Читайте также:
|
1. Қаржылық есептіліктің құрамы. Бухгалтерлік балансты ұсыну.
2. Пайда және зиян туралы есепті ұсыну. Ақшалардың қозғалысы туралы есепті ұсыну. Тікелей әдіс
3. Капиталдың өзгерісі туралы есепті ұсыну. Түсініктемелік жазбаның мәні.
4. Қорытынды есептердің өзара байланыстылығы. Қаржылық есептілікті кәсіби талқылау.
1. қаржылық есеп беру нысандарының құрамы мен мазмұны
1. «қаржылық есеп беруді ұсыну» ХҚЕС – на сәйкес қаржылық есеп беру келесілерден тұрады:
1. бухгалтерлік баланс;
2. табыстар мен шығыстар туралы есеп беру;
3. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру;
4. капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру;
5. түсініктеме хат;
Бухгалтерлік баланс белгілі бір уақыт кезіндегі қорлар туралы ақпаратты береді.
Баланс қаржылық есеп берудің үш негізгі элементін көрсетеді.
1. Активтер – бұл ұйым болашақта экономикалық пайданы алуды күтетін өткен жағдайлар қорытындысында ұйыммен бақыланатын ресурстар
2. Міндеттемелер – бұл экономикалық пайдасы бар ресурстан шығуға әкелуді реттейтін өткен оқиғадан туындайтын ұйымдағы бар міндеттемелер;
3. Капитал – бұл барлық міндеттемелерді шегеруден қалатын ұйымдағы активтердің бір бөлігі.
Қызметтің мінезіне сәйкес ұйым баланстың өзіндегі қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтерді және міндеттемелерді бөлек топтастыруға ұсынбау немесе ұсынуды анықтайды.Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтер мен міндеттемелерді бөлек топтастыру ұзақ мерзімді операцияларға қлоданылатын активтерді ашуға мүмкіндік береді.
Егер топтастыру жүргізіліп отырмаса онда активтер мен міндеттемелер топтастырудан тәуелсіз баланс күйінен бастап 12 айдан кейін немесе оған дейін төленеді немесе жабылады деп күтілетін соманы біріктіретін әрбір активтермен міндеттемелер тарауф бойынша 12 айдан кем емес уақтта төленеді немесе жабылатын соманы ашады. Берілген ақпарат ұйымның төлеу қабілеттілігімен өтімділігін бағалау үшін пайдалы болып табылады. Басқа стандарттың талабына сай активтерді төлеу және міндеттемелерді жабу уақыты туралы,ақпарат ашуға болады, мысалы, МСБУ 32 «қаржылық құралдар ақпаратты ашу және ұсыну» - қаржылық есеп беруде қаржылық активтермен қаржылық міндеттемелерді жабу уақыты ашылыды.
Айналым активі – бұл қаржылық құралдарға айналу, баланс күшінен кейін 12ай ішінде немесе қалыпты операциялық циклде жұмсап қою немесе сатуды білдіретін активтер.
Негізінен сату мақсатында ұсталатын активтер,мысалы сату мақсатында ұсталынатын борышты және үлесті бағалы қағаздар.
Баланс күннен кейін 12ай ішіндегі қолдану бойынша шектеулер қойылмаған ХҚЕС 7 «ақша құралдарыныың қозғалысы туралы есепке» сәйкес ақша құралдарының эквиваленті болып табылтын активтер.
Барлық басқа активтер ұзақ мерзімді болып топтастырылады.
Операйциялық цикл бұл ақша құралдарына конференциялау мен өндірі үшін активтерді иелену арасындағы уақыт аралығы. Егер жай операциялық цикл айқын теңестірілмесе,онда 12 айға тең болжанады.
Егер айналым актив ретінде топтастырылатын баланс күшінен кейін 12 ай ішінде олардың жүзеге асырылуы күтілмесе де, қалыпты операциялық цикл ретінде қорлар мен сатылатын дебиторлық жүзеге асырылады, тұтынылады және сатылады.
Егер, баланс күшінен кейін 12 ай ішінде нарықтық бағалы қағаз жүзеге асырылады деп күтілсе, онда олар сондай –ақ айналым активтері ретінде топтастырылады.
Қысқа мерзімді міндеттемелр –бұл:
- ұйымның жай операциялық циклі жүру барысында жабылатын міндеттемелер;
- сату операциясы үшін ұсынылатын міндеттемер;
- баланс күшінен кейін 12 ай ішінде орындалуға жататын міндеттемелр;
- баланс күшінен кейін 12 ай ішінде жабу мерзімін ұзартуға бұлтарыссыз қызығы жоқ ұйым үшін міндеттемелер;
Барлық міндеттемелер ұззақ мерзімді болып табылады. 12ай ішінде жаюылуға тиісті міндеттемелр қысқа мерзімді болады, егер:
- бастапқы міндеттемерді орындау уақыты 12 айдан асса;
- қаржылық есеп беруді шығарылуды бекітуге дейін және баланс күшінен кейінгі төлемджер графигі қорытындыланады немесе міндеттемелрді қайта қаржыландыру туралы келісім.
Бірақ та жоғарыда көрсетілген міндеттемелер ұзақ мерзімді болып топтастырылады, егер ұзақ мерзімді негізде оларды қаржыландырады деп болжаса. Берілген ақпарат балансқа ескертпеде ашылып қарастырылады.
Кейбір қысқа мерзімді міндеттемелр мысалы, кредиторлық берешек жабдықтаушыларға, есептелген шығындар (мысалы, еңбекақы төлеу бойынша немесе басқада шығындар операциясы) қарапайым операциялық цикл шегінде қолданылатын айналым капиталының бөлігі болып табылады. Бұндай тауарлар баланс күшінен кейін 12 айдан асса, егер олар уақытында жабуға жатса, осы жағдайда міндеттемелр қысқа мерзімді болып топтастырылады. Активтер мен міндеттемелерді топтастыру үшін сондай –ақ қарапайцым операцияолық цикл қолданылады.
Қысқа мерзімді міндеттемер мысал болып қаржылық міндеттемелер, сату операциясы үшін ұсталынатын, банктік овердрафтар табылады, сонымен қатар ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелерді құрайтын қысқа мерзімді, есептелінген дивиденттер, пайдаға салықтар және басқа да кредиторлық берешектер болып табылады.
Жабу уақыты баланс күшінен кейін 12 ішінде басталмайтын ұзақ мерзімді негізінде қаржыландыруға қамтамасыздандырлған (яғни, айналым капиталының бөлігі болып табылмайтын) қаржылық міндеттемелер ұзақ мерзімді міндеттемелер болып табылады.
Табыс және шығыстар туралы есеп ұйым қызметінің қорытындысын өлшеу есебі білдіреді. Табыстар мен шығыстар туралы есептің негізгі элементі болып келесілер табылады:
- Табыстар капиталға қатысушы тұлғалардың салымы мен байланысты өсуден жақсы,капиталдың өсуіне әкелетін есепті кезең ішіндегі экономикалық табыстың түсуінің немесе активтердің өсімінің көбюі немесе міндеттемелердің төмендеуі.
- Шығындар – капиталда қатысушы тұлғалардың қайта бөлінуімен байланысты капиталдың төмендеуіне әкелетін есепті кезең ішіндегі экономикалық табыстар азаюы немесе активтердің азаюының төмендеуі немесе міндеттемелердің төмендеуі.
Табыстар мен шығыстардың барлық тараулары ағымдық кезіндегі табыстар қосылған уақыт аралығында танылады.
Бірақ, сақтық принципіне сәйкес кейбір тауарлар ағымдық кезеңдегі табыстар мен шығындардан талап етілуі мүмкін. Мысалы, қателерді түзету және тіркеу саясатындағы өзгерістерден әсер.
Сонымен қатар, табыстар мен шығыстардың кейбір тауарлары басқа тауарлары стандарттыңи талабына сәйкес табыстар мен шығыстар туралы есепте есепке аланбайдф, мысалы негізгі қорларды қайта бағалау ХҚЕС 16, шетелдің қызметтері ауыстыру кезіндегі курстық айырмашылықтар ХҚЕС 21, меншікті капиталға жатқызылатын сату үшін қолда бар итнвестиция бағасынан пайдалар\шығындар ХҚЕС39.
ХҚЕС 1 сәйкес табыстар мен шығыстар туралы есеп келесі сызықтық тауарларды қарастырады:
- табыс;
- қаржыландыру бойынша шығындар;
- бөліктік қатысу тәсілі бойынша есептелетін қосылушылық ұйымдар және біолескен ұйымдардың пайдасымен залалдар бөлігі;
- салық төлеу бойынша шығындар;
- тоқтатылған қызметтерге қатысатын міндеттемелерді реттеу немесе активтердің шығуы тұсында салық салудан кейін танылған пайда немесе залал.ХҚЕС 1 сәйкес капиталдағы өзгерістер туралы есеп өзіне келесі тауарларды қосады;
- кезең ішіндегі прайда мен залал;
- меншікті капиталдағы тікелей танылған басқа стандарттар талабына сәйкес кезең ішіндегі пайда мен залалдың, табыстар мен шығыстар әрбір тарауы;
- кішігірім бөлігі және ұйымдастырушы – ұйымдар бөлігіне қатысты соманы көрсетумен кезең ішіндегі табыстар мен шығыстар қорытындысы;
- ХҚЕС 8 «қате және есептеу бағасындағы есептеу, саясатқа» сәйкес қателерді түзету және есеп саясатындағы өзгерістерді әрбір капиталтарауы үшін. Ұйым капиталдағфы өзгерістер немесе ескертулер туралы есепте келесіні көрсетеді.;
- Капитпл мен меншік иесіне төлеу мен меншік иесінің операциясы;
- Кезең басында залал мен баланс күніне және кезең ішіндегі өзгерістерге немесе жинақталған пайда сальдосы;
- Әрбір өзгерістерді жеке қарастырып кезең соңына және басына әрбір резервпен эмиссиондық табыс меншік капиталының әрбір топтың баланстық құны арасындағы салыстырмалы тексеріс.
2. Ақшалардың қозғалысы жайлы есеп берудің тікелей және жанама әдісі. Ақшалардың қозғалысы жайлы есеп беруді тікелей әдіспен даярлау. Меншікті капиталдағы өзгерісітер бойынша есеп беру. Қорытынды есептердің езара байланыстылығы. Қаржылық есепті ашып көрсету.
ХҚЕС 7 «ақша құралдарының қозғаласы туралы есеп» талабына сәйкес онымен байланысты түсініктеме мен қүұралдарының қозғалысы туралы есеп көрсетіледі.
Құралдар бірлігін сақтау сияқты кейбір операциялар таза пайда немесе залалдарды анықтауға қатысатын пайдамен залалдарды тудыруға әкелетін. Осындай операциямен байланысты ақша құралдарының қозғалысы инвестициялық қызметтің ақша құралдарының қозғалысы болып табылады.
Операциялық қызмет нәтижесінде туындайтын ақша құралдарының ағыны туралы ақпаратта көрінеті операциялық қызметтерден ақша құралдарының қозғалысы туралы есеп әртурлі шешілген екі әдіспен құралуы мүмкін. Олар:
А) тікелей әдісі
Б) жанама әдісі
Тікелей әдістің қызметі ұйымның операциялық қызметімен байланысты ақшалай кірістер мен төлемдердің негізгі түрлерін ашудан құралады.
Жанама әдістің қызметі инвестициялық немесе қаржылық қызметтен ақша құралдараның қозғалысымен байланысты табыс немесе шығындар тарабынан және операциялық қызметінен төлемдер немесе болашақтағы ақша кірістері немесе өткен есептеулер мен әртүрлі алып қоюлар, ақшалай емес операция мінезінің шешімін есептей отыра салық салуға дейінгі таза пайданы (залалды) тізбектелген түзетулер жолымен есептелінетін операциялық қызметтерден таза ақша құралдарының ағымынан
Дата добавления: 2015-02-16; просмотров: 180 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |