Читайте также:
|
Нарықтық орта жағдайында және кәсіпорынның толық экономикалық, құқықтық өзінше еркіндік алуы, оған көптеген қоысмша міндеттер жүктейді. Сөйтіп кәсіпорынның айналысатын қызметі шеңбері кәдімгідей ұлғаяды. Мемлекеттік экономика жағдайында негізгі буынның іс-әрекеті тек қана өндірістік қызметпен тұйықталды. Кәсіпорын өзінің экономикалық және әлеуметтік қызметін жалпы мемлекеттік шаруашылық механизмі арқылы жүзеге асырады. Аралас әрі әлеуметтік-бағытталған нарықтық экономика жағдайында мемлекет кәсіпорынға иелік құқ бере отырып, оның өз мүлкін, өндірген өнімін және тапқан табыстарын пайдалану мен жаратуды, кәсіпорын шығындары арқылы әлеуметтік шаралардың бір бөлігін жүктейді.
Сондықтанда барлық кәсіпорындар меншік түріне байланыссыз-ақ экономикалық қызметті ғана емес, әлеуметтік қызметті де атқаруға міндетті.
Ендеше экономикалық қызметтің құрылымын қарастырамыз:
- Өндірістік қызмет, бұл қоғамдық тұтынуды қанағаттандыру үшін қажетті тауар мен қызмет көрсету өндірісімен байланысты;
- Алынған табысты бөлу мен мақсатты қолдану қызметі, мұнда өндіріс іс-әркетінен алынған табыс өндірісті ұлғайтуға және ұжымды әлеуметтік дамытуға жұмсалады;
- Жаңа жағдайда кәсіпорын өндірілген өнімді өткеру қызметімен айналысуға мәжбүр, мұнда ол нарықтық коньюктурамен, бәсекелестік орта жағдайымен, сұраным төлем қабілеттілігімен және нарықтық ортаның басқа да факторымен есептесуі керек;
- Кәсіпкерлік қызмет, мемлекеттік экономикадығы кәсіпорында кездеспеген. Осы қызмет бұрындары және қазіргі кезде де дәстүрлі түрде шағын бизнеспен байланыстырылады. Қазіргі нарықтық жағдай кәсіпкерлік жайлы ескі көзқарасты барынша жоюда.
Экономикалық әдебиеттерде бизнес саласындағы кәсіпкер жетістігін, олардың бизнес жүргізу мүмкіндігін ашу қабілеттілігі және оны қолдану шеберлігімен байланыстырады.
Жалпы кәсіпорын кәсіпкер ретінде мынаны шешуі қажет:
- нарықтық тұтыныстардың құрылымын дұрыс бағалау керек және олардың ішінен қанағаттандырылатындардың қайсысы көп эффект беретіндігін анықтау;
- өзінің меншікті табысын қалай максимилизацияласа, сатып алушылардың пайдалылығын да солай арттыру қажет;
- кәсіпорынның мақсатын анықтап, адамдарды соған қол жеткізу үшін ұйымдастыру керек. Ол үшін ынталандыру мен мотивация құрылады.
Осыдан, туындайтын нарықтық экономиканың жаңа жағдайында кәсіпорынға басқада бірнеше қызметтерді жүзеге асыруға тура келеді:
- нарықтық ортада кәсіпорынның бәселестік қабілеттілігін қолдау.
Бәсекелестік- бұл қатал нарықтық бәсекелестік жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі.
Нарықтық экономикада кәсіпорынның (фирманың) қызмет жасауы үнемі айқынсыздықпен және тәуекелмен байланысты. Бұл бәсекелестік ортада өмір сүрудің негізгі шарты
Ірі кәсіпорындар экономикалық қуаттылығы мен өндірістік ауқымы есебінен ұтады. Ал, шағын кәсіпорындар,бұған қарсы, өзінің экономикалық әлсіздігін кәсіпкерлік иілгіштігімен өтем жасайды. Мамандандырылған кәсіпорындар өздерінің икемделу мүмкіндігімен ұтады. Жаңашыл-кәсіпорындар өздерінің алғашқылық артықшылықтарын падаланады.
Сондай-ақ, өтпелі кезеңде кәсіпорынның бәсекеге қабылеттілігін қолда көп жағдайда кәсіпорынның (фирманың) басшысының көрегенділігі мен компетенттілігіне байланысты.
Осыған сәйкес, кәсіпорын (фирма) басшысының көрегенділігі мен компетенттілігіне байланысты менеджменттер жүйесінде батыс экономистері бәсекеге қабылеттіліктің төрт деңгейін ажыратып берді:
Бәсекеге қабылеттіліктің бірінші деңгейі (басшының әрекетіне призма арқылы).
Бұл жағдайда кәсіпорын басшылары бәсекелестеріне ешқандай тосын сый даярлап отыруды ойлмайды, тек қана өнім өндірудегі өздерінің орнын ғана көреді, яғни "Ал, бізге бәрібір! " қағидатымен жұмыс жасайды.Сол себептен кәсіпорын бәсекеге қабылетсіз болып қала береді.
Дата добавления: 2015-01-30; просмотров: 119 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |