Читайте также:
|
Иесінің денелерінде таралыуна байланысты паразиттер экзопаразиттер және эндопаразиттер болып бөлінеді. Эндопаразиттердің ішінде ішектік ұлпалық және әшкәләк паразиттері болады. Ішілік ортада кездесетін эндопаразиттердің орындары: өт жолдарында, бауыр, амфибияның ұуығында, клокасында және оның өскінділерінде. Ішкіге сыртқы жабындарының арасында және ішектің қабырғалаырнда аймақтанатындар жатады.сондықтан бұған дәнекер ұлпаныңі бұлшықеттерінде тұратын формалар және қуысты, қанды паразиттерді жатқызады. Паразиттердің организмге енуідің басты екі жолы бар. 1-жабын немесе ауыз арқылы және екінші асқорыту өзектері арқылы. Соған қарап, экзогенді және эндогенді ену жолдары деп бөлеміз. Экзопаразиттер өзінің барлық даму циклын иелерінде немесе оның жабындарында өткізеді. Ішек паразитіне ауыз арқылы иесіне эндогенді өту толық табиғилық және кеңінен таралған жол болып есептелінеді. Паразитер иесінің тері жабыны немесе ауыз арқылы, ішек мүшелерінің тесіктері арқылы, мыс. Қуысты бөгелек жазда жылқылардың, қойдың мұрнына немесе адамның көзіне жыныс тесігін тірі дернәсілдері шығарады. Денеге түскен дернәсілдер мұрын қуысының түбіне түсіп, шат қолтығына жетіп, торша сүйектерді бұзып, тіпті бас сүйектердің қуысына кіреді.Кейбір жағдайларда паразиттер иесінің денесінде форезия деп аталатын тәсілмен жеткізіледі. Форезияға мысалы, құстардың мамық жегіші жатады. Көптеген жағдайда әсіресе лавральді жағдайда паразиттер иесінің денесінен аралық иесі соңғы иесімен желінген кезінде ғана тастайды.Ішек паразитінің сыртқы шығу тәсілінің бірі- нәжіспен бірге артқы тесік арқылы шығу. Сүліктер кенелер және басқа эктопаразиттер иесін денесінен үзіліп түсу арқылы тастайды.
8. Паразитологияның дамуындағы ғалымдардың үлесі: Догель В.А.
Александра Станиславовичтың Догель- орыс гистологтің және эмбриологтің отбасысында дүниеге келді. 1904 жылы В. А. Догель петербург университетті бітірді және университетте азат дайындық үшін профессорлық атаққа ие болды. 1913 жылдан - петербурлық университеттің профессоры. Мезгілдес дәрістерді император педагогикалық институтында оқыды. 1923 жылдан - ұйымдастырушы және бастық паразитологияның зертханасының Ленинградтың ихтиологиялық институтында (ВНИОРХ) жұмыс атқарды. Паразитология ілімінің тарихында тұңғыш рет жаңа экологиялық паразитология бағытын қалыптастырған және оны дамытқан көрнекті ғалым –В.А.Догель(1882-1955). Ол бір-бірімен байланысты: экологиялық паразитология;салыстырмалы анатомия саласында жұмыс істеді. Негізгі ғылыми еңбектері: Омырқасыздардың салыстырмалы анатомиясы (1938); Жалпы прогистология (1951); Жалпы паразитология (1962).1934 жылы Омыртқасыздар зоологиясы оқулығы бірінші басылым ретінде басылып шықты. Оның көмегімен біздің елде балықтарды зерттеу жұмыстары іске асты. 1930 жылы В.А.Догель Арал теңізіне экспедициямен келіп,балықтарда кездесетін паразит құрттарды зерттеді. 1934 жылы «Арал теңізі балықтарының паразиттері», 1938 жылы Каспий теңізі балықтарын зерттеп «Каспий теңізінің балықтарының паразиттері» атты монографияларын шығарады. Қазақстанда ихтиопаразитологияның дамуына көп үлес қосты. В.А.Догель 1941-1946 жылдары Алматыда тұрған. Қазақ мемлекеттік университетінде (қазіргі Қазақ ұлттық университеті) кафедра меңгерушісі, биология факультетінің деканы(1941-1944) болған. Омыртқасыз зоологиядан,жалпы паразитологиядан студенттерге лекция оқыған.ҚСР ҒА-ның Қазақ филиалы Зоология институның алғашқы директоры(1944-1955) болып еңбек еткен. ҚСР ҒА-ның корреспондент-мүшелігіне сайланған. Қазақстанның еңбек сіңірген еңбек қайраткері (1944) атағын алған. Паразитологияның дамуына және паразиттерді жан- жақты зерттеулер жұмыстарына академия мен оның көптеген филиалдары,ғылыми –зерттеу институттары, университеттер,әртүрлі ғылыми салалары,ғылыми практикалык мекемелері үлкен жұмыс атқарды.
Дата добавления: 2015-02-22; просмотров: 251 | Поможем написать вашу работу | Нарушение авторских прав |