Главная страница | Контакты | Случайная страница Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Аралық бақылауды тапсыру кестесі

*- 1-ші аралық бақылау,**- 2-ші аралық бақылау

8.4. Жазбаша (ауызша) түріндегі аралық бақылауды және емтиханды бағалау 1-кестеде көрсетілген әріптік балдық-рейтингтік жүйеге сәйкес 100 балдық (100 пайыздық) шкала бойынша бағаланады.

8.5. Тест түрінде өткізілген аралық бақылауда білім алушыға 20 сұрақ беріледі. Аралық бақылаудың тест түріндегі бағалау көрсеткіші 3-ші кестеде берілген.

Кесте 3

Тест түріндегі аралық бақылау көрсеткіші (20 сұрақ бойынша)

8.6. Тестілеу емтиханында білім алушыға 50 сұрақ беріледі. Бағалау көрсеткіші 4-кестеде берілген.

Кесте 4

Тест түріндегі қорытынды бақылау көрсеткіші (50 сұрақ бойынша)

8.7. Әрбір аралық бақылаудан кейін осы кезеңдегі білім алушының оқу жетістіктерінің рейтингісі шығады (сәйкесінше 1-рейтинг және 2-рейтинг). Рейтинг осы кезеңдегі білім алушының тапсырған ағымдық бақылауының және аралық бақылауының бағаларының қосындысы түрінде анықталады. Ағымдық бақылауға 0,7 салмақтық үлес коэффициенті, аралық бақылауға 0,3 коэффициенті беріледі. Рейтингтің толық бағасы келесі формуламен есептеледі:

немесе

мұндағы: R₁ – 1-рейтинг, t₁ – 1-ағымдық бақылау, r₁ – 1-аралық бақылау,

R₂ – 2-рейтинг, t₂ –2-ағымдық бақылау, r₂ – 2-аралық бақылау.

8.8. Академиялық кезең (семестр) кезіндегі білім алушының R_орт орташа рейтингтік бағасы (жіберу рейтингісінің бағасы) екі рейтингтің орташа арифметикалық қосындысы түрінде анықталады:

.

Академиялық кезең (семестр) кезіндегі білім алушының R_орт орташа рейтингтік бағасы (жіберу рейтингісінің бағасы) 35%-дан аз болса, бұл білім алушы емтиханға жіберілмейді.

8.9. Қорытынды бақылауды (емтиханды) өткізу үшін тіркеуші офисі емтихан қабылдайтын оқытушыға білім алушының академиялық кезең бойында жинақтаған балы мен рейтингтік бағасын көрсететін емтихан ведомостін ұсынады.

Пән бойынша қорытынды баға келесі формуламен анықталады:

мұндағы: Е –емтиханның бағасы.

1. Табиғаттағы су айналымы.
2. Сулардың жаңаруы.
3. Жер шарының су балансы.
4. Су қорларын қорғау.
5. Қазақстанның су қорлары (өзендер, көлдер, жер асты сулары, мұздақтар).
6. Пайдаланылатын суларға қойылатын негізгі талаптар.
7. Өзен алабының морфологиялық сипаттамалары.
8. Өзен жайылмасы және өзен арнасы.
9. Өзеннің қоректену түрлері және су режимінің фазалары.
10. Ағын мен арна арасындағы өзара әсерлер.
11. Ағынды реттеудің міндеттері.
12. Өзеннің мұздық режимі.
13. Ағынды реттеудің түрлері.
14. Су қоймасының ағынды реттеудегі мақсаты.
15. Су қоймаларын жіктеу.
16. Су қоймаларының нормативті деңгейлері және олардың көлемінің

негізгі құраушылары.

1. Су қоймаларының сипаттамалары.
2. Су қоймасының су шаруашылық есептеулерін құраушылар.
3. Сумен жабдықтау сенімділігі.
4. Ағынды реттеу есептерінің негізгі әдістері.
5. Су қоймасынан булануға кететін су ысыраптары.
6. Су қоймасының түбі мен жағалауы арқылы сүзілуге кететін су

ысыраптары.

1. Мұз құрсауының пайда болуына кететін су шығындары.
2. Су қоймасынан су ысыраптарын азайтуға бағытталған іс-шаралар.
3. Су қоймаларының лайлануы.
4. Су қоймасының лайлану көлемі мен мерзімін есептеу.
5. Ағынды маусымдық реттеуді есептеу әдістемесі.
6. Ағынды көпжылдық реттеуді есептеудің мәні және жалпы әдістемесі.
7. Ағынды өтемдік реттеу.
8. Ағынды каскадты реттеу.

Лекция №1

Ағынды реттеу. Жалпы түсінік

Өзен ағыны климаттық, физико- географиялық және де басқа факторлар әсерінен уақыт ішінде үздіксіз тербелістер болады. Бұл тербелістер маусымдық және көпжылдық сипатта болуы мүмкін. Өзендерінің көпшілігінің ағыны су тасу немесе тасқын судың қысқа кезеңінде жылдық көлемнің 50-ден 90-ке дейінің құрайды. Кейбір өзендер қуаңшылық кезеңдері толық кеуіп қалады, бірқалыпсыздығынан бөлек, аз сулы мен көп сулы жылдар және кезеңдердің тізбектеліп ауысуынан тұратын циклдық сипатта болатыны дәлелденген. Сондықтан жекелеген кезеңдер мен жылдарда топан су, ал кейбір жылдары су тапшылығы болуы мүмкін.

Көптеген жағдайларда өзен ағынының табиғи режимі уақытына қарамай толық және сенімді сумен қамтамасыз етуді қажет ететін су тұтынушыларды қанағаттандыра алмайтыны аян. Ел экономикасы түрлі салаларының суға қоятын талаптары өте жиі өзара сәйкес келе бермейді. Осыған байланысты өзен ағының реттеу қажеттілігі туындайтыны өзінен-өзі түсінікті.

Өзен ағынын реттеу деп су пайдалану талаптарына және топан сумен күрес мақсаттарына сәйкес ағын көлемін уақыт ішінде қайта бөлуді түсінеді.

Өзен ағынын реттеу арнайы жасанды сусыйымдылықтар көмегімен іске асырылады және көптеген су шаруашылық, сумен жабдықтау, жерлерді суландыру мен суландыру, балық шаруашылығы, кеме жүру, гидроэнергетика, су басумен күрес, сел, су қорларын кешенді және тиімді пайдалану, оларды қорғау сынды міндеттерді шешу кезінде өте маңызды, қажетті іс-шара болып табылады.

Қазіргі уақытта әлемде 30 мыңнан аса су қоймасы пайдаланылады. Олардың толық көлемі 6 мың км³ асады, су айдыны ауданы -400 мың км² ал тежелген өзендерді қосқанда - 600 мың км². Осы цифрлар мәнін сезіну үшін әлемнің өзен арналарындағы бір мезеттік су қоры 1220 мың км³, ал жер шарының өзендерінің жиынтық жылдық ағыны 47 мың км³ екенін айтсақ та жеткілікті. Сонымен, су қоймаларында жиналған су көлемі әлем өзендерінің жылдық ағындарының 12 пайыздан аса бөлігін құрайды.

Қазақстанда 4 мыңнан астам тоғандар бар. Бұдан басқа сыйымдылықтар 1 млн³ жететін және одан үлкен 180 су қоймалары бар. Олардың жиынтық толық көлемі 90 км³, жалпы ауданы 10000 км². Республикамызда 85 мың өзендер, арналар, бастау-бұлақтар бар. Оның ішінде 39 мың өзеннің ұзындығы 10 км асса, 6 өзеннің ұзындығы 1000 км жетеді. Сондай-ақ, 41 мыңнан астам көл бар. Оның 3,7 мыңының су бетінің ауданы 1 км², ал 17 көлдің ауданы 100 км² астам. Оларда,ы су қоры 190 км³ құрайды.