Читайте также:
|
Беларускі этнас - гэта ўстойлівая супольнасць людзей, якая гістарычна склалася на тэрыторыі сучаснай Беларусі, суседніх усходніх і паўночных землях і характарызуецца асаблівасцямі мовы, побыту, культуры, рысаў псіхікі і самасвядомасці, што перадаюцца з пакалення ў пакаленне. Працэс фарміравання беларускага этнасу з'яўляецца доўгім па часе, складаным і шматгранным. Існуюць розныя погляды і адказы на пытанне аб вытоках, каранях, продках беларусаў. Адны сцвярджаюць, што беларусы, як этнас, ужо існавалі ў XIII ст., а працэс фарміравання беларускай народнасці пачаўся яшчэ ў VII—VIII стст. Другія што: беларуская этнічная супольнасць склалася ў ХІІІ-ХІV стст. Трэція, што фарміраванне беларусаў адбывалася ў ХІV-ХVІ стст. Ёсць і іншыя меркаванні.
Узнікла шмат канцэпцый, якія маюць як навуковы, так і ненавуковы характар, палітычную афарбоўку, часта ўзаемавыключаюць адна другую. Але у пачатку XX ст. выдатны славіст Я. Карскі ў фундаментальнай працы «Беларусы» пераканаўча даказаў, што беларуская мова з'яўляецца самастойнай славянскай мовай, якая паводле свайго лексічнага складу, сінтаксісу, фанетыкі і марфалогіі ўваходзіць у групу ўсходнеславянскіх моў нароўні з велікарускай і ўкраінскай.
У выніку інтэнсіўных этнічных працэсаў на аснове ўзаемадзеяння, згуртавання дзвюх значных груп (папрыпяцкай і падзвінска-дняпроўскай) усходнеславянскага насельніцтва, з аднаго боку, і кансалідацыі іх з асобнымі групамі неўсходнеславянскага насельніцтва - заходнеславянскага (польскага), балцкага і цюркскага (татарскага), з другога, на шырокай тэрыторыі, размешчанай паміж Прыпяццю на поўдні і Заходняй Дзвіной на поўначы, Нёманам на захадзе і Дняпром на ўсходзе, да сярэдзіны XVI ст. сфарміраваліся новы комплекс культуры і звязаная з ім сістэма мовы. Усё гэта сведчыла аб з'яўленні новай, усходнеславянскай этнічнай тэрыторыі, якая атрымала з таго часу сваю назву Белая Русь.
У розныя часы паходжанне гэтай назвы тлумачылі па-рознаму. Яе звязвалі з прыгажосцю зямлі (Макарый, XVI ст.), мноствам снегу (С. Герберштэйн, XVI ст.), вольнасцю (В. Тацішчаў, XVIII ст.), незалежнасцю ад татара-манголаў (М. Любаўскі, XIX ст.), са светлапігментаваным і светлавокім антрапалагічным тыпам жыхароў (М. Янчук, пачатак XX ст.). У наш час з'явіліся іншыя тлумачэнні: назва Белая Русь звязваецца з больш раннім прыняццем хрысціянства Ў параўнанні з Чорнай Руссю (Я. Юхо), з шырокім распаўсюджваннем у тапаніміцы назваў са словам «белая» (П. Крапівін), асацыяцыяй У аднаго з этнічных продкаў беларусаў (балтаў) захаду з чорным колерам, а ўсходу - з белым.
Этнічная тэрыторыя Беларусі ахапіла пераважна ўсходнеславянскія землі, на якіх жылі нашчадкі крывічоў (Віцебшчына, Смаленшчына, Віленшчына, Гарадзеншчына), дрыгавічоў (цэнтральная Беларусь, Палессе, Берасцейшчына), радзімічаў (Магілёўшчына, Гомельшчына, заходняя Браншчьша). У ХІІІ-ХVІ стст. на гэтай тэрыторыі фарміруецца новая самастойная мова са сваімі спецыфічнымі фанетычнымі і сінтаксічнымі асаблівасцямі, сваім лексічным складам. Спецыфічныя рысы матэрыяльнай і духоўнай культуры беларускай народнасці адлюстраваны ў тыпах пасяленняў (мястэчкі, фальваркі, засценкі, ваколіцы), жылля (хата і сенцы), прылад працы (саха, драўляная барана), у адзенні і народнай кухні.
Асноўным паказчыкам ступені кансалідавання народа выступае этнічная самасвядомасць - усведамленне людзьмі прыналежнасці да свайго народа, яго адметнасці.
Литература этой эпохи небогата, в основном религиозной тематики. Самый значительный жанр- летописи(летописец ВкнязейЛ, бел-лит летопись 1446).Сымон Будный –издал на бел языке «Катехизис», «Новый завет». Говорил о необходимости развития бел культуры и языка. Микола Гусовский написал на латыни «Песнь про зубра»- ценный источник для изучения эпохи, первая поэма про наш край адресованная европейскому читателю. Василий Цяпинский организовал типографию, где издал Евангилие на бел языке- пример бел публицистики.
Вторая половина 13 – 14 вв. – начало нового этапа в развитии бел. архитектуры. Она объединила традиции древнебел. и зап-евр архитектуры в лице романского и готического стилей.
Романский стиль. Были свойственны суровость внешнего вида с массивностью стен, большими башнями, узкими окнами-бойницами с мин. декоративности.
Готике было свойственно ощущение стремления вверх, интерьеры хорошо освещались, были оснащены легк. каркасами, колонами, витражи на окнах.
В 14 – 15 вв. в светской архитектуре – новый вид замки-крепости. Их появление было вызвано необходимостью обороны от внешнего врага.
В это время развивалась и светская живопись и скульптура. После Кревской унии на Беларуси строятся костелы и монастыри (в Минске, Бресте), в кот. появляется деревянная скульптура.
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 89 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |