Читайте также:
|
Материалдық өндіріс сферасы – мемлекеттік реттеудің маңызды объектісі болып табылады. Материалдық өндірісті мемлекеттік реттеу ірі салалар, оның бөлімшелері, кәсіпорындар, салааралық кешендер, сондай-ақ өнеркәсіптің өндіруші және өңдеуші салалары шеңберінде жүзеге асады.
Материалдық өндіріс сферасын мемлекеттік реттеудің негізгі міндеттері елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын, сыртқы экономикалық байланыстар мен әлемдік шаруашылықтағы өзгерістерді, мемлекеттік реттеудің басты мақсаттарын ескере отырып кезең-кезеңімен дәлдеп, нақтылау болып табылады. Қазіргі рыноктық экономика жағдайында өндіріс құрал-жабдықтары мен тұтыну тауарларын өндіруді мемлекеттік реттеудің негізгі міндеттеріне мыналар жатады:
1. Материалдық өндіріс салалары дамуының негізгі көрсеткіштерін тұрақтандыру;
2. Өндіруші және өңдеуші салалар арақатынасын өзгерту, ғылыми сыйымды өндірістердің рөлін арттыру арқылы материалдық өндіріс сферасының құрылымын прогрессивті жолмен қайта құру.
3. Материалдық өндіріс салаларын техникалық қайта жарақтандыру;
4. Дамыған әлем елдерімен тең құқылы әріптес ретінде әлемдік экономикаға өзара пайдалы интеграциялану
5. Өнеркәсіптің өңдеуші салаларының экспорттағы үлесін көбейту арқылы қазақстандық өндірушілердің шикізаттық бағытын бәсеңдету;
6. Ішкі және сыртқы рыноктардағы отандық өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
7. Материалдық өндіріс субъектілерін ел өңірлері бойынша ұтымды орналастыру;
8. Өндірістің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Материалдық өндіріс сферасын реттеуде мемлекеттің бақылаушы функциялары мен реттегіш тетіктерін сақтап қалудың негізі оның өндірістің материалдық факторларына иелік етуімен тікелей байланысты. Сондықтан, жер, су, орман, жер қойнауы, өндірістік инфрақұрылым мемлекеттің меншігінде болғаны жөн. Мемлекет елдің бүкіл шикізат кешеніне әсер ететін маңызды тетіктерді де өз қолынан шығармайды. Сонымен бірге мемлекет шикізаттық салаларға инвесторларды (жер қойнауы мен ресурстарды пайдаланушыларды) тартуға да мүдделі болса керек. Өнімді бөлісу шарты негізінде пайдалануға берілетін жер қойнауы учаскелері мемлекеттің заңдарымен бекітіледі. Өнімді бөлісу туралы келісім тендерде немесе аукционда жеңіске жеткен инвестормен жасалады. Өнімді бөлісу келісімі негізіндегі жер қойнауы учаскесін пайдалану құқығы тек қана лицензиялау жолымен беріледі.
Материалдық өндіріс сферасына мемлекеттік әсерлер түрлерінің біріне мемлекеттік тапсырыс жүйесі жатады. Мемлекеттік тапсырыс – рыноктық экономиканы реттеудің маңызды құралдарының бірегейі болып табылады. Мемлекет өнімге, жұмыстарға, қызмет көрсетулерге тікелей тапсырыс беруші рыноктық субъект ретінде өндірісті мейлінше жандандыру бағытында мультипликативтік сұранысты туындататын нақты күшке айналады. Мемлекеттік тапсырыстың отандық тауар өндірушілерді қолдаудағы рөлі тіпті ерекше. Сондықтан түпкі сұранысты анықтауда мемлекеттік тапсырыстың үлесі айтарлықтай жоғары межені көрсетеді. Дамыған елдердегі мемлекеттік тапсырыс көлемі жалпы ішкі өнімнің (ж.і.ө.) 20-30% құрайды. Мемлекеттік тапсырыстың үлесі, әсіресе әскери-өндірістік кешендерде жоғары болады 50%-дан астам болып келеді.
Материалдық өндірісті мемлекеттік реттеуде оңтайлы өнеркәсіптік саясат жүргізудің маңызы зор.
Өнеркәсіптік саясат дегеніміз рыноктық механизмдерді экономикалық және әлеуметтік тиімді бағыттарда реттеу үшін, мемлекет пен шаруашылық жүргізуші субъектілер қатынасын оңтайландыру үшін қажетті ұлттық экономиканы дамыту құралы. Ол ел экономикасындағы, сыртқы экономикалық байланыстар мен әлемдік шаруашылықтағы өзгерістерді ескере келе кезең-кезеңімен түзетіліп, жаңартылып отыруы тиіс.
Ел экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде мемлекеттің өнеркәсіптік саясаты келесі бағыттарда жүргізілуі тиіс:
1. Экономиканың шикізатты бағытынан өңдеуші (ұқсатушы) өнеркәсіптің басымдылығына өту;
2. Өндірісті ұйымдастырудың ескірген әдістерінен бас тартып өнімді жедел жаңалап оның бәсекеге қабілеттілігін арттыратын икемді өндірістік жүйелерді қалыптастыру;
3. Халықтың денсаулығына қолайлы, экологиялық таза және қауіпсіз өнеркәсіп өндірісін дамыту;
4. Өзін-өзі қамтамасыз ету принципі бойынша қызмет ететін комбинаттардың орнына ішкі және сыртқы рыноктардағы бәсекеге қабілетті мамандандырылған өндірістерді көптеп ашу;
5. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын әлеуметтік тапсырыс негізінде ұзақ мерзімге арналған кешенді ғылыми-техникалық болжамға құрылған мақсаттарға бейімдеу.
Дата добавления: 2015-09-10; просмотров: 140 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |