан, қазіргі күнде фирма экономикасыны курсының мәні, мазмұны мен шеңберіне әзірше көзқарастардың біртұтастығы жоқ. Тіпті микроэкономика теориясы үшін бастапқы терминдер «кәсіпорын» мен «фирма» болып табылады.

Теория мен практика «кәсіпорын» және «фирма» түсініктері жиі теңестіретінімізді еске түсірейік.

Термин фирма итальянның firma сөзінен алғанда біркелкі немесе аралас кәсіпорындардың өндірістік бірлестігі дегенді білдіреді. Фирма-кәсіпорындардың бірлестігі.

Он бесінші тақырыпта көрсеткендей, осы түсіністер ұқсас, бірақ, теңестірсек «Кәсіпорын» -бұл бір профилді, бір ғана өнім шығаратын өндіріс. Мысалы қант, ашытқы, дөңгелектер және т.б. өзгерістері болатын зауаттар.

«Фирма» -көп профилді өндіріс. Мысалы, Италия фирмасы «Фиат» тек қана автомобиль шығарып қоймайды, теңіз кемесін және т.б. шығарады.

Әдетте, сол негізгі ірі кәсіпорындар айналасында ұсақ және орта кәсіпорындар жүйесі немесе кәсіпкерлер тобы топталады. Осындай бірігулер тік бағыттағы интеграция негізінде - біркелкі кәсіпорындар"жоғарыдан -төмен" бақлау жасаумен, не көлбеу бағыттағы интеграция негізінде- әр түрлі кәсіпорындардың негізінде -конгломерат пайда болады. Нарықтық тұрақсыздық пен нарықтық тәуекелділік ықпалымен бірлескен конгломераттарпайда болуы жиілей бастады.

Мысалы, Италия фирмасы "Фиат" автомобиль шығарып қоймайды, ауылшаруашылығы техникаларын, теңіз кемесін т.б. шығаратын 12 компаниядар тұрады.Жапондық "Тоета" фирмасы да автомобиль ғана емес, тоқыма станоктары, машинақұрылысы кәсіпорындары үшін станоктар, т.б. өндіретін 15 түрлі компаниялардан ұрады. Бүгінгі фирмалардың осы тектес құрылымдары оларға нарықтық тұрақсыздық жағдайында аяқтан тұрып кетуіне және сұранымға ие өнім шығаруға көп шығынсыз ауысып кетуіне мүмкіндік береді.

"Тоета " фирмасы автомобиль құрастыру үшін қажет қосалқы бөлшектерді екі ірі жеткізуші компания бірлестіктерінен алады.Олар, 271 компаниядан тұратын "Нехокай" және 77 компанияны біріктіретін "Эйкокай" фирмалары, олармен келісім шартнегізінде жұмыс жасалады.

Өзге фирмалар шикізат, қосалқы бөлшект, материалдарды, компоненттерді жеткізушілерді сырттан табуды артық көреді. Мысалы, "Дженералз моторз" автомобиль фирмасының сыртқы көздерінің үлесі 55 %. Осы фирманың өнмдерін өткізумен 18 мың дистрибьютерлер жұмыс жасайды.

Қазіргі кезде барлық ірі фирмалардың өзлерінің қаржылық компаниялары -банктері бар. Қаржылық компаниялардың өнеркәсіппен одағы- олигополистік түрге ұмтылады. Өндіріспен ғана емес, німді өткзумен де айналысатын қаржылық өнеркәсіптік топтар құрыла бастады.

Қаржылық -индустриалдық сауда кешені (ҚИСК) пайда болды, олардың қазіргі заманғы нарықтағы мінез-құлқы жай кәсіпорындардың мінез- құлқынан түбірімен өзгешеленеді.

ҚИСК (ФИТК) -бұл мемлекет ішіндегі "мемлекет".

Экономикалық теориядағы "фирмаларды ұйымдастыру" тұжырымдамасының басында және оның нарық жағдайына жалйы бейімделуінің негізінде ағылшын экономисі Альфред Маршалл (1842-1924 жж.) тұр.

Осы проблемаларды зерттеумен америкалық экономистер Роберт Хейлбронер (1919 ж) мен Ластер Сароу (1938 ж) шұғылданды, олар "көпшілік ірі корпорациялар нарықтық құрылымда олтгополияларды басып озады" деп атап көрсетті.

Нарық жағдайындағы ірі фирмалардың әлеуметтік-экономикалық мінез-құлқын тереңірек зерттеу институционалдық экономикада соның ішінде американдық экономистер Дж.Гелбрейт пен Роберт Коуздың еңбектерінде берілген.[1]

Фирма экономикасы курсының мазмұны мен мәні туралы көзқарастардың біртұтастығы жоқ. Авторлардың бірқатары фирма экономикасы кәсіпорынды экономикалық басқаруды зерттейді деп есептесе, ал үшіншілері фирма экономикасы кәсіпорынның шаруашылық механизмін зерттейді деп есептейді.

Жекелеген авторлардың айтуынша, оның теориясы мен практикасының одан әрі дамуына, микроэкономикалық, макроэкономикалық талдаумен өріліп, макроэкономикаға еніп өзінің дәстүрлі шекарасынан көп шыға бастауда. Керісінше де макроэкономика теориясы микроэкономикамен барынша жақындаса өрілуде және оны талдаудың жалғасы болуда.[2]

Осының бәрі оны зерттеу пәнінің айқын шекарасының жоқ екендігі туралы куә болады.

Біздің көзқарасымызда, фирма экономикасының теориясы қатаң рыноктык бәсеке жағдайындағы фирманың шаруашылық қызметін зерттейді. Осы пәннің оқыту және функциясы аясын анықтайды.

 




Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 57 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав

<== 1 ==> | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |


lektsii.net - Лекции.Нет - 2014-2024 год. (0.009 сек.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав