Читайте также:
|
Дүниеде ең ғажап керемет құбылыс – адамның рухани дүниесі, сана, ой. Адамзат игілігіндегі барлық материалдық және рухани жетістіктер зәулім құрылыстар, түрлі техникалық табыстар, өнер, дін,әдебиет, философия, ғылым осыларың бәрі сол сананың құдіреті. Обьективтік дүниеде саның баламасы жоқ. Ол тек адамға ғана тән. Сондықтан қашан да сананы болмыстан жоғары қоятын ұғым туып оны бастапқы деп санаған. Сана мисыз өмір сүре алмайды, ал біздің түйсіктерімізге әсер ететін сыртқы дүние. Сол әсерлер орталық жүйке жүйелері арқылы адам миына жетеді. Ми оларды қорытады,шешім жасайды. Әрине адам ми арқылы ойлайды, бірақ оның мәні сыртқы дүниеде, соны бейнелеуінде. Ми ең алдымен обьективті ақиқатты дәл, былайша айтқанда сыртқы дүниені дұрыс бейнелейтін орган. Бірақ сана мен обьективті ақиқат ешқашан дәлме дәл келмейді. Сана оның идеалдық бейнесі. Ұны гегельде мойындаған. Бұл дәлдік пен айырмашылық диалектикасы. Сананың мәнінде білім жатыр. Ал оны туғызатын танымдық ізденіс. Әр нәрсені білуге, ұғынуға талпыныс, ізденіс ізденіс сайып келгенде сананы құрастырады. Сана материядан мүлде өзгеше сапа, рухани құбылыс.
Сана адам миы жұмысының нәтижесінде іске асса бейсаналық мидың қатысынсыз іске асады. Яғни адам кейбір істерде үйренген әлісімен ойланбай ақ дұрыс жасай алады, бұл құбылыстарды философтар бейсаналық деп түсіндіреді. Айталық, музыкалық аспаптардың клавиштерін, пернесін ойланбай ақ дәл басады. Көшеде келе жатқан адам нешетүрлі ой ойлайды, соған қарамастан, таныс кісінің сәлеміне жауап береді, көшедегі жол сілтегішті байқайды. Осындай сан қилы жағдайлар өмірде болып жатады. Адам оның бәріе санамен ойлап жатпайды. Көп нәрсе жаттықан, дағдыланған түрде жасалады.
Психоанализ — XX ғ. мәдениетіне зор әсер еткен австриялық ғалым З. Фрейд қалыптастырған психологиялық ілім. Фрейд адам психикасының үш құрылымнан: Ол, Мен, Жоғарғы Меннен тұратыны туралы идеяны ұсынды. Көмескі сана өткеннен мұраланған психиканың терең қабаты ретінде көрініс табады. Оның қойнауларында адамның жасырын жан сезімдері, құмарлықтары мен ынта-назары ұялаған. Бұл құрылым «ләззаттану принципін» басшылыққа алады. Фрейд оларды «қайнаған құмарлықтардың қазаны» деп атайды. Адамның саналы Мені — Ол мен (көмескі сана) қоршаған дүние арасындағы делдал. Бұл құрылым «шындық принципін» басшылыққа алады, оның мақсаты — адамның көмескі санасына ықпал ету. Адам Мені Оны (көмескі сананы) өзіне бағындыруға тырысады, алайда кейде өзі Оның (к.с.) ықпалында болады. Жоғарғы Мен орындалуды, мәдени тиым салуларды бейнелейді. Жоғарғы Мен ұят ретінде, немесе көмескі кінә сезімі ретінде адам Меніне үстемдік етуі мүмкін. Көмескі санада белгілі бір жағдайларда сана аймағына шығып кететін элементтер болады. Мен қабылдау мен қозғалыс органдарының жүйесін бақылайды.
Дата добавления: 2015-09-11; просмотров: 245 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |