Читайте также:
|
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы- бірыңғай қаржы жүйесінің құрамды бөлігі және айрықша сферасы болып табылады, оның орталықтандырылмаған бөлігін құрайды, материалдық және материалдық емес игіліктер жасалатын және елдің қаржы ресурстарының негізгі бөлігі қалыптасатын қоғамдық өндірістің басты буынына қызмет көрсетеді.
Шаруашылық субъектілердің айтарлықтай бөлігі қоғамның тіршілігін қамтамасыз ететін ететін көзі- қоғамдық өнім жасалатын материалдық өндіріс сферасында жұмыс істейтіндіктен бұл буынның қаржысы қаржылардың негізгі, бастапқы бөлігі болып табылады.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы ұдайы өндіріс процессініңнегізгі жақтарын білдіреді және экономикалық заңдардың талаптарына сәйкес оны жүзеге асыруға септігін тигізеді. Өндірістік қатынастардың бір бөлігі ретінде олар басқа өндірістік қатынастардың жиынтығында ұлттық шаруашылықты басқарудың төменгі буындары шаруашылық қызметінің тиімділігіне тікелей әсер етеді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы өзіне қоғамдық-пайдалы қызметтің сан алуан сфераларындағы өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік, жабдықтау-өткізу, сауда, дайындау, геологиялық барлау, жобалау қызметін, халыққа тұрмыстық қызмет көрсетуді, байланысты, тұрғын үй-комуналдық қызметтерін, түрлі қаржы, кредит, сақтық, ғылыми, білім, медицина, ақпарат, маркетинг және басқа қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындардың, фирмалардың, қоғамдардың, салалық министрліктер мен басқа шаруашылық органдардың, шаруашылықаралық, салааралық, кооперативтік ұйымдардың, мекемелердің қаржыларын қамтиды.
Экономикалық реформалар барысында пайд болған мемлекеттік меншіктің республикалық, коммуналдық меншікке бөлінуі де мемлекеттік кәсіпорындардың, олардың бірлестіктерінің, коммерциялық негіздегі бірлесіп басқару органдарының- қоғамдардың, ассоциоциалардың, концерндердің, концерндердің, концорциумдардың және тағы сол сияқты көптеген нысандарына мүмкіндік туғызады. Бұл процеске коммерциялық есептің дамуы, аймақтарды өзін-өзі басқарумен өзін-өзі қаржыландыруға көшуге мүмкіндік береді.
Ұлттық шаруашылықтың әрбір саласы қаржысының бұл саланың техникалық- экономикалық ерекшеліктерімен туындайтын елеулі айырмашылықтары бар. Бірақ сонымен бірге барлық салалардың шаруашылық жүргізуші субъектілері қаржысының мәні мен оны ұйымдастырудың негізгі қағидаттары бірдей, бұл шаруашылық жүргізудің ортақ қағидаттарының және бірыңғай экономикалық заңдарға байланысты. Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бөлгіштік функциясының ерекшелігі қаражаттардың жеке дара ауыспалы айналымының процессінде өндірілген өнімнің құны белгіленген экономикалық нормативтер (салық мөлшерлемелері, амортизациялық аударымдардың нормалары, несие үшін пайыз) негізінде бөлінетінде болып отыр, мұны өзі қаржының ұдайы өндіріс процессінде құнды бөлу және қайта бөлуге қатысуын анықтайды. Ақшалай қорланымдарды экономикалық тұрғыдан негіздеп бөлу қаржының ұдайы өндірістік қосалқы функциясын да іске асырудыңбасты шарты болып табылады. Бөлу - өндіру мен тұтыну арасындағы байланыстырушы буын. Бұл процес кәсіпорындардың өнім өткізуден түсім - ақша алуы және оны өндірістің жұмсалынғанқаражаттарын өтеуге және таза табысты жасауға пайдалану арқылы болып жатады. Табыстың бір ьбөлігі қайта бөлу ретінде орталықтандырылған қорларға - мемлекеттік бюджетке, мемлекеттік бюджеттен тыс қорларға түседі, ал қалған бөлігі еңбекке ақы төлеуге, әлеуметтік мұқтаждарға, өндірісті кеңейту және дамыту жөніндегі шығындарды қаржыландыруға шаруашылықтың қарамағында қалады.
7.Кәсіпорындардың қаржылық ұйымдастырылуының негізгі принциптері.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік капиталдарды қалыптастыру, өнім өндіріп, оны өткізу, менщікті қаржы ресурстарын жасау, қаржыландырудың сыртқы көзлерін тарту, оларды бөлу және пайдалану үдерісіндегі экономикалық қатынастарды айтады. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын ұйымдастыру белгілі бір қағидаттарға негізделген,олар: 1)коммерцииялық шаруашылық есеп қағидасы (дербестік,өзін-өзі өтеу,өзін-өзі қаржыландыру,жауапкершілік,қызметіне баұылау жасау); 2)жоспарлылық; 3)меншік-ң барлық нысан-ры-ң теңдігі;4)қаржы резерв-рі-ң болуы. Коммерциялық (шаруашылық) есеп қағидасы Шарушылық жүргізуші субэектілерінің шаруашылық-қажылық қызметін жүргізудің негізге алатын қағидаты ж/е басты әдісі. Коммерц.есеп қағидаты ШЖС-ге оның қызметі үшін оның жарғылық капиталын құрайтын қажетті негізігі ж/е айналым құрал-ры тұрақты пайдалануға бөліп берілетінін білдіреді.Коммерц.есеп-ң өзіндік ерекшілік-рі:ШЖС-ң қаржы-қ тәуелсіздігі болады.қаржы-қ қатынас-р мемлекет тарапынан болатын майда ретелмеуден бос болады.ШЖС-ң қаржылық институт-рмен көптеген өзар қарым-қатынас-ры қалыптасады.Коммерй.есеп-ң айқындаушы қағидадат-ры өзін-өзі өтеуші-к пен өзін-өзі қаржыландыру б.т.Өзін-өзі өтеуші-к ШЖС-ң негізін қалаушы қағидасы,ол кәсіпорын-ң өз өнімін өткізуден түсетін түсім-ақша есебінен оны өндіру жеткізу жөніндегі бүкіл шығын-рды өтеуді білдіреді.өзін-өзі қаржыландыру - өнім өндіру мен кәсіпорынның өндірістік-тех базасын ұлғайту жөніндегі шығындарынның толық өтелуіне негізделеді, ол әрбір ко өзінің ағымдағы және күрделі шғындарын меншікті көздері есебінен жауап беретіндігін білдіреді.Өзін-өзі қаржыландыру кәсіп-ң толық қаржы дербестігімен ж/е жауапкершілігімен тығыз б/сты.Оларға өз-р-ң меншікті ресурс-рын өз бетінші ұйымдастырып басқаруға,тартылатын ж/е қарыз қаражат-рын іздестіріп,айналымға салуға құқық берілген.Кәсіпорын-ң қаржы-қ жауаптылығы бюджет,қор-р алдындағы міндетті орындамағаны үшін заңдамада белгіленген қаржы санкция-ры-ң жүйесімен анықталған.бұдан басқа,кәсіпорын-р өз-рі-ң міндеттеме-рі б/ша меншікті мүлкімен жауапты болады. 2)Жоспарлылық – ШЖС қаржылық қызметі өндірістің мақсаттарына, міндеттеріне, оларға жетудің белгіленген әдістеріне жетудің дәйектілігі мен мезгіліне қарай оның параметрлерін есептеу арқылы алдын-ала қарастырылатын білдіреді.Есеп-қисап негізінде ж/е белгіленген қаржы-қ норматив-рді пайдалану арқылы арнаулы құжатта – қаржы жоспарында бейнелеп көрсетілетін қаржы-қ көрсеткіш-р анықталады. 3) Әр түрлі меншік формаларының теңдігі – мемлекеттік, жеке меншік, шетел мем/нің және олардың заңи ұйымдары мен азаматтарының, халықаралық ұйымдардың нысандары дамуының мемлекет кепілдігіне жүзеге асырылады.4) қаржы резервтерінің болуы, Қаржы резерв-рі әр түрлі әдіс-рмен өндіріс-к ж/е әлеумет-к қор-р-ң мөлшеріне пайызбен,пайда н/е табыстан тұрақты норматив-р б/ша аударым-р арөылы жасалуы мүмкін.Қаржы резерві уақытша болатын қаржы қиыншылық-рын жоюға ж/е шаруашылық-р-ң қызметіне қажет қалыпты жағдай-рды қамтамасыз етуге,сондай-ақ әдетте,қаржы жоспарында қаралмайтын өндірістік ж/е әлеуметтік дамумен б/сты шығын-рды қаржыландыруға арналған. ШЖС-ң қаржы қор-р-ң жұмыс істеуі үшін неғұрлым елеулі-рі мен маңызды-ры мына қор-р б.т.:жарғылық,резервтңк капитал-р,қорлану қоры,тұтыну қоры,еңбекақы төлеу қоры,валюталық,жөндеу қор-ры.
Қаржылық ұйымдастырудың негізгі ұстанатын қағидаларына келесілер жатады:
— Орталықтандырылған және орталықтандырылмаған тәсілдердің үйлесуі. Бұл қағида орталықтандырылған қаржылық жопарлау мен жергілікті қаржылық жоспарлаудың үйлесуін сипаттайды. Бұл қағида өз кезегінде мемлекетке біртекті қаржы саясатын жүргізуге мүмкіндік береді.
— Бірлік қағидасы – қаржылық жоспарлаудың экономикалық және әлеуметтік жоспарлаумен өзара байланысы мен тәуелділігін сипаттайды. Қаржы жоспарының негізінде экономикалық және әлеуметтік даму жоспарлары мен болжамдарының көрсеткіштері жатыр.
— Үздіксіздік қағидасы келешектегі және ағымдық жоспарлау арасындағы тығыз үйлесімділіктің болуын сипаттайды.
Дата добавления: 2015-01-05; просмотров: 271 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |